ArmeniaNow.com - Independent Journalism From Today's Armenia
 May 16, 2003 




Կրկնակի տուժածները. քաղցկեղով հիվանդներն ասում են, որ պետական հիվանդանոցներին պակասում է կարեկցանքը


Ջեմմա Դավթյանն աշխատում է քաղցկեղի բաժանմունքում:

«Ես չեմ ուզում հիշողությունների գիրկն ընկնել, - հուսահատ, մեղրագույն աչքերն է փակում միջահասակ կինը: - Այդ օրվանից սկսած աշխարհը սկսեց մի այլ ուղղությամբ պտտվել»:

Մի ամառային օր էր, սրանից մոտ երեք տարի առաջ, երբ Մարինե Գալստյանի հիվանդությունը հաստատվեց, և ախտորոշման արճճից էլ ծանր դրոշմը փոխեց նրա ապագան:

Ողբերգական դեմքերով հարազատները սկսեցին դանդաղ ու ծանրաքայլ քարավանի նման այցելության գալ Գալստյանների ընտանիքին՝ արտահայտելու իրենց անհամոզիչ քաջալերանքները:

Մարինե Գալստյանը հիվանդ էր քաղցկեղով:

«Այսօր քաղցկեղի հիվանդացության ցուցանիշները հանրապետությունում շատ բարձր են, - ասում է հակաուռուցքային դիսպանսերի տնօրեն, բժշկական գիտությունների թեկնածու Գագիկ Բազիկյանը, - ինչի պատճառը ծխելն ու սխալ սնունդն է: Սակայն ամենակարևորն այս պարագայում շարունակական սթրեսներն են»:

Վիճակագրության համաձայն, վերջին 15 տարվա ընթացքում Հայաստանում հայտնաբերվել է ավելի քան 75 հազար քաղցկեղով հիվանդ:

«Ցուցանիշները չափազանց մտահոգիչ են մեզ նման փոքր երկրի համար, - ասում է բժիշկ-վերլուծաբան Պողոս Պողոսյանը, որը մի քանի տասնամյակ զբաղվում է այս ոլորտի խնդիրներով: - Թվում էր, թե հիվանդացության միտումները պետք է ամեն տարի նվազեին, սակայն տեղի է ունենում ճիշտ հակառակը»:

Բազիկյանը հավաստում է, որ ամեն տարի հանրապետությունում գրանցվում են 5 հազարից ավելի նոր հիվանդներ, սակայն ի տարբերություն անցած խորհրդային ժամանակների, երբ հետազոտությունը պարտադիր էր, իսկ բուժօգնությունը՝ անվճար, այսօր խնդիրը շատ բարդ է, քանի որ հայտնաբերված հիվանդների գերակշռող մասը բժշկի է դիմում միայն այն ժամանակ, երբ հիվանդությունը չափազանց խորացած է լինում:

«Հիվանդները դիմում են բժշկի շատ ուշ, հիվանդության 3-4-րդ փուլերում, - ասում է Բազիկյանը, - իսկ այդ վիճակում բուժման արդյունավետությունը չափազանց ցածր է: Սակայն, չնայած այս ամենին, մենք ունենք հիվանդներ, որոնք բուժվել ու ապրել են 5 և ավելի տարիներ»:

Ըստ օրենքի, քաղցկեղի բուժումն ու հիվանդների խնամքը հանրապետությունում պետք է իրականացվի անվճար: Ախտորոշումից և հիվանդության հաստատումից անմիջապես հետո քաղցկեղով հիվանդները ինքնաբերաբար անցնում են պետության հովանու տակ:

ՀՀ կառավարությանն առընթեր առողջապահական գործակալության աշխատակից Կառլեն Անտոնյանը հավաստում է, որ միայն անցյալ տարի քաղցկեղով հիվանդների բուժօգնությունն ապահովելու համար պետբյուջեից հատկացվել է ավելի քան 300 միլիոն դրամ:

«Ընդ որում, օրենքի համաձայն, հիվանդները նաև իրավունք ունեն անվճար դեղորայք ստանալու, անցնելու քիմիաթերապիայի և ֆիզիոթերապիայի անվճար կուրս, - ասում է Անտոնյանը: - Պետությունն այսօր հետևողական է այս հարցում, և ի տարբերություն անցյալ տարիների դրությունն անհամեմատ ավելի լավ է»:

Բժիշկ Գագիկ Բազիկյանը քաղցկեղի պատճառ է համարում սթրեսը:

Բազիկյանը չի հերքում, որ ի տարբերություն անցյալ մի քանի տարիների, այսօր այս ոլորտի ֆինանսական վիճակը համեմատաբար լավ է: Սակայն նա ասում է, որ պետությունը դեռևս ի վիճակի չէ ըստ արժանվույն վարձատրել բժիշկներին և նորագույն դեղորայքով ապահովել հիվանդներին:

«Քաղցկեղով հիվանդի բուժման մեկ կուրսի համար պետությունը վճարում է միջին հաշվով 70 հազար դրամ, որը, ինչ խոսք, շատ քիչ է բոլոր ծախսերը հոգալու համար, - ասում է Բազիկյանը: - Սակայն մենք հուսով ենք, որ մոտ ժամանակներս որոշում կընդունվի հատկացվող գումարների բարձրացման մասին, ինչը կազդի նաև բուժսպասարկման մակարդակի բարելավման վրա»:

Մարինե Գալստյանը, որը չնայած իր վիճակին դեռևս փորձում է կենսախինդ լինել, ժպիտով դիմավորել մարդկանց ու լավ վերաբերվել բոլորին, ասում է, որ իր խնդիրների մեծ մասը կապված է անարդյունավետ բուժման և բուժանձնակազմի անտարբեր վերաբերմունքի հետ:

«Միգուցե օրենքով մենք պետք է անվճար բուժօգնություն ստանանք, սակայն այսօր մեզ համար ոչինչ էլ անվճար չէ, փոքր բացառություններով, - ասում է նա: - Ամեն ինչ ունի իր հստակ գինը, այդ թվում՝ ներարկումները և հոգատարությունը»: Գալստյանը նշում է, որ իր վիճակով պայմանավորված պարբերական հետազոտություններն արժեն առնվազն 15 դոլար: Լազերային թերապիան արժե 50 դոլար: Նա ասում է, որ մի անգամ կարողացել է վճարել միայն 30 դոլար և բուժման ընթացքում այրվածքներ է ստացել:

«Նման բան մեր հիվանդանոցում գոյություն չունի, - հավաստում է Ֆանարջյանի անվան ուռուցքաբանության գիտական կենտրոնի փոխտնօրեն Սերգեյ Սեինյանը (այս կենտրոնում են բուժում ստանում քաղցկեղ ունեցող հիվանդների մեծ մասը): - Բժիշկն այսօր ստանում է 12-14 հազար դրամ, որն ամենևին էլ մասնագետին վայել աշխատավարձ չէ, սակայն ուշացումներ չեն լինում և աշխատավարձերը տրվում են ժամանակին: Իսկ չարորակ ուռուցք ունեցող հիվանդները բուժվում են անվճար հիմունքներով»:

Սակայն հիվանդներն ու նրանց ազգականները հավաստում են, որ բժիշկների իրականությունը զգալիորեն տարբերվում է հիվանդների իրականությունից:

«Երեք տարի շարունակ ես չեմ զգացել պետպատվերի գոյությունը, - ասում է Ամալյա Համբարձումյանը: - Վերելակից մինչև սենյակ, բուժքույրերից մինչև ներարկիչ բռնող վճարել ենք, քանի որ այլ ելք չկա, եթե ցանկանում ես բուժօգնություն ստանալ»:

Համբարձումյանը հավաստում է, որ շատ հիվանդների ասում են. -«Չե՞ք կարող վճարել, գնացեք, հետո կգաք»:

Անտոնյանն ասում է, որ թեև պետությունը ֆինանսավորում է քաղցկեղով հիվանդների բուժումը, նման երևույթները դեռևս մնում են բուժսպասարկման ոլորտի անբաժանելի մասը:

Քաղցկեղի հիվանդանոցի պատուհանները նայում են գերեզմանոցին:

«Աշխատավարձերը ժամանակին վճարվում են, լուծված է նաև դեղորայքի խնդիրը, - հավաստում է Անտոնյանը: - Սակայն, ցավոք սրտի, բժիշկները դեռևս հիվանդների մոտ շահարկում են աշխատավարձ չստանալու և այլ իրողություններ՝ հիվանդներից գումար ստանալու համար: Այսօր մենք իրական խնդիր ունենք՝ պայքարել այդ չարիքի դեմ, սակայն թե ինչպես՝ պարզ չէ»:

Հիվանդներին մտահոգում է, թե ինչպես կարող են ներկա պայմաններն անդրադառնալ իրենց բուժման վրա:

«Չգիտեմ, ինչ են մտածում բժիշկները այսպիսի չոր վերաբերմունք ցուցաբերելով մեզ նման ծանր հիվանդների հանդեպ, - ասում է հիվանդներից մեկը, որը վախեցավ տալ իր անունը: - Միթե նրանց խիղճը չի տանջում»:

Մեկ այլ հիվանդ ասում է, որ հերթական հետազոտությունից առաջ երիտասարդ ու նորելուկ բուժքույրը կամացուկ հուշել է. - «Դուք իրավունք ունեք չվճարելում, ինչու՞ եք վճարում»:

«Երբեմն, երբ մորս ուղեկցում եմ հիվանդանոց անհրաժեշտ բուժումներ ստանալու, քիչ է մնում խելագարվեմ, - ասում է Անահիտը՝ Մարինե Գալստյանի ավագ դուստրը: - Հիվանդները՝ դալուկ, թույլ ու թևաթափ, որոնք ոչ միայն դեղորայքի, այլև լուրջ հոգատարության և մի բարի խոսքի կարիք ունեն, առավոտից մինչև երեկո ստիպված են նստել սառը միջանցքում, դռների հետևից լսել բժիշկների քչփչոցն ու ծիծաղը և սպասել, թե երբ կբարեհաճեն ընդունել իրենց: Վերջում էլ, եթե հնարավորություն չունես առանձին վճարելու, կարող ես ընդհանրապես ուշադրության չարժանանալ: Հիվանդները ձայն չեն հանում, քանի որ գիտեն, որ իրենց կյանքն ու ինքնազգացողությունը լիովին կախված է նրանցից, իսկ թե ուր են մնում խիղճն ու բարեհոգությունը՝ Աստված գիտի»:

Անդրադառնալով բժիշկներին դրամաշորթության մեջ մեղադրող բողոքներին՝ Սեինյանն ասում է, որ մարդկանց մոտ այդ ամենի մասին պարզապես թյուր կարծիք է ձևավորվել:

«Հիվանդները երբեմն, ի նշան շնորհակալության, բժիշկներին նվերներ են տալիս, - ասում է նա: - Ի՞նչ է, ուզում են ա՞յդ էլ չլինի»:

Հոգեբան Նարինե Թովմասյանը հավաստում է, որ քաղցկեղով հիվանդներն իրենց բուժման ընթացքում նաև հոգեբանական աջակցության կարիք ունեն:

«Ինչ խոսք, իրենց բացասական ազդեցությունն է ունենում նաև որոշ բժիշկների ոչ մարդասիրական վերաբերմունքը, - ասում է նա: - Այս բոլոր գործոնները բացասական ազդեցություն են ունենում հիվանդի ինքնազգացողության ու ապաքինման գործընթացի վրա»:

Մարինե Գալստյանը, որի անբաժան ուղեկիցներն են դարձել սառն ու անհյուրընկալ միջանցքները և քիմիաթերապիայի հետևանքով անհրաժեշտության վերածված կեղծամը, ասում է, որ իր մոտ կրծքագեղձի քաղցկեղ ախտորոշելուց երեք տարի հետո լինում են օրեր, երբ ինքը ցանկանում է մեռնել:

«Ես ինձ հարցնում եմ՝ ախր ինչու՞, բժիշկ են, չէ՞, բայց փոխանակ քաջալերեն, օգնեն, ուժ տան, ստորացնում ու այնքան են նսեմացնում, որ ամեն ինչ աչքիդ առաջ սևանում է, - ասում է Մարինեն: - Երեք տարվա ընթացքում ես կարողացա վճարել և բուժօգնություն ստանալ ընդհանուր հաշվով միայն մեկ տարվա ընթացքում, ինչի արդյունքում ավելի վատ առողջական վիճակում հայտնվեցի: Ամենատխուրը վիրավորանքն է, որ ես ունեմ իմ սրտում ու հոգում»:


  Inside
 

Sour Forecast: Seventy percent of fruit crops lost to rage of winter; concern rises for winemakers

Full story

 
 
 
 

Doubly Deadly: Cancer patients say treatment at state hospitals is short on compassion

Full story

 
 
 
 

High Notes: Armenian youngsters earn praise and prizes in international piano competition

Full story

 




  Photo of the week
  Click to enlarge.
Click to enlarge.
 
 
 
 

Dr. Lord George

He is already a Lord, and Secretary General of the North Atlantic Treaty Organization. And as of Wednesday George Robertson adds an honorary doctorate from the French University of Armenia. Following ceremonies at the university Lord Robertson spoke with students and media.

 

 





Copyright ArmeniaNow.com 2002-2024. All rights reserved.

The contents of this website cannot be copied, either wholly or partially, reproduced, transferred, loaded, published or distributed in any way without the prior written consent of ArmeniaNow.com.