Երբ ամռանը ջերմաստիճանը մոտենում է 40 աստիճանին, հայաստանցիները դիմում են սփոփանքի միակ աղբյուրին` իսկական պաղպաղակին, ինչի մասին ժամանակին միայն երազել կարող էին:

1988-1993 թվականների դժվար տարիներին մայրերը փորձում էին հանգստացնել երեխաներին տանը պատրաստած պաղպաղակով, որը գրեթե երբեք չէր հիշեցնում իսկականը:

Հայաստանում պաղպաղակ է արտադրում 14 ընկերություն

«Ես ունեմ մի տետր, որտեղ գրված են իմ պաղպաղակների բոլոր բաղադրատոմսերը, բայց որքան էլ տանջվում էի, միևնույն է, երեխաներս ասում էին` չէ, խանութի պաղպաղակի համը չունի»,- ասում է տնային տնտեսուհի Նազենի Մկրտումյանը:

Այսօր Հայաստանում պաղպաղակ է արտադրում 14 ընկերություն:

«Ամռանը մեր խանութի օրական շահույթի մոտ 40 տոկոսը գոյանում է պաղպաղակի վաճառքից, իսկ ամենաշատ վաճառվողը «Թամարա» և «Աշտարակ կաթ» ֆիրմաների արտադրանքն է»,- ասում է «Միլենա» խանութի մենեջեր Արթուր Մինասյանը:

«Թամարան» անկախացումից հետո առաջինն էր, որ 1992 թվականին սկսեց պաղպաղակ արտադրել, սակայն դրա որակը դեռ շատ հեռու էր այսօրվա չափանիշներից (խորհրդային տարիներին Հայաստանում կար երեք-չորս տեսակի պաղպաղակ, որոնք որակով խիստ զիջում էին այսօրվա արտադրանքին):

1995 թվականին շուկա մուտք գործեց «Աշտարակ կաթ» ընկերությունը, որին հաջորդեցին մյուսները, որոնք այսօր սառնանույշի մի անհավատալի տեսականի են առաջարկում սպառողին:

Հայաստանում պաղպաղակ արտադրող ընկերությունների առաջարկած ապրանքների ողջ տեսականին 2003 թվականին «Աննա» սպառողների ազգային ասոցիացիայի կողմից ենթարկվել է մանրամասն հետազոտության: Ըստ ասոցիացիայի նախագահ Մելիտա Հակոբյանի` 6 ամիս տևած հետազոտությունները ներառում էին շուկայի ուսումնասիրություն, մոնիտորինգ, 1000 հոգու շրջանում անցկացված սոցիոլոգիական հարցում, 4 լաբորատորիայում կատարված հետազոտություն և 11 հոգուց բաղկացած մասնագիտական հանձնախմբի կատարած համտեսում և գնահատում:

Հարցումից պարզվել է, որ սպառողների մոտ 40 տոկոսը նախապատվությունը տալիս է «Աշտարակ կաթին», 30 տոկոսը` «Թամարային», 20-25 տոկոսը` «Շանթին», իսկ մյուս 11 ընկերություններին` «ԱՍԱ», «Գրանդ քենդի», «Երևանյան պինգվին» և այլն, բաժին է ընկնում շուկայի ընդամենը 7 տոկոսը:

«Հաջորդ կարևոր քայլը լաբորատոր հետազոտությունն էր, որը կատարվեց ՀՀ արտոնագրման վարչության կողմից արտոնագրված երեք լաբորատորիաներում և մեկ վերստուգիչ լաբորատորիայում, որը հագեցած է ժամանակակից սարքավորումներով, և որին մենք վստահում ենք»,- ասում է Հակոբյանը:

Որոշ ընկերություններ դժգոհ էին Հակոբյանի գնահատականներից

Լաբորատոր հետազոտություններից, համտեսումից և արտադրամասեր կատարած ստուգիչ այցերից հետո հանձնախումբը 100 բալանոց սանդղակով 98 միավոր շնորհեց «Աշտարակ կաթի», 94 միավոր` «Թամարայի», 82 միավոր` «Շանթի» և 81 միավոր` «Գրանդ քենդիի» պաղպաղակներին: Մյուսներն արժանացան 80 միավորից ցածր գնահատականի, ինչը նշանակում է, որ դրանք չեն համապատասխանում ընդունված չափանիշներին:

Պաղպաղակի նմուշները վերցվել են քաղաքի տարբեր համայնքներից: Քաղաքի կենտրոնում պաղպաղակի 85 տոկոսի ժամկետները պահպանված են եղել: Սակայն ծայրամասերում պաղպաղակի 25 տոկոսը զանազան խախտումներ է ունեցել (պահպանվել է այլ մթերքների հետ, պահանջվածից բարձր ջերմաստիճանում և այլն):

Հաճախ վաճառողներն էլեկտրաէներգիա խնայելու նպատակով գիշերն անջատում են սառնարանը, իսկ, ըստ մասնագետների, հալված պաղպաղակի կրկնակի սառեցումը կարող է նպաստել ախտածին մանրէների առաջացմանը:

Հակոբյանն ինքը ստուգումների ընթացքում դարձել է անորակ պաղպաղակի զոհ:

«Մեկ ամիս բուժվում էի` սեփական մաշկիս վրա զգալով բողոքներով մեզ դիմած 100-ից ավելի սպառողների վիճակը, որոնք տարբեր թունավորումներ ու հիվանդություններ են ձեռք բերել անորակ պաղպաղակի պատճառով»,- ասում է Հակոբյանը:

Այս հետազոտությունների ընթացքում առողջական վնաս կրելուց բացի ասոցիացիայի նախագահ Հակոբյանը ենթարկվեց նաև բարոյահոգեբանական ճնշման: Մի քանի հեռուստհաղորդումներից հետո, որոնց ընթացքում հանձնախմբի անդամների հետ Մելիտա Հակոբյանը ներկայացրել է հետազոտության արդյունքները, նա բազմաթիվ սպառնալի զանգեր է ստացել:

«Շատ էին զանգում, գալիս, ասում էին «Կվերացնենք, հիմա զենքը հանում ենք, գանք և այլն»: Ես էլ ասում էի` նեղություն մի կրեք, ես ինքս կգամ ձեզ մոտ, վախենալու ոչինչ չունեմ, գիտեմ միայն, որ կա մարդու առողջությանը վտանգ սպառնող ապրանք, և իմ պարտքն եմ համարում սպառողին զգուշացնել այդ մասին»,- համոզված ասում է Հակոբյանը:

Պաղպաղակ արտադրող հայկական ընկերությունների կողքին այսօր վաճառվում է նաև «Ալգիդա» ընկերության պաղպաղակը: Ըստ ներմուծող «Կլեոպատրա» ընկերության մենեջեր Անահիտ Դերվիշյանի` պաղպաղակի այս տեսակը մրցակից չէ տեղական ապրանքներին:

«Ես, անշուշտ, չեմ ասում, թե «Ալգիդան» այնքան լավն է, որ մրցակից չունի, մեր տեղականներն էլ շատ լավն են, բայց «Ալգիդան» ունի բոլորովին այլ համային հատկություններ, պատրաստվում է այլ տեխնոլոգիայով և այլ հումքից»,- ասում է Դերվիշյանը:

«Ալգիդան» արտադրվում է աշխարհի 150 երկրում, Հայաստան է ներմուծվում Տրապիզոնից (Թուրքիա):

Կեր ու չաղացի՞ր

Պաղպաղակի այս տեսակը նույնպես հետազոտել է Սպառողների ազգային ասոցիացիան: Ի տարբերություն տեղական տեսակների, «Ալգիդան» միակն է, որի պիտակը լիովին համապատասխանում է օրենքի տառին` մանրամասն նշելով, թե ինչ է պարունակում պաղպաղակի տվյալ տեսակը: Այն պարունակում է տեղական շուկայում բացակայող պահածոյացնող նյութեր, որոնց շնորհիվ նրա պահպանման ժամկետը մեկուկես տարի է, մինչդեռ տեղական պաղպաղակները կարող են պահվել 4-5 ամիս:

Հայաստանում արտադրվող պաղպաղակի գինը տատանվում է 50-450 դրամի սահմաններում:

Վաճառողուհի Նաիրա Մուրադյանի հավաստմամբ` իր հաճախորդների մեծ մասը նախընտրում է տեղական պաղպաղակ. երեխաները, որոնք հաճախ շատ գումար չեն ունենում, գնում են ավելի էժան պաղպաղակ, օրինակ` «ԱՍԱ» կամ «Գրանդ քենդի», իսկ մեծահասակները` հիմնականում «Աշտարակ կաթ» կամ «Թամարա»:

«Շատ հաճախ է պատահել, երբ երեխան ծնողին խնդրել է գնել «Ալգիդա», ծնողը մերժել է` պատճառաբանելով, թե թուրքական է,- պատմում է Մուրադյանը: - Բայց, դե, երեխան էլ մեղք չունի, իսկապես շատ համեղ է, բայց մեր «Թամարային» չի հասնի»,- հումորով շարունակում է երիտասարդ վաճառողը ու վայելում սառը, շոկոլադապատ պաղպաղակը: