Արևելյան Եվրոպայի երկրներում և Ռուսաստանում երիտասարդների շրջանում լուրջ խնդիր դարձած սոսինձ «շնչելը» դանդաղորեն թափանցում է Հայաստանի երիտասարդությանը սպառնացող սոցիալական վտանգների ցուցակ:

Վերջին երկու տարվա ընթացքում Երևանի նարկոլոգիայի կենտրոն բուժման են բերվել երեք պատանիներ, որոնք սոսինձ են «շնչել»: Նրանցից մեկը ստացիոնար բուժում է ստացել սոսնձի նկատմամբ կախվածությունից: Մյուս երկուսը եղել են թափառաշրջիկներ, որոնք ընդամենը մի քանի անգամ են սոսինձ «շնչել», և ³ÛÝ ãÇ ¹³ñÓ»É սովորություն:

Որոշ երկրներում տոքսիկոմանիան այնպիսի տարածում է գտել, որ ստիպել է իշխանություններին արգելել սոսինձների, փոշեցիր ներկերի և այլ նման նյութերի վաճառքը դեռահասներին: Հայաստանը բարեբախտաբար նման պրոբլեմ դեռ չունի, սակայն ոստիկանությունը վերջերս բախվել է բավականաչափ դեպքերի, որ մտահոգվի այդ խնդրով:

Ոստիկանության հասարակայնության հետ կապերի վարչությունը հաղորդում է, որ այս տարի պատանիների մեջ թմրամոլության դեպքեր չեն արձանագրվել, իսկ անցյալ տարի գրանցվել է ընդամենը մեկ դեպք: Ոստիկանությունը միաժամանակ նշում է, որ վերջին մեկ տարվա ընթացքում հայտնաբերվել են յոթ պատանի տոքսիկոմաններ:

Վարդաշենի «սոցիալապես վտանգավոր վարք դրսևորած» երեխաների հատուկ կրթահամալիրի 15-ամյա մի սան բացատրում է սոսինձ «շնչելու» մեխանիզմը.

«Սոսինձը լցնում եմ ցելոֆանի մեջ, քաշում եմ գլխիս, ոնց որ պարիկ-դիմակ, ու շնչում, - պատմում է նա: - Առաջին անգամ որ շնչեցի, աչքերս
սևացան, հետո սովորեցի»։

Պատանին ասում է, որ սովորել է սոսինձ «շնչել», երբ հայտնվել է կրթահամալիրում: Նա Երևան է եկել հեռավոր շրջանից, թափառաշրջիկության համար ոստիկանները նրան բռնել ու հանձնել են կրթահամալիր։

Սակայն «թռչելու կայֆը» ոչ միայն թափառաշրջիկ պատանիների մեջ է տարածված:

8-րդ դասարանցի մի պատանի պատմում է, որ առաջին անգամ ինքը սոսինձ է «շնչել» 10 տարեկան հասակում:

«Հայաթի ընկերոջս հետ սոսինձ էինք առել, որ ինչ-որ բան կպցնենք, - պատմում է նա: - Լսել էինք, որ սրանից կարելի է կայֆ ստանալ: Լցրեցինք տոպրակի մեջ ու շնչեցինք: Աչքերս բժժել էին: Մեկ էլ 1 տարի առաջ մի ուրիշ ընկերոջ հետ «մոմենտ» առանք ու էլի տոպրակի մեջ լցրինք, քաշեցինք: Առաջին անգամ դուրս չէր եկել, էս անգամ էլ ընդհանրապես բան չզգացի»:

Թեև հայ դեռահասների շրջանում այս երևույթը դեռևս մեծ տարածում չի գտել, այն արդեն իր արտահայտությունն է գտել նրանց լեզվում: Փողոցի օրենքներին հետևող ավելի հասուն պատանիները սոսինձ «շնչելը» համարում են «չհարգված կայֆ»: Դա բացատրում են նրանով, որ պարբերաբար սոսինձ «շնչողը» կայֆի ազդեցության տակ չի ճանաչում հարազատներին. պատմում են, որ մի պատանի չի ճանաչել քրոջը և նրա նկատմամբ սեռական ցանկություն է ունեցել:

Թմրանյութ օգտագործելը Հայաստանում հանցագործություն է, իսկ սոսինձ կամ այլ տոքսիկանտ «շնչելը» հանցագործություն չի համարվում:

«ՈՒղղակի տոքսիկոմանիկ թմրանյութերը չկան թմրանյութերի պաշտոնական ցանկի մեջ, - ասում է հանրապետական նարկոլոգիական կենտրոնի փոխտնօրեն Մկրտիչ Խաչատրյանը: - Իրականում դրանք թմրանյութերի պես հոգեակտիվ նյութեր են, որոնց մշտական գործածումը բերում է հիվանդության, մարդկանց մեջ առաջացնում է կախվածություն: Սոսինձ շնչելն էլ, ինչպես այլ թմրանյութեր օգտագործելը, առաջացնում է հալյուցինացիաներ»:

Սոսինձ «շնչելը» էժան «կայֆ է». մի պարկուճ «մոմենտը» արժե 150 դրամ (մոտ 26 սենթ): Սակայն թեև այս երևույթը դեռևս լայն տարածում չի գտել, մասնագետներն անհանգստացած են:

Խաչատրյանը կողմ է, որ արգելվի սոսնձի վաճառքը մինչև 18 տարեկաններին: Նրա կարծիքով ավելի լավ է միջոցներ ձեռք առնել այժմ, երբ կարելի է կանխել երևույթը, քան թե հետո, երբ արդեն անհրաժեշտ դառնա բուժել կախվածությունը:

«Երեխային չես կարող պառկեցնել մեր կենտրոնում որպես թմրամոլի, - ասում է նա: - Սոսինձը սկիզբն է, որից հետո այդ պատանիները կանցնեն այլ թմրանյութերի: Նրանց դեռևս չձևավորված օրգանիզմները այդ նյութերից կքայքայվեն, և առաջին հերթին կվնասվի նյարդային համակարգը»: