Մարտի 8-ից մինչև ապրիլի 7-ն ընկած ժամանակահատվածը կանանց տոների պատճառով Հայաստանում ոչ պաշտոնական կարգով անվանում են «կանանց ամիս»: Սակայն կանանց հարցերով և կանանց իրավունքներով զբաղվող կազմակերպությունները հավաստում են, որ օգնության համար իրենց դիմող կանանց թիվը գարնան այդ ժամանակահատվածում չի նվազում:

Խեղված ընտանիքներին օգնության ձեռք մեկնեց արտերկիրը

Մասնագետներն ասում են, որ վերջին տարիներին ընտանեկան բռնությունը Հայաստանում մասամբ աճել է անկայուն սոցիալ-տնտեսական պայմանների
հետևանքով: Ազգայնականները հայտարարում են, որ ընտանեկան բռնությունը Հայաստանում տարածված չէ ամուր ընտանեկան ավանդույթների շնորհիվ: Սակայն ուրիշներն ընդունում են, որ վերջին տասնամյակում երկրի առաջ ծառացած տնտեսական պրոբլեմները նպաստել են ընտանեկան կոնֆլիկտների քանակի ավելացմանը:

Համաձայն «Հայաստանի մայրության հիմնադրամ» հասարակական կազմակերպության անցկացրած հետազոտության արդյունքների հետազոտված 1200 ընտանիքների կանանց ավելի քան 35 տոկոսը ենթարկվել է ֆիզիկական բռնության, իսկ 70 տոկոսը` հոգեբանական ճնշման:

«Մեկ տարվա ընթացքում ավելի քան 1500 կանայք են դիմել մեր կենտրոն հոգեբանական օգնության համար, - ասում է հիմնադրամի նախագահ Սուսաննա Ասլանյանը: - Մեր կենտրոնի թեժ գիծը ստացել է 500-ից ավելի հեռախոսազանգեր կանանցից և ապաստան է տվել ընտանեկան բռնության զոհ դարձած 60-ից ավելի կանանց ու երեխաների»:

Կենտրոնի հոգեբան Նարինե Թովմասյանն ասում է, որ շատ դեպքերում կոնֆլիկտները ամուսինների միջև տեղի են ունենում այն պատճառով, որ նրանց ամուսնությունները պատահական, չմտածված բնույթ ունեն, և հաճախ իրականացվում են ոչ թե ամուսնու և կնոջ, այլ նրանց ծնողների ցանկությամբ են:

«Հայաստանում ընտանեկան կոնֆլիկտները նաև պայմանավորված են այն հանգամանքով, որ կինն ապրում է ամուսնու ծնողների հետ: Կինը նախընտրում է իր սեփական ընտանիքի ավանդույթները, իսկ ամուսնու ծնողներին ավելի հաճախ դուր չի գալիս, որ իրենց հարսը փորձում է նոր ավանդույթներ ներմուծել իրենց ընտանիք», ասում է հոգեբանը:

Սուսաննա Վարդանյանի ղեկավարած կենտրոն տարեկան 1000 կին է զանգում

Նարինե Քալաջյանն ամուսնալուծվել է յոթ տարի ամուսնու և նրա ընտանիքի կողմից հոգեբանական ճնշման և ֆիզիկական բռնության ենթարկվելուց հետո: Պրոբլեմները ծագել են այն ժամանակ, երբ նրա ամուսինը կորցրել է աշխատանքը և ստիպված մեկնել է Ռուսաստան փող վաստակելու:

«Ամուսնուս մեկնելուց որոշ ժամանակ անց ես իմացա, որ նա նոր ընտանիք է կազմել Ռուսաստանում: Երկկնության համար նրան մեղադրելու փոխարեն նրա ծնողները սկսեցին սատարել նրան. նրանց գրավում էր այն հանգամանքը, որ ռուս կին ունենալով` նա հեշտությամբ կարող է Ռուսաստանի քաղաքացիություն ստանալ», պատմում է Նարինեն:

Նարինեն ասում է, որ մի օր ամուսնու ծնողները ուղղակի ասացին իրեն, որ հեռանա տնից երեխաների հետ:

«Ես հրաժարվեցի հեռանալ կամ ապահարզան տալ, ինչի համար հիմա զղջում եմ: Ես անցա այդ վիրավորանքների միջով հանուն իմ ընտանիքի, որը հույս ունեի պահպանել: Իսկ ամուսնուս ծնողները, իրենց որդու կողմն անցնելով, ավելի շատ մտածում էին օր ծերության իրենց ապահովելու մասին», ասում է Նարինեն:

Նա ստիպված էր վերադառնալ իր գյուղը, որտեղ էլ այժմ ապրում է: Նրան օգնում է քույրը:

Երևանի ոստիկանությունում ասում են, որ դժվար է պարզել ընտանիքներում կանանց դեմ կիրառված բռնությունների իրական չափերը, որովհետև շատ քիչ դեպքերում են զոհերը դիմում ոստիկանություն:

38-ամյա Արմինեն ասում է, որ իր ամուսնությունը «մղձավանջ էր»: Չնայած ամուսինը մշտապես ծեծել ու նվաստացրել է նրան, նա 15 տարի ապրել է ամուսնու հետ:

«Նա ծեծում էր ինձ, նույնիսկ երբ հղի էի: Բայց բաժանվել չէի կարող, որովհետև կհայտնվեի փողոցում երկու աղջիկներիս հետ, - ասում է նա: - Ես պատրաստ էի դիմանալու ամուսնուս նվաստացումներին միայն հանուն իմ երեխաների: Բայց երբ նա սկսեց վիրավորել ու հայհոյել երեխաներին, իմ համբերությունը հատեց, և ես որոշեցի բաժանվել»:

Վերջերս Արմինեն օգնության համար դիմել է «Կանանց իրավունքների կենտրոն» հասարակական կազմակերպությանը: Անցյալ շաբաթ նա ավարտել է համակարգչային և անգլերեն լեզվի դասընթացները և ասում է, որ այժմ իրեն ավելի վստահ է զգում:

«Կենտրոնի հոգեբանը և փաստաբաններն ինձ շատ օգնեցին: Հույս ունեմ, որ կենտրոնում իմ ստացած գիտելիքները կօգնեն ինձ աշխատանք գտնել և պահել երեխաներիս», ասում է նա:

«Ծեծում է, ուրեմն սիրում է»

Կենտրոնի նախագահ Սուսաննա Վարդանյանն ասում է, որ կենտրոն են գալիս շատ կանայք, որոնց պատմությունները նման են Արմինեի պատմությանը: Կենտրոնը ստանում է տարեկան ավելի քան հազար զանգ հոգեբանական օգնության կարիք ունեցող կանանցից:

«Որոշ մարդիկ զարմանում են, թե ինչու կանայք չեն ամուսնալուծվում, եթե ենթարկվում են բռնությունների ու վիրավորանքների: Սակայն փաստն այն է, որ կանայք գնալու տեղ չունեն: Նրանք չունեն ապրելու տեղ, չունեն աշխատանք: Մենք փորձում ենք օգնել կանանց մասնագիտություն ձեռք բերելու և աշխատանք գտնելու հարցերում», ասում է Վարդանյանը:

Վարդանյանն այն կարծիքին է, որ ընտանեկան բռնությունը նաև պայմանավորված է դեռահասների սխալ դաստիարակությամբ:

«Տղաներին դաստիարակում են որպես ընտանիքի գլխավորի, հաց վաստակողի, բայց ոչ որպես ամուսնու, - ասում է նա: - Ծնողները բոլորովին ջանք չեն գործադրում բացատրելու, որ իր մորը, քրոջը, տատին հարգելուց բացի, տղամարդը պետք է հարգի նաև իր կնոջը: Դա է պատճառը, որ այդքան շատ են այն դեպքերը, երբ հրաշալի եղբայր ու որդի եղած ամուսինները ծեծում են իրենց կանանց»:

2002 թվականին Միացյալ Նահանգների միջազգային զարգացման գործակալությունը 477 հազար դոլար հատկացրեց հայաստանյան վեց հասարակական կազմակերպությունների, որոնց թվում էին «Հայաստանի մայրության հիմնադրամը» և Կանանց իրավունքների կենտրոնը, ընտանեկան բռնության զոհերին աջակցություն ցույց տալու համար: Այդ միջոցներով ապահովվեցին կացարաններ և իրականացվեցին վերապատրաստաման դասընթացներ:

Սակայն կազմակերպություններն ասում են, որ երբ ֆինանսավորումն ավարտվի, իրենք կփնտրեն նոր հովանավորների, քանի որ այսօրվա դրությամբ ընտանեկան բռնությունների կրճատման նշաններ չեն նկատվում: