Æë³ ³Ùµ³ñÁª §Øáõë³í³Ã¦ Ïáõë³ÏóáõÃÛ³Ý ³é³çÝáñ¹Á, ѳÕÃáÕÇ Éáõñç ѳí³ÏÝáñ¹ ¿ ²¹ñµ»ç³ÝÇ Ý³Ë³·³ÑÇ ÁÝïñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ:

Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության բնակիչները ցանկանում են, որ Ադրբեջանի հաջորդ նախագահ դառնա Իլհամ Ալիևը՝ փոխարինելով այդ պաշտոնում իր հորը:

Նախագահական ընտրություններն Ադրբեջանում կկայանան հոկտեմբերի 15-ին և կարող են անդրադառնալ Ղարաբաղի հետ հարաբերությունների, երկու երկրների միջև 9 տարի առաջ հաստատված հրադադարի և խաղաղության հասնելու փակուղի մտած ջանքերի վրա:

Վերջերս մոտ 500 ղարաբաղցիների մեջ հարցում անցկացրեց «Ժողովրդավարական բարեփոխումներ և մարդու իրավունքներ» հասարակական-քաղաքական կազմակերպությունը: Հարցվածների 63 տոկոսը կարծիք է հայտնել, որ Իլհամի նախագահ դառնալու դեպքում հնարավոր կլինի պահպանել հրադադարը: Նրանք նաև չեն բացառում, որ Իլհամ Ալիևը կարող է համաձայնել վերսկսել բանակցությունները ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հովանու ներքո Ղարաբաղի պաշտոնական մասնակցությամբ (որպես «ինքնահռչակ հանրապետություն», միջազգային դիվանագիտական գործակալությունները պաշտոնապես չեն ճանաչում Ղարաբաղի լեգիտիմությունը, նույնիսկ նրա սեփական սահմանային խնդիրները լուծելու հարցում):

Ղարաբաղյան իշխանությունները զգուշորեն խուսափում են հայտնել, թե ում կուզենային տեսնել որպես հարևան երկրի նախագահ: Տեղյակ աղբյուրներն ասում են, որ պաշտոնական Ղարաբաղը կուզենար այդ պաշտոնում տեսնել կանխատեսելի, կառուցողական բանակցությունների հակված քաղաքական գործչի, իսկ Իլհամ Ալիևը կարող է դառնալ այդպիսին:

«Իլհամ Ալիևը կարող է դրական դեր խաղալ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության փոխադարձաբար ընդունելի կարգավորման որոնման գործում», - ասաց Լեռնային Ղարաբաղի արտաքին գործերի նախարարության տեղեկատվական-վերլուծական վարչության պետ Լեոնիդ Մարտիրոսյանը:

Ինչպես նշում է Մարտիրոսյանը, նախագահական պաշտոնի համար Ադրբեջանի ընդդիմության գլխավոր թեկնածուներից մեկը՝ «Մուսավաթ» քաղաքական կուսակցության առաջնորդ Իսա ¶ամբարն արդեն եղել է իշխանության վերնախավում 1992-1993 թվականներին:

«Այդ իշխանությունն է պատերազմ սկսել Ղարաբաղում», - հիշեցնում է Մարտիրոսյանը: Նա նաև կասկած է հայտնում, որ Իսա ¶ամբարը և Ադրբեջանի ազգային անկախության կուսակցության առաջնորդ Էհթիբար Մամեդովը, որը նույնպես ընտրություններում հաղթանակի հավակնորդներից է, կհամաձայնեն վերսկսելու հակամարտության կարգավորման բանակցությունները կառուցողական կուրսով, ղարաբաղյան կողմի մասնակցությամբ:

²ÉÇ¢ áñ¹ÇÝ Ñ³í³Ý³µ³ñ ÏËá÷³ñÇÝÇ ÑáñÁ ݳ˳·³ÑÇ å³ßïáÝáõÙ:

Այլ տեսակետ ունի Ստեփանակերտում ռուսերեն և հայերեն հրատարակվող «Ազատ Արցախ» կառավարական թերթի գլխավոր խմբագիր Հայկազ Ղահրիյանը:

«Ընտրվելուց հետո ներկա հավակնորդներից ոչ մեկը Լեռնային Ղարաբաղի մասնակցությամբ բանակցություններ չի վարի, - ասում է նա: - Ոչ մի թեկնածուի նախընտրական ծրագրում, այդ թվում և Իլհամ Ալիևի, չկան հակամարտության կարգավորման փոխադարձաբար ընդունելի կառուցողական մոտեցումներ»:

Ղահրիյանի կարծիքով Ղարաբաղի հետ երկխոսություն վարելու համար քաղաքական կամք է պետք, որը ներկա թեկնածուներից ոչ մեկը չունի:

«Դա հաստատվում է բոլոր թեկնածուների նախընտրական ելույթներում հնչող հրապարակային սպառնալիքներով. նրանք խոստանում են լուծել Ղարաբաղի պրոբլեմը ուժի դիքից, եթե հայկական կողմը չհամաձայնի հակամարտության կարգավորման Ադրբեջանի դիրքորոշմանը», - ասում է Ղահրիյանը:

«Ժողովրդավարական բարեփոխումներ և մարդու իրավունքներ» ՀԿ-ի ղեկավար ¶եորգի Ղազարյանը խորհուրդ է տալիս չվստահել թեկնածուների նախընտրական ելույթներին, որովհետև դրանք բացահայտ պոպուլիստական բնույթ ունեն:

«Ադրբեջանն անկանխատեսելի երկիր է, և պարզ չէ, թե ինչ կանի թեկնածուներից յուրաքանչյուրը ընտրություններում հաղթելու դեպքում», - ասում է նա:

Իսկ այդ ընթացքում Ղարաբաղի շատ բնակիչներ, հատկապես գյուղական շրջաններում, անտարբեր են Ադրբեջանում կայանալիք նախագահական ընտրությունների նկատմամբ:

Այդ անտարբերության պատճառներից մեկն ադրբեջանական լրատվամիջոցների հայտարարությունների անմատչելիությունն է: Բաքվի հեռուստատեսության և ռադիոյի հաղորդումները Ղարաբաղում չեն հեռարձակվում: Բաքվի թերթերն ու ամսագրերը տեղի կրպակներում չեն վաճառվում: ԼՂՀ-ի բնակչությունն Ադրբեջանում նախընտրական իրավիճակի մասին ամբողջ տեղեկատվությունը ստանում է հիմնականում Երևանի և Ստեփանակերտի տպագիր և ինտերնետային մամուլից: Որպես կանոն այդ տեղեկությունները չեն տալիս Ադրբեջանում տեղի ունեցող իրադարձությունների ամբողջական պատկերը:

Անտարբերության մյուս պատճառն այն է, որ բնակչության մեծ մասը կարծում է, որ ռազմական գործողությունները չեն վերսկսվի անկախ նրանից, թե ով կընտրվի նախագահ: Ղարաբաղի բնակչության մեծ մասը հիմնականում մտահոգված է ներքին՝ սոցիալ-տնտեսակա, պրոբլեմներով, որոնց լուծումները դժվարացնում է ինքնահռչակված հանրապետության չճանաչված լինելու փաստը:

Սակայն անկախ դիտորդները համամիտ են, որ Լեռնային Ղարաբաղի գյուղական շրջանների բնակչության հետաքրքրությունը ընտրությունների նկատմամբ աճում է ընտրությունների մոտենալու համեմատ: Դիտորդները բացատրում են իրենց տեսակետն այն փաստով, որ ընտրությունների մոտենալուն զուգընթաց հիմնական ռուսական հեռուստակայանները, որոնց հաղորդումները հեռարձակվում և մեծ ժողովրդականություն են վայելում այստեղ, սկսելու են ավելի շատ եթերային ժամանակ հատկացնել Ադրբեջանում քաղաքական իրավիճակի լուսաբանմանը: Այսպիսով ընտրություններն Սդրբեջանում կհայտնվեն ԼՂՀ-ի բնակիչների տեսադաշտում, որոնք ավելի մեծ վստահություն ունեն դեպքերի զարգացման ռուսական մեկնաբանությունների նկատմամբ:

(Լեռնային Ղարաբաղի հարցը բարձրացվել է 1988 թվականի փետրվարին: Մարզի հիմնականում հայ բնակչությունը ցանկանում էր վերամիավորվել Հայաստանի հետ: Սակայն 1991 թվականի սեպտեմբերի 2-ին ինքնավար մարզի խորհրդարանը հռչակեց Լեռնային Ղարաբաղը որպես անկախ պետություն: Սկսած 1992 թվականից հակամարտության կարգավորումն ընթանում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հովանու ներքո: Համաձայն ԵԱՀԿ Բուդապեշտի գագաթնաժողովի հայտարարության, հակամարտության կարգավորման բանակցություններն ընթանում են Ադրբեջանի, Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչների մասնակցությամբ (այդ բանակցություններին մասնակցում էին Հայաստանի և Ադրբեջանի Ա¶ փոխնախարարները, ինչպես նաև Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչը՝ ի դեմս ինքնահռչակ հանրապետության Ա¶ նախարարի): Բանակցությունների այդ ֆորմատը պահպանվեց մինչև 1996 թվականին կայացած ԵԱՀԿ Լիսաբոնի գագաթնաժողովը, որից հետո ընդունվեց նոր ֆորմատ, որը նախատեսում էր Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների հանդիպումներն առանց Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչների մասնակցության:

Ղարաբաղի նախագահ Արկադի Ղուկասյանի կարծիքով Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների հանդիպումները չպետք է փոխարինեն բանակցությունների նախկին ֆորմատը Լեռնային Ղարաբաղի մասնակցությամբ: Նրա կարծիքով այս երկու բանակցային գործընթացները կարող են ընթանալ զուգահեռաբար):