²ß³Ï»ñïÝ»ñÇ ù³Ý³ÏÝ ³×áõÙ ¿, ÇëÏ å³ÛÙ³ÝÝ»ñÁ í³ï³ÝáõÙ »Ý:

Երեք համադասարան-
ցիներ՝ 10-ամյա Մհերը, Արմենը և Նարեկը, հազիվ են տեղավորվել դպրոցական մի սեղանի մոտ և նկարում են գունավոր մատիտներով: Երեքն էլ պատկերել են միանման տնակներ գունավոր տանիքներով:

«Ես իմ տան տանիքն էլ եմ կառուցելու այսպիսի գունավոր փայտերով, դա իմ երազանքն է», - բացատրում է Մհերը:

Նրանցից քիչ այն կողմ 12-ամյա Հայկը թերթերից ջանասիրաբար արևածաղկի տոպրակներ է պատրաստում: Նա դժվարությամբ է խոսում, շփոթում է անգամ սեփական տարիքը, սակայն նրա աչքերը կարծես անընդհատ ժպտում են: Անհասկանալի բառերով ու շարժումներով փորձում է շփման մեջ մտնել: ¶րում է միայն մասնիկներ, այն էլ եթե բռնում են ձեռքից:

Այս տղաներն Էջմիածնի մտավոր թերզարգացում ունեցող երեխաների թիվ 2 հատուկ օժանդակ դպրոցի աշակերտներն են: Այստեղ սովորում են նրանց նման ևս 140 աշակերտներ, որոնցից 11-ն առաջին դասարանցիներ են:

Դրսից երեխաների խնդիրներն ակնհայտ են, թեև ներսիó ³Ù»Ý ÇÝã Ë³Õ³Õ ¿ ÃíáõÙ:

¸պրոցը հակառակ å³ïÏ»ñն է: Դրսից բարետես է ու կանաչապատ, սակայն այլ է պատկերը նրա պատերից ներս: Նոր ուսումնական տարին այստեղ սկսել են նոր հոգսերով, ու նաև հներով, որոնցից ձերբազատվել չի լինում այս էլ քանի տասնամյակ:

«Սեպտեմբերի 1-ից, ուսումնական հարցերով զբաղվելու փոխարեն, ջրի, սննդի, հագուստի հարցերն եմ լուծում», - դժգոհում է դպրոցի տնօրեն, Էլեանորա Միրաքյանը:

Երեխաները կիսում են տնօրինության հոգսերը: Նրանք դույլերով ջուր են բերում դպրոցի հարևանությամբ հոսող ջրատարից, քանի որ չորս ամիս է ջրազրկված են çñÇ ËáÕáí³Ï³ß³ñÇ íóñÇ å³ï׳éáí:

Բոլոր 140 երեխաներն օգտվում են ընդամենը մեկ պետքարանից, որը գտնվում է ճաշարանի ճանապարհին: Ջրի բացակայության պատճառով գարշահոտությունը տարածվել է ողջ շենքով:

Միրաքյանն ասում է. - «Օրը չորս անգամ կերակրում ենք երեխաներին: Նրանք ինչպե՞ս կարող են առանց լվացվելու մտնել ճաշարան: Իսկ գիշերները, միթե՞ կարելի է առանց ոտքերը լվանալու պառկել քնելու»:

Երեխաները, որոնց ամբողջ կյանքը հարմարվելու դասեր են, հարմարվել են տիրող պայմաններին ու անտրտունջ կրում են բոլոր դժվարությունները: Դպրոցը նրանց համար կրթօջախ լինելուց զատ, նաև կացարան է, որտեղ իրենք ապրում են:

Շենքի երկրորդ հարկի նրանց ննջարաններն ավելի նման են զորանոցների: Հագուստը կախելու համար պատին փայտի մի կտոր է ամրացված՝ վրան մեխեր:

Դպրոցի փոխտնօրեն Հրանուշ Սարգսյանն ասում է, որ 20 տարուց ավելի է դպրոցը ոչինչ չի ստացել, խորհրդային տարիներից ինչ ունեցել են, պահպանել են, բայց շատ իրեր պարզապես մաշվել են:

Օժանդակ դպրոցը կառուցվել է 1969 թվականին և երբեք չի վերանորոգվել: Հինգ մասնաշենքերից գործում են ընդամենը երկուսը: Դպրոցի առաստաղներն անձրևաջրերի կնիքն են կրում:

«Դուք պետք է մեր աշխատողներին տեսնեք, երբ անձրև է գալիս: Կարելի է ասել, որ հիմա մեր ամենաբարենպաստ շրջան է», - ասում է տնօրենը:

Անձրևաջրերը լցվել են դասասենյակներն ու խաղասենյակները: Անձրևից պաշտպանվելու համար առաստաղները տեղ-տեղ պատել են պոլիէթիլենով:

Հրանուշ Սարգսյանը բացատրում է. - «Լցված ջուրը պոլիէթիլենից ավելի հեշտ է դույլերի մեջ դատարկել»:

Տնօրենն էլ հավատացնում է, որ իրենց դահլիճում կարելի է անգամ սունկ աճեցնել: Դահլիճի դռներն ընդհանրապես փակ են: Միջոցառումներըª ïáݳѳݹ»ëÝ»ñÝ áõ Ý»ñϳ۳óáõÙÝ»ñÁ, տեղի են ունենում ուղղակի միջանցքում:

Այնուհանդերձ գլխավոր խնդիրներից մեկն էլ դպրոցի համար մոտալուտ ձմռան գալուստն է:

Պետությունը 1 օրվա համար տրամադրում է 1,7 լ դիզվառելիք: §êáíáñ³Ï³Ý¦ ¹åñáóÝ»ñÁ ëï³ÝáõÙ »Ý 2 ÉÇïñ ÙÇÝã ó»ñ»Ïí³ Å³ÙÁ 2-Á ç»éáõó»Éáõ ѳٳñ:

гïáõÏ å³Ñ³ÝçÝ»ñ áõÝ»óáÕ »ñ»Ë³Ý»ñÁ µÝ³ÏíáõÙ »Ý ÙÇ ß»ÝùáõÙ, áñÝ ÇÝùÝ áõß³¹ñáõÃÛ³Ý Ï³ñÇù áõÝÇ:

«Նրանք երևի մոռանում են, որ այս երեխաներն այստեղ գիշերում են: Մենք պետք է տաքացնենք սենյակները ամբողջ օրը: Այս տարի անգամ վառարաններ չունենք: Նախկիները հին են և ոչպիտանի», - ասում է Միրաքյանը:

Օժանդակ դպրոցը Էջմիածնի տարածաշրջանում միակն է: Այստեղ գալիս են երեխաներ նաև Աշտարակից, Արտաշատից, Երևանից: Տնօրեն Միրաքյանը մեղադրում է պատասխանատու անձանց իրենց կարիքների նկատմամբ անտարբերության մեջ:

«Դիմել եմ գիտության և կրթության նախարարությանը, Արմավիրի մարզպետարանին, Էջմիածնի քաղաքապետարանին, բոլորն էլ ասում են՝ սպասեք: Ես արդեն ինքս չգիտեմ, թե մենք ում ենք պատկանում: Այս երեխաներն Աստծո կողմից արդեն իսկ պատժվել են, ինչու՞ ենք մենք էլ պատժում», - ասում է Միրաքյանը:

Դպրոցն ութնամյա է, ուսումնական ծրագիրը նախատեսված է սովորական դպրոցների ³é³çÇÝÇó չորրորդ դասարանների համար: Օժանդակ դպրոցներին հատուկ դասագրքեր վերջին անգամ հատկացրել են 1983 թվականին:

«Չունենք անգամ հեռուստացույց ու մագնիտոֆոն, որոնքը չափազանց կարևոր են մտավոր հետամնաց երեխաների մտային վարժանքների համար: Իսկ մարզագույք ասվածի տակ նրանք միայն գնդակ են հասկանում», - դժգոհում է փոխտնօրենը:

Դպրոցը չունի բժիշկ ու հոգեբան: Ֆիզիկապես տկար և հոգեկան բարդույթներով երեխաներին սպասարկում է ընդամենը մեկ բուժքույր:

Միակ գոհացուցիչ հանգամանքն այստեղ սնունդն է և մանկավարժական կոլեկտիվի նվիրված աշխատանքը: Պետությունը յուրաքանչյուր երեխայի սննդի համար հատկացնում է օրական 504 դրամ:

«Նախկինում (ËáñÑñ¹³ÛÇÝ ï³ñÇÝ»ñÇÝ) մենք վարձատրվում էինք 15 տոկոսով ավելի հանրակրթական դպրոցի մանկավարժներից, այսօր դա էլ է վերացել», - ասում է տնօրենը: àõëáõóÇãÝ»ñÇ Ù»Í Ù³ëÁ ëï³ÝáõÙ ¿ 25-30000 ¹ñ³Ù:

Ðñ³Ýáõß ê³ñ·ëÛ³ÝÝ ³ëáõÙ ¿, áñ ³í»ÉÇ ù³Ý 20 ï³ñÇ ¿ ¹åñáóÇÝ áãÇÝã ãÇ ïñ³Ù³¹ñíáõÙ:

Տիկին Միրաքյանը հավաստում է, որ շատ ծնողների համար դպրոցը նույնսիկ իր ներկա վիճակում ուղղակի փրկություն է: Նրանք ազատվում են երեխաների խնամքի ամենօրյա հոգսից: Երեխաները հաճախ գալիս են առանց կոշիկի, պատառոտված հագուստներով:

«Շաբաթ օրերը դասերից հետո նրանք գալիս են երեխաներին տանելու, և ես հաճախ զարմանում եմ որոշ ծնողների անտարբերության վրա: Նրանք անգամ չեն համբուրում սեփական զավակներին, իսկ հաջորդ երկուշաբթի ուղարկում են առանց լողացնելու, նույն հագուստով», - ասում է տնօրենը:

Հագուստի ապահովման հարցը դպրոցի իրավասության մեջ չի մտնում, սակայն տնօրենի անձնական կապերի շնորհիվ շատ կազմակերպություններ օգնում են ոչ միայն հագուստով, այլև գրենական պիտույքներով:

Սարգսյանն ավելացնում է, որ ի տարբերություն անցած տարիների, երեխաների թիվը բավականին աճել է:

«Տարիներ առաջ շատ ծնողներ նման երեխաներին պահում էին տանը հասարակությունից գաղտնի, - ասում է փոխտնօրենը: - Հիմա բերում են առանց տարակուսելու»:

Թիվ 2 օժանդակ դպրոցի երեխաներն այստեղ ապրում են աշխարհից մեկուսածված: Նրանց համար օրը սկսվում և ավարտվում է դպրոցի անհրապույր պատերի ներսում, որտեղ ժամանակը կարծես կանգ է առել, հին է անգամ դպրոցի բուրմունքը:

Այցելուներին երեխաները նայում են զարմացած աչքերով:

Հայկը, որը տառապում է Դաունի հիվանդությամբ, ինչ-որ բան է ցանկանում ապացուցել իր պատրաստած բազմաթիվ արևածաղկի տոպրակներով: ¶ուցե այն, որ ուտելիս պետք չէ աղբը թափել գետնին:

Իսկ Մհերը համոզում է, որ իրենք մշտական խաղասենյակի կարիք ունեն: Հետո էլ ավելացնում է, որ դառնալու է ատամնաբույժ և ընդունելու է բոլոր հիվանդներին իր գունավոր տանիքով տնակում: