Հայաստանն ունի բազմաթիվ լուրջ բնապահպանական խնդիրներ, ի թիվս որոնց Մեծամորի` հակասական գնահատականների արժանացող ԱԷԿ-ը, աղտոտված գետեր, գուցե քայքայման եզրին գտնվող ջրամբարներ, կառուցապատման զոհ դարձած կանաչ տարածքներ:
Մեկ շաբաթվա ընթացքում հայաստանցի և օտարերկրացի լրագրողների խումբը փորձում էր հետաքննել բնապահպանական այս խնդիրներից մի քանիսը: Երեք խմբի բաժանվելով` նրանք ուսումնասիրեցին խմելու ջրի որակը, Երևանի կանաչ տարածքների և Մեծամորի ԱԷԿ-ի վիճակը: Ուսումնասիրությունների արդյունքները ներկայացված են հաջորդ էջերում:
Յուրաքանչյուր մարդ ուզում է մաքուր օդ շնչել, մաքուր ջուր խմել, ուտել էկոլոգիապես մաքուր սնունդ, ապրել անվտանգ միջավայրում: Ներկայումս այս ամենը հնարավոր չէ Հայաստանում:
Սեպտեմբերին կներկայացվի Հարավային Կովկասի վերաբերյալ զեկույցը, որտեղ կմատնանշվեն մարդկանց առողջության, տնտեսության և տարածաշրջանի անվտանգության համար առկա բնապահպանական վտանգները: «Բնապահպանական խնդիրների լուսաբանումը» միջազգային գործնական դասընթացի մասնակիցներն առաջիններից էին, որոնք քարտեզի վրա տեսան այդ վտանգները: «Բնապահպանական անվտանգության նախաձեռնություն» զեկույցը կազմվել է UNDP-ի, UNEP-ի և ԵԱՀԿ-ի ֆինանսավորմամբ, որոնք միայն առաջին փուլի իրականացման համար տրամադրել են 150000 ԱՄՆ դոլար: Դրանում արտացոլված են Հայաստանի բնապահպանական առաջնային երեք խնդիրները:
Դրանք են՝ Արարատյան դաշտավայրի աղակալված հողատարածքները, հանրապետության երկու ջրամբարների տեխնիկապես վատ վիճակը, անդրսահմանային Արաքս և Դեբեդ գետերի աղտոտվածությունը: Այս խնդիրները տարածաշրջանային նշանակություն ունեն, քանի որ ջրամբարների հնարավոր փլուզման դեպքում կհեղեղվեն ոչ միայն Հայաստանի, այլև Վրաստանի ու Ադրբեջանի բնակավայրերը: Այս ջրամբարների փլուզումը կարող է վատթարացնել հարևանների միջև առանց այդ էլ լարված հարաբերությունները: Դեբեդ գետը, որը հիմնականում աղտոտվում է Ալավերդու պղնձամոլիբդենային կոմբինատի թափոններից ու կենցաղային աղբից, թափվում է Քուրի ավազանը: Իսկ Քուր գետի ջուրը Ադրբեջանում օգտագործում են խմելու նպատակով: Գյուղատնտեսական հիմնական բերքը մթերվում է Արարատյան դաշտավայրում, իսկ հողատարածքների աղակալումը կտրուկ նվազեցնում է բերքատվությունը:
Այս և բնապահպանական մյուս խնդիրների առկայությամբ է կարևորվում զանգվածային լրատվամիջոցներով դրանց լուսաբանումը: Բայց կարևորը ոչ միայն հեռուստատեսությամբ, ռադիոյով, մամուլում այդ խնդիրների ներկայացումն է, այլև այն, որ մարդիկ կտեղեկացվեն, կբարձրացնեն իրենց ձայնը` իշխանություններից պահանջելով գտնել դրանց հնարավոր լուծումները:
Մեծամորի ԱԷԿ-ը լարվածություն է առաջացնում տարածաշրջանում, քանի որ Հայաստանի հարևանները մտահոգված են դրա անվտանգությամբ: Ինչպես կտեսնեն մեր ընթերցողները, դա խնդիրներ է առաջացնում նաև Եվրամիության հետ, որը Հայաստանին ֆինանսական օգնություն ցույց տվող հիմնական դոնորներից է: Վտանգի տակ է նաև Եվրամիության` Հայաստանի հետ առանձնահատուկ հարաբերություններ ստեղծելու ցանկությունը:
Երևանը գեղեցկացնող ու այստեղ ապրելը հաճելի դարձնող հիմնական գործոնը կանաչ գոտիներն են, որոնք, սակայն, օրեցօր կառուցապատումներին զոհ են դառնում: Մեր լրագրողները պարզեցին, որ օրենսդրական անկատարության, պաշտոնյաների ու քաղաքական գործիչների անգործության ու կոռուպցիայի պատճառով ոտնահարվում է կանաչ միջավայրում ապրելու մարդկանց իրավունքը: Սա առայժմ ջրի երես չելած սկանդալ է:
Համաշխարհային բանկը հայտարարել է, որ նոր վարկ է տրամադրելու հանրապետության 300-ից ավելի բնակավայրերի ջրամատակարարման համակարգերը նորոգելու համար: Բանկը մայրաքաղաքի ջրամատակարարման համակարգի զարգացման փուլը համարում է ավարտված: Իրավիճակն իրոք բարելավվել է, բայց բարձրացել է ջրի սակագինը, ու դրանից ոչ բոլորն են երջանիկ: Մեր լրագրողները զրուցել են բոլորի՝ ինչպես ջրի ծորակը պտտող պաշտոնյաների, այնպես էլ ծորակի մյուս կողմում գտնվող բնակիչների հետ:
Բնապահպանական ոլորտի լուսաբանումը Հայաստանում զարգացման տեղ ունի: Բնապահպանական բազմաթիվ խնդիրներ կան, որոնք կարող են պատմություններ դառնալ և նպաստել մարդկանց առողջությանն ու բարեկեցությանը:
Armenianow.com ինտերնետային էջի համար նյութերը պատրաստող լրագրողական թիմերն էին.
Ատոմակայանի խումբ
Կարինե Դանիելյան, «Ազգ» օրաթերթ
Կարինե Ասատրյան, «Ա1+» հ/ը
Գայանե Մկրտչյան, Armenianow.com ինտերնետային շաբաթաթերթ
Գալուստ Նանյան, «Հայաստանի Հանրապետություն» oրաթերթ
Կանաչ տարածքների խումբ
Արմանուշ Նիազյան, «Անկյուն գումարած 3» հ/ը
Լուսինե Օհանյան, «Առավոտ» օրաթերթ
Աիդա Գևորգյան, «Կովկասի բնություն» շաբաթաթերթ
Անի Բաղդասարյան, «Ցայգ» հ/ը
Խմելու ջրի խումբ
Նելլի Դանիելյան, «Երկիր-մեդիա» հ/ը
Արմինե Մկրտումյան, «Մեդիա գրուպ» ԼՀԿ
Աշոտ Գարեգինյան, «Տեսական և գործնական կառավարում» ամսագիր
Լուսանկարները` Արթուր Թորոսյան, Armenianow.com ինտերնետային շաբաթաթերթ, «Ֆոտոլուր» գործակալություն
Փոխխմբագիր` Թագուհի Սուսլիյան
Խմբերի ղեկավարներ
Փոլ Բրաուն, «The Guardian» (Անգլիա)
Քիերան Քուկ, «Financial Times», «BBC» (Անգլիա)
Ջոն Բենեթ, «Principal of Bennett & Associates» (ԱՄՆ)
Դասընթացը կազմակերպել էր Լրատվամիջոցների կովկասյան ինստիտուտը` GRID-Arendal-ի հետ համագործակցությամբ:
|