Համազասպ Եղիազարյանն ապրում է Սարամեջ կոչվող գյուղում:

Սակայն արդեն մի որոշ ժամանակ է, ինչ նա հայտնվել է մեկ այլ բնական շրջապատի մեջ:

«Մեր տան գլխավորներն առնետներն ու մկներն են, իսկ տուն կոչվածն էլ՝ մետաղյա դոմիկը, տարիների ընթացքում փտել ու վերջանում է», - աում է նա:

Եվ իրոք, 47-ամյա Եղիազարյանի ձեռքերը սևացել են իր գունաթափ կարմիր ավտոֆուրգոն հիշեցնող կացարանի վրա աշխատելուց:

Գյուղի բազմաթիվ ընտանիքների նման, Եղիազարյաններն էլ կորցրեցին իրենց տունը 1988-ի երկրաշարժի ժամանակ, երբ փլուզվեց կյանքը Լոռու մարզի շատ գյուղերում, ինչպես նաև Սպիտակում և Գյումրիում, որոնք հետագայում ավելի մեծ ուշադրության արժանացան:

«Եթե մենք տուն ունենայինք, ես կամուսնանայի իմ սիրած աղջկա հետ, - ասում է Համազասպի 23-ամյա որդին՝ Հայկը, - Սակայն այսօր ես ոչ մի ապագա չունեմ գյուղում, և իմ բոլոր մտքերն արտագնա աշխատանքի մասին են, մտածում եմ միայն գյուղից գնալու մասին: Նույնիսկ ընտանիք չեմ կարող կազմել մեր վագոնում, որտեղ արդեն 5 հոգի են մի կերպ շարժվում»:

Համազասպ Եղիազարյանն անցած 14 տարիների ընթացքում շատ խոստումներ է լսել: Առաջ ոգևորվում էին անխուսափելի բարեփոխումների մասին լուրերից: Այսօր լուռ ու մունջ տանում են իրենց հոգսն ու դժվարությունները:

«Ումից նեղանա՞նք», - ուսերն է թոթովում Արմեն Մալխասյանը, որն իր եղբոր և հոր ընտանիքիների հետ գոյատևում է ինքնաշեն ժամանակավոր կացարանում:

«Երկրաշարժի արդյունքում գյուղն ավերվեց 100 տոկոսով, - ասում է Սարամեջի գյուղապետ Սպարտակ Մալխասյանը, - 80 տոկոսը լիովին ավերվեց, իսկ մնացածը՝ խիստ վնասվեց»:

Գյուղի մոտ 380 ընտանիքներից 280-ն առ այսօր ապրում են ժամանակավոր կացարաններում՝ մետաղյա վագոններում, և նույնիսկ վթարային շենքերում, քանի որ այլ ելք չունեն:

Լոռու մարզպետարանի գյուղատնտեսական և բնապահպանության վարչության ներկայացուցիչ Վլադիմիր Բունիաթյանը հավաստում է, որ Սարամեջը՝ բացի սոցիալական դժվարին պայմաններից և բնակարանային խնդրից, ունի նաև այլ խնդիրներ, որոնք «նվիրել» է բնությունը:

«Սարամեջը գտնվում է սեյսմիկ գոտում, և ցնցումներն այստեղ հաճախակի են, - ասում է Բունիաթյանը, - Այն նաև սակավահող և չպաշտպանված գյուղերից մեկն է: Այստեղ հողերն այնքան քիչ են, որ գյուղացին ուղղակի չի կարող ամբողջովին ապավինել բնությանը, հատկապես, երբ գերխոնավ եղանակից բերքը հաճախակի փչանում է»:

Երկրաշարժից շատ չանցած գյուղը վերականգնելու նպատակով Սարամեջ ժամանեց ռուսական շինարարների մի ջոկատ: Նրանցից ժառանգություն մնացին Սարամեջի կիսակառույց շինությունները:

Իրենց խնդիրները լուծելու նպատակով, շատ սարամեջցիներ, այդ թվում և գյուղապետը, աշխատանք գտնելու հույսով մեկնել էին Ռուսաստան:

«Երկրաշարժից հետո գրեթե լրիվ ավերված գյուղում վիճակահանություն անցկացվեց, - պատմում է Սպարտակ Մալխասյանը, - Ամեն ընտանիքի մի համար ու մի հողակտոր տվեցին: Այսօր գյուղում կա երկհարկանի անավարտ 87 շինություն, որոնք շատ ընտանիքների կօգնեին ոտքի կանգնել, եթե ավարտվեին»:

Մալխասյանը հավաստում է, որ «Կաթոլիկ օգնության ծառայություն» միջազգային կազմակերպությունը համաձայնել է ավարտել տների շինարարությունը, սակայն միայն այն բանից հետո, երբ գյուղում խմելու ջրագիծ անցկացվի:

«Պարենի համաշխարհային ծրագիր» կազմակերպությունը գյուղացիների համար ձեռնարկել է «Սնունդ աշխատանքի դիմաց» ծրագիրը, որի շրջանակներում արդեն կառուցվել է 3400 գծամետր ջրագիծ:

«Այս գարնանը նոր գյուղ է կառուցվելու, - հույս է հայտնում Սպարտակ Մալխասյանը, - Դա անհրաժեշտ է թե՛ սոցիալական, և թե՛ անվտանգության նկատառումներով, քանի որ հին Սարամեջը գտնվում է խիստ վտանգավոր սեյսմիկ գոտու կենտրոնում»:

Մալխասյանի հույսերի իրականացմանը Սարամեջում ուրախ կլինեն շատերը, որոնցից մեկն ասաց. - «Մենք ուրախ կլինեինք, եթե մեր կյանքում ինչ-որ բան փոխվեր, սակայն ինչ իմանանք, վաղն ինչ կլինի»: