ÂíáõÙ ¿, û ·ÛáõÕ³óÇÝ»ñÇÝ çáõñ µ»ñ»ÉÁ èáµ»ñï гñáõÃÛáõÝÛ³ÝÇ áã ÙdzÛÝ ·áñÍÝ ¿, ³ÛÉ¢ª ³é³ù»ÉáõÃÛáõÝÁ:

Արարատյան դաշտավայրում, որի անունն առնչվում է պատմության ամենահայտնի ջրհեղեղի հետ, Բաղրամյան գյուղի 1249 բնակիչներն ապրում են առանց ջրի և առանց քաղաքակիրթ կյանքի ß³ï հարմարությունների:

Չորս երեխաների մայր Մելսիդա Հարությունյանն աշխատում է Բաղրամյանի գյուղապետարանում որպես ֆինանսիստ: Նա գյուղի առաջին բնակիչներից է: 1989 թվականին ամուսնու հետ Մյասնիկյան գյուղից տեղափոխելով՝ որոշել են մշտական բնակություն հաստատել Բաղրամյանում:

«Այն տարիներին սա գյուղ չէր: Այստեղ կառուցվում էր քաղաքատիպ ավան: Մեզ Բաղրամյան բերեց ապագա քաղաքի հեռանկարը: Բնակարան ստացանք, մեծ թափով շինարարություն էր ընթանում, ամուսինս աշխատանք ուներ, իսկ հիմա ամեն ինչ փոխվել է», - ասում է Մելսիդան:

Կիսակառույց շենքերի կողքին վեր խոյացող քայքայվող ու ժանգոտող վերամբարձ կռունկները խորհրդանշում են այդ փոփոխությունները, որոնցից և ոչ մեկը դեպի լավը չէ:

¶յուղապետի տեղակալ Վազգեն Խաչատրյանն ասում է, որ ամեն ինչ իրար խառնվեց ԽՍՀՄ փլուզումից հետո, մինչդեռ հեռանկար կար այն դարձնելու արդյունաբերական քաղաք: Բաղրամյանի կառուցումը սկսվ»ó 1983 թվականին, բնակեցումը՝ 1988-ին: Այն դաñÓ³í Բաղրամյանի շրջանի կենտրոնը, որը միավորում էñ Թալինի և Արմավիրի շրջանների 15 գյուղեր:

Üոր íարչական բաժանումից հետո Բաղրամյանը մտավ Արմավիրի մարզի մեջ և ստացավ գյուղի կարգավիճակ: Այսօր այստեղ ապրում են հիմնականում Բաքվից ու Սումգայիթից եկած փախստականներ:

70-ամյա միայնակ թոշակառու Արշալույս Զախարյանը նրանցից մեկն է: Բացի 4000 դրամ թոշակից իր գոյությունը պահում է արևածաղիկ վաճառելով: «Մեր մասին ոչ ոք չի հիշում, ապրում ենք բախտի քմահաճույքով: Մի բան էլ եթե լինում է, իրար օգնության ենք հասնում հարևաններով»:

Երևանից 66 կմ հեռավորության վրա գտնվող այս գյուղում մարդիկ ապրում ենª միայն իրենց ուժերին ապավինելով: Մի մասը զբաղվում է անասնապահությամբ, մի մասÝ ¿É՝ հողագործությամբ, սակայն այստեղ էլ հաճախ բնությունն է անակնկալներ մատուցում:

æñáí ÉÇ ï³ñ³Ý»ñáí µ»éÝí³Í ·ÛáõÕ³óÇÝ»ñÇ ÑÇÝ ë³ÛɳÏÝ»ñÁ »ñ»Ë³Ý»ñÁ Ù»ù»Ý³Ý»ñÇ ÝÙ³Ý ùßáõÙ »Ý ·ÛáõÕÇ ×³Ý³å³ñÑÝ»ñáí: .

«àռոգման ջրի բացակայության, »րաշտի պատճառով չորանում են գյուղացիների ցանքատարածությունները», - ասում է հողագործ, անհատ ձեռներեց 37-ամյա Ստյոպա ¶ինեսյանը:

¶յուղի երկու փոքրիկ կրպականման խանութներից մեկը նրան է, և նա շատերի հույս ու հավատն է: Մարզկենտրոնից (Արմավիր) բերում է համագյուղացիների խնդրած ապրանքները: ¶յուղը չունի շուկա, մթերային խանութներ:

«Եթե անգամ ¹ñ³Ýù լինեն, մարդիկ գնումներ ինչպե՞ս կանեն: Ինձանից էլ տանում են պարտքով, մինչև թոշակ ու նպաստ են ստանում ու ѳßÇíÝ»ñÁ փակում», - բացատրում է նա:

Արմավիր շուկա գնալը մեծ ճոխություն է համարվում բաղրամյանցու համար և հաս³Ý»ÉÇ չէ բոլորին: Այստեղից մինչև մարզկենտրոն 12 կմ է, գնալ-գալու ծախսը 600 դրամ է:

Բաղրամյանում կառուցված են երկհարկանի տուֆակերտ միանման տներ և հինգհարկանի շենքեր: Մեկ շենքը բաղկացած է 16 բնակարանից, սակայն այսօր այստեղ ապրում ¿ 4-6 ընտանիք: Խաչատրյանի հավաստմամբ շատերը հեռացել են այստեղից և այլևս չեն վերադառնա:

¶յուղի միակ կրթական օջախը 164 աշակերտ ունեցող դպրոցն է: Այս տարի առաջին դասարան են գնացել ընդամենը 9 երեխա: Ջրի բացակայության պատճառով դպրոցն անգամ պետքարան չունի, դրսինն էլ երկու տարի է, ինչ փուլ է եկել ուժեղ քամուց: Մանկապարտեզն աշխատում է միայն ամռան երեք ամիսներին:

Բաղրամյանում չկա հիվանդանոց կամ պոլիկլինիկա: Բնակիչներն օգտվում են ÙÇ փոքրիկ ամբուլատորիայի ծառայություններից, նրանց սպասարկում է ընդամենը մեկ բուժքույր:

ØdzÛÝ³Ï Ãá߳ϳéáõ, ²¹ñµ»ç³ÝÇó ÷³Ëëï³Ï³Ý ²ñß³ÉáõÛë ¼³Ë³ñÛ³ÝÁ ëáíáñ»É ¿ §µ³ËïÇ ùٳѳ×áõÛùáí¦ ÁÝóóáÕ ³Ûë ÏÛ³ÝùÇÝ:

Սակայն բոլոր դժվարությունների ու հոգսերի կողքին Բաղրամյանում ապրող մարդկանց ամենամեծ խնդիրը խմելու ջրի բացակայությունն է: Այստեղ թարմ ջուր խմում են երեք օրը մեկ:

Մելսիդան ասում է. - «Այնքան վատ որակի ջուր ենք օգտագործել, áñ վախով անընդհատ սպասել ենք, որ կվարակվենք որևէ հիվանդությամբ: Ջուր չունենք հենց սկզբից, գնում ենք դույլը 50 դրամով (բերվում է Թալինից՝ 20 կմ հեռ³íáñáõÃÛáõÝÇó)»:

Ըստ նրա մեկ բաù ջուրը, որը 4 դույլ (40 լ) ¿, արժե 200 դրամ (մոտ 35 սենթ): Եթե այդ ջուրն օգտագործես նաև ափսեներ լվանալու, լոգանքի և այլ կենցաղային նպատակների համար, մեկ բաùը մեկ օր էլ չի µ³í³Ï³Ý³óÝÇ, իսկ դա նշանակում է ամիսը 6-7 հազար դրամ (10-12 դոլար) ծախսել ջրի համար, ինչը բնակիչները չեն կարող իրենց թույլ տալ:

Իսկ գյուղապետի տեղակալ Վազգեն Խաչատñյանն անտարբերությամբ է խոսում վաճառվող ջրի մասին: Նաև հպարտությամբ նշում է, որ 2002 թվականի սեպտեմբերից բնակչությունն ապահովված է արտեզյան ջրով: Մինչև այդ բնակչությունը գնում էր նաև այդ ջուրը՝ մեկ բաùը 150 դրամով (մոտ 25 սենթ):

¶երմանիայի կառավարության ֆինանսավորած ծրագիրը ջուր է ապահովում լվացքի, լողանալու և այլ կենցաղային նպատակների համար:

Արշալույս Զախարյանը օրական 2-3 դույլ խմելու ջուր է գնում: Օգտագործում է միայն խմելու համար և աëում է, որ իր համար սովորական երևույթ է դարձել այս վիճակը: Դժվար է հարմարվել, բայց ի՞նչ անի:

46-ամյա Ռոբերտ ՀարությունյանÝ ³յնքան հոգնած է, որ չի ցանկանում անգամ խոսել: Նրա աչքերի ծով-կապույտը հուշում է, որ ݳ գյուղի ջուր բերողն է:

«Բերում եմ Թալինից շաբաթը երկու անգամ, 5 տոննա: Այսօրվա բերածս վերջացել է, չնայած բերում եմ երեք օրվա համար», - ասում է նա:

êå³ëáõÙ »Ý çñÇ...

Ջրավաճառն ասում է, որ թեև դա իր աշխատանքն է, ինքը կգերադասեր, որ գյուղն իր սեփական ջուրն ունենար, իսկ ինքն այլ աշխատանք Ïգտներ:

Ռոբերտի մեկ օրվա եկամուտը 3-4 հազար դրամ է (5-7 դոլար), այն էլª եթե այդ օրը բոլորը վճարում են: Իսկ եթե պարտքով էլ չտա, մարդիկ ծարավ կմնան:

«Պարտքերի ցուցակ ունեմ և կունենամ, քանի շնչում ենք, և քանի որ շնչում ենք, նշանակում է պարտքով ենք յոլա գնում», - ասում է նա:

¶յուղապետի տեղակալը հիշում է, որ 1993-1994 թվականներին կար խմելու ջրի Արտաշավան-Թալին-Բաղրամյան ջրատարի անկացման ծրագիր, որն այդպես էլ չիրականացվեց:

«Բաղրամյանի վիճակի մասին տեղեկացված են բոլոր պատասխանատու մարմինները՝ ընդհուպ մինչև կառավարություն: Այս գյուղը կառուցվել է առանց ջրագծի», - ասում է Խաչատրյանը:

¶յուղի փողոցներում երթևեկող հիմնական փոխադրամիջոցը սայլակներն են՝ բեռնված կաթի համար նախատեսված, սակայն ջրով լցված մետաղյա տարաներով:

Միջին տարիքի մի գյուղացի կին լարել է վերջին ուժերը սայլակն առաջ տանելու համար: Քրտինքի կաթիլները «զարդարում են» նրա դեմքը, մազերը ցիրուցան թափված են ուսերին: Նրա դժգոհությունը դուրս է հորդում տարաներից դուրս թափվող ջրի հետ:

«Մենք ապրում ենք անապատում, - ասում է նա, - շոգից ու տապից հողը չորացել է, իսկ առանց ջրի մենք ¿É »Ýù չորանում¦: