Ազատության թարմ օդը ներս է թափանցում բաց դռնից որոշ իրանցի կանանց համար, որոնց ազատագրված շունչը զգացվում է անցյալ շաբաթ Երևանում բացված ցուցահանդեսում:

«Թարմ օդի» հեղինակ Մահնազ Փասիխանին պարսիկ արվեստագետների «30+» խմբից է, որոնց ցուցահանդեսը ներկայացվել է Երևանի «Հայարտ» մշակույթի կենտրոնում: Խումբը ստեղծվել է 2000 թվին և հետհեղափոխական շրջանի նկարիչների առաջին խումբն է, որ զբաղվում է արվեստի նման արդիական ժանրերով:

«Երբ ուզում ես մաքուր օդ, առաջինը դուռն ես բացում, - ասում է Մահնազը, - Դռան վրա պատկերված կանայք գրոհել են բացված դռանը, որը նրանց ազատության ու անկախության ձգտումն է: Այս դուռն ու շրջանակը հին տան վրայից են հանված և խորհրդանշում են ավանդույթները, այսինքն, որ կանայք պիտի մնան տանը և զբաղվեն երեխայով ու խոհանոցով»։

«Որքան հեռանում ես Թեհրանից, այնքան կանայք ավելի ճնշված են դառնում։ Բայց այսօր կանայք ոտքի են կանգնել և ուզում են հավասարվել տղամարդկանց։ Նախորդ սերունդների համեմատ՝ այսօր Իրանում կանանց գործունեության ասպարեզն ընդլայնվել է։ Հենց այն, որ ես և շատ կանայք եկել ու ցուցահանդես ենք բացել, արդեն մեծ բան է նշանակում։ Այժմ մենք այս դռան միջով անցնելու փուլում ենք»։

«30+» խմբի մեծ մասը կանայք են, որը ցուց է տալիս, որ իրանցի կանայք տղամարդկանցից ավելի շատ են ձգտում ազատության:

Հեղինակներից շատերի աշխատանքները վերնագրված են «Անվերնագիր», և որոշակի հասարակական խնդիրներ են ներկայացնում։ Անվերնագիր է Շահնազ Զեհթաբի հատակին պատկերված կապույտ եռանկյունը: Այդ եռանկյան կենտրոնում դեպի վեր բարձրացող կապույտ ոտքերի արձանիկներ են՝ հպատակները, ուղղված եռանկյան ծայրին դրված աթոռին՝ իշխանությանը։ Այցելուների հայացքը հաճելիորեն ձգում է ոչ միայն գաղափարը, այլ կապույտ ոտքերի և հնաոճ աթոռի համադրությունը եռանկյան կառույցի մեջ, որի եզրերը պատված են դեպի աթոռ գնացող և այնտեղից վերադարձող ոտնահետքերով։ Աթոռի մակագրությունը լրացնում է հետևյալ ուղերձը. «Սա ինչ-որ մեկի տե՞ղն է, արդյո՞ք ճշմարտությունն այն է, որ սա ինչ-որ մեկի տեղն է, թե՞ ինչ-որ մեկի տեղի ստվերն է»: Ուղերձը հուշում է, որ իշխանություննը անցողիկ է, ինչպես ոտնահետքերը։

«Մենք առաջին արվեստագետների խումբն ենք, որ միավորվել ենք և ուզում ենք ներկայացնել գաղափարախոսություններից ու պաթոսից դուրս արվեստ, - ասում է Շահնազը, - Մենք ընդդիմություն ենք պետական տանիք ունեցող արվեստին»։

Հադի Ջամալի ինստալյացիան ներկայացնում է առաստաղից կախված էլեկտրական սղոցի սկավառակը, որի տակ՝ հատակին սպիտակ մատների խուրձ է: Սակայն ստեղծագործությունը ամենևին էլ դաժան տեսարանի տպավորություն չի թողնում, քանի որ արյան փոխարեն մատները շրջափակված են սպիտակ բժշկական բամբակով, և աշխատանքը ոչ այնքան դատապարտում է բռնությունը, որքան խորհրդանշում է ստեղծագործական ազատության ձգտումը:

Մի շարք աշխատանքներ արված էին էլեկտրոնային և ձայնային էֆեկտներով։

Ֆերիդուն Օմիդին ներկայացրել է 2 հեռուստացույց: Մեկի էկրանի կինը զրուցում է մյուս էկրանից երևացող տղամարդու հետ, սակայն նրանց զրույցը խլացնում է հետին ֆոնին պատկերված մեծ քաղաքի փողոցների աղմուկը։ Մարդկային հաղորդակցման պահանջը ոչնչանում է մեծ քաղաքի ճնշման տակ։

«Այս ստեղծագործությունները շատ ընդհանրություններ ունեն հայ արվեստագետների ստեղծագործությունների հետ, - ասում է արվեստաբան Նազարեթ Կարոյանը, - Նկատի ունեմ ոչ այնքան թեմատիկ ընդհանրությունները, որքան ռիթմի, դինամիկայի, տեխնոլոգիաների օգտագործումը, անշարժի և շարժվողի համադրությունը։ Եվ սրանք ոչ այնքան տարածաշրջանային, որքան ժամանակային ընդհանրություններ են»։