Թավջութակը դարձել է տուն ¢ նորոգվում է

Դիվանագիտական վեճի առարկա դարձած հազվագյուտ թավջութակը վերադարձավ Հայաստան 18 տարի արտասահմանում մնալուց հետո:

Հունվարի 12-ին թավջութակը պաշտոնապես հանձնվեց ՀՀ մշակույթի և երիտասարդության հարցերի նախարարությանը: Երկար տարիներ այն գտնվում էր ՈՒկրաինայում՝ դառնալով բյուրոկրատական թղթաբանության պատանդ: ՈՒկրաինական պաշտոնական մարմինները պնդում էին, որ թավջութակը Լվով է բերվել առանց համապատասխան փաստաթղթերի և այդ պատճառով չի կարող դուրս բերվել ՈՒկրաինայից:

Խնդիրը լուծելու համար անհրաժեշտ եղավ ՈՒկրաինայում հայ դիվանագետների ու Հայաստանի մշակույթի գործիչների ակտիվ միջամտությունը:

Ինչի՞ համար էր այդ ամբողջ քաշքշուկը: Բանն այն է, որ դա սովորական թավջութակ չէ. այն պատրաստել է 17-րդ դարի իտալացի վարպետ Անդրեա Գվարներին 1685 թվականին Կրեմոնա քաղաքում:

1948 թվականին Մոսկվայում թավջութակը երկու հազար ռուբլով գնվել է Կոմիտասի անվան քառյակի հիմնադիրներից մեկից՝ պրոֆեսոր Ս. Ասլամազյանից, Հայաստանի հազվագույտ նվագարանների պետական հավաքածուի համար:

1982 թվականին այն հատկացվել է հայտնի թավջութակահար Սուրեն Բագրատունուն: Բագրատունին տարել է թավջութակը ԱՄՆ, երբ մենկել է այնտեղ սովորելու:

Նրա կինը՝ Նինա Խոման, 1996 թվականին գործիքը տարել է Լվով համերգի: Այդ օրվանից այն մնացել է ՈՒկրաինայում, քանի որ անհրաժեշտ փաստաթղթերը ժամանակին ներկայացված չեն եղել:

1996 թվականից Երևանի կոնսերվատորիայի պրոֆեսոր, ջութակահար և ջութակագործ Մարտին Երիցյանը դիմել է մշակույթի նախարարությանը՝ խնդրելով միջոցեր ձեռնարկել թավջութակը Հայաստան վերադարձնելու համար:

«ՈՒթ տարի պահանջվեց ապացուցելու համար, որ թավջութակը մեր երկրին պատկանող արժեք է, - ասում է Երիցյանը: - ՈՒկրաինայում Հայաստանի դեսպան Արմեն Խաչատրյանի և նրա օգնական Գևորգ Մեհրանյանի ջանքերով հնարավոր եղավ ապացուցել գործիքի իրական պատկանելությունըե:

Երիցյանը հայտնում է, որ հարցի հաջող լուծմանը նպաստել է նաև Լվովի հայ համայնքի ղեկավար Կարլոս Սարգսյանը:

Ներկայումս նվագարանը գտնվում է Երիցյանի խնամքի տակ, որը նորոգում է այն: Թավջութակի գնահատված արժեքը կազմում է մոտ 60000 դոլար:

Նվագարանի նորոգման աշխատանքներին զուգահեռ կարգի են բերվում փաստաթղթերը՝ ապագայում նրա արժեքի կամ պատկանելության հետ կապված թյուրիմացություններից խուսափելու համար:

Ըստ Մշակույթի նախարարության տրամադրած տվյալների 1997 թվականից հազվագյուտ աղեղնավոր նվագարանների հավաքածուի ևս չորս նմուշներ վերադարձվել են ԱՊՀ անդամ երկրներից, Գերմանիայից ու Անգլիայից: Մի քանի մշակութային իրեր էլ այսօր գտնվում են Լիբանանում, և արդեն միջոցներ են ձեռնարկվում դրանք վերադարձնելու համար:

Մի քանի միլիոն դոլար գնահատվող հազվագյուտ նվագարանների պետական հավաքածուի կազմում են նաև 1760-ական թվականներին Ջովանի Բատիստա Գուադանինիի և Պիետրո Ջակոմո Ռոջերիի պատրաստած ջութակները:

«Հայաստանի սեփականությունը հանդիսացող թավջութակը, ավարտելով իր «ոդիսականըե, վերադարձավ Հայաստան, ինչը նշանակալի իրադարձություն է մեր մշակութային կյանքում, - ասաց դեսպան Խաչատրյանը: - Մեր պետությունը և ժողովուրդը հարստացան մշակութային այս խոշոր ու անգնահատելի արժեքովե: