Տոների օրերին կենտրոնում ուրախանալու քիչ առիթ կա

Արդեն երկրորդ տարին է, ինչ Զաքար Արշակյանն աշխատում է
Երևանի նարկոլոգիական կենտրոնում իբրև հսկիչ-դռնապահ` վերահսկելով ալկոհոլի չարաշահման
հետևանքով այստեղ հայտնված հիվանդներին:

Մինչ ամբողջ Հայաստանում թունդ խմիչքները լրացուցիչ լիցք են հաղորդում դեկտեմբերի վերջից սկիզբ առած տոնախմբությունների շարանին, որը ձգվում է մինչև հունվարի 13-ը, Զաքարն իր տոներն անց է կացնում երկու տասնյակ հիվանդների հետ, որոնց արյան մեջ ալկոհոլի պարունակությունը չափազանց բարձր է:

«Սա երկրորդ Ամանորն է, որ դիմավորում եմ աշխատավայրում, - ասում է Զաքարը, - այսպիսի օրերը շատ լարված են անցնում, քանի որ հիվանդներից շատերը գիտակցում են, որ տոն է, բոլորը խմում են, և իրենց մոտ խմելու պահանջմունքը կրկնապատկվում է, իսկ մեզ մոտ նույնիսկ տոներին դա արգելված էե:

Ըստ կենտրոնի բժիշկների խրոնիկական ալկոհոլիկների համար ամենավտանգավոր շրջանը տոներն են, երբ արդեն իսկ բուժում անցած մարդիկ սկսում են խմել և կարճ ժամանակ անց կրկին հայտնվում են հիվանդանոցում:

«Հետտոնական օրերին մեր հիվանդների քանակը կրկնապատկվում է, - ասում է կենտրոնի բուժգծով փոխտնօրեն Մկրտիչ Խաչատրյանը, - ունենում ենք նույնիսկ պսիխոզով հիվանդներե:

Ըստ Խաչատրյանի խորհրդային տարիներին այս պրոբլեմն այլ կերպ էր լուծվում. նախատոնական օրերին բոլոր հարբեցողներին հավաքում էին կենտրոնում ու պահում էին այնտեղ մինչև տոների ավարտը:

«Որպեսզի ո՛չ հասարակության համար վտանգ ներկայացնեին, ո՛չ էլ իրենք իրենց թունավորեին այդ «աղբովեե, ասում է փոխտնօրենը:

Սակայն ըստ Խաչատրյանի ալկոհոլամոլությունը հայերի մեջ երբեք տարածված հիվանդություն չի եղել:

«Ի տարբերություն որոշ ազգերի, հայերի համար ալկոհոլամոլությունը կամ թմրամոլությունը ազգային պրոբլեմ չեն եղել: Հայերը դարեդար օգտագործել են ալկոհոլ, բայց երբեք չեն չարաշահել այնե:

Մինչդեռ այսօր բժիշկների հավաստմամբ պատկերը որոշակիորեն փոխվել է: Ըստ բժիշկ Խաչատրյանի վերջին շրջանում ալկոհոլամոլությունը Հայաստանում սկսել է գլուխ բարձրացնել, հատկապես երիտասարդ սերնդի մեջ:

Խաչատրյանը մտահոգված է, որ իրենց ավելի երիտասարդ հիվանդներ են դիմում բուժման համար

Եթե խորհրդային տարիներին կենտրոնի հիվանդների միջին տարիքը 40-45 էր, ապա վերջին տարիներին հիվանդների միջին տարիքը չի գերազանցում 35-ը:

«Ալկոհոլ գործածողների թիվը մեծանում է, և ցավալին այն է, որ նրանց մեծ մասը երիտասարդներ են: Իսկ դա մարդու ծաղկման շրջանն է, երբ պետք է ընտանիք ստեղծել և երկիրը կառավարելե, ասում է Խաչատրյանը:

Ըստ մասնագետների ալկոհոլամոլությունը Հայաստանում սկսել է տարածվել վերջին 15 տարիներին տեղի ունեցած կտրուկ փոփոխությունների պատճառով: Նախ երկրաշարժը, այնուհետև ճգնաժամային տարիները, գործազրկությունը և մեծ արտագաղթը ոմանց ստիպեցին խմիչքի միջոցով «պայծառացնելե իրենց գորշ և դժվաին կյանքը:

Գյումրեցի Երվանդը, որը չցանկացավ նշել իր ազգանունը, այս կենտրոնում ալկոհոլիզմից բուժվում է արդեն երրորդ անգամ: 50-ամյա այս տղամարդը խոստովանում է, որ հարբեցողության է տրվել երկրաշարժից հետո, երբ զոհվել են իր երկու որդիները:

Ամենամատչելի ալկոհոլային խմիչքը, որից հիմնականում օգտվում է հանրապետության անվճարունակ զանգվածը, պարսկական սպիրտն է, որի 1 լիտրն ավելի էժան է, քան տեղական արտադրության լիցենզավորված և շշալցված կես լիտրանոց ամենամատչելի 600 դրամանոց օղին:

Կոմունիզմի օրոք խորհրդային տասնհինգ հանրապետություններից միայն Հայաստանում չկար սթափարան, և հայերը մինչ այժմ հպարտանում են դրանով:

Հարբեցողների և ալկոհոլիզմից տառապողների բուժման միակ տեղը Նարկոլոգիական կենտրոնն էր, որը նախկինում կոչվում էր դիսպանսեր: Որպես առանձին հաստատություն այն հիմնվել է 1976 թվականին, երբ նարկոլոգիական ծառայությունն անջատվել է հոգեբուժականից: Որպես կանոն հիվանդներն այստեղ իրենց կամքով չեն գալիս, նրանց բերում են հարբած վիճակում:

Ըստ բժիշկների խորհրդային կարգերը նպաստում էին, որ հիվանդանոցը մշտապես ծանրաբեռնված լինի: Հարբեցողի կամքն անտեսելով` նրան բերում էին ոստիկանները կամ հարազատները, հակառակվելու դեպքում համաձայն գործող օրենքի դատարանը որոշում էր հարկադիր բուժում:

Այսօր հիվանդներին հիմնականում բերում են հարազատները:

«Նախկինում բուժումը տևում էր մոտ 60 օր, բացի այդ բուժվողները հնարավորություն ունեին աշխատելու կենտրոնի արհեստանոցում և տուն վերադառնալու փող վաստակածե, ասում է Խաչատրյանը:

Այսօր կենտրոնը 24 օրից ավելի հիվանդին չի պահում, քանի որ, լինելով պետական հովանու տակ, ֆինանսավորվում է ընդամենը այդքան ժամկետի համար: Անկախ հիվանդի վիճակից՝ պետությունը 24 օրվա համար կենտրոնին փոխանցում է 120 հազար դրամ (մոտ 200 դոլար):

Բացի հիվանդին բուժելուց և կերակրելուց այդ գումարից վճարվում են նաև հիվանդանոցի կոմունալ ծախսերն ու բուժանձնակազմի աշխատավարձը:

Կենտրոնը նախատեսված է 150 հիվանդի համար, բայց ներկայումս այստեղ բուժվում է միջինը 40 հիվանդ:

Սակայն այդ թիվը մասնագետների հավաստմամբ կաճի մոտակա օրերին՝ խմիչքներով առատ և գրեթե մեկ ամիս ձգվող տոնախմբություններից հետո: