ArmeniaNow.com - Independent Journalism From Today's Armenia
 January 9 , 2004 




Սրբազան տոն. հայ քրիստոնյաները հետ¢ում են Քրիստոսի ծննդյան տոնակատարության հնագույն ավանդույթներին



Հունվարի 5-ի երկուշաբթի երեկոյան բոլոր հայ առաքելական եկեղեցիներում մատուցվում է ճրագալույսի սուրբ պատարագ և նշվում է Սուրբ Ծննդյան ավետիսը: Հայ քրիստոնյաները ողջունում են միմյանց «Քրիստոս ծնվեց և հայտնվեցավ: Մեզ և ձեզ մեծ ավետիսե արտահայտությամբ: Ի պատասխան հնչում է. «Օրհնյալ է հայտնությունը Քրիստոսիե:

Տարբեր երկրների հայկական եկեղեցիներում կայացած ժամերգություններում հայ քրիստոնյաները նշում են Քրիստոսի ծնունդը ճրագալույսի արարողությամբ, որը խորհրդանշում է Բեթղեհեմյան աստղը, որն առաջնորդեց մոգերին դեպի Քրիստոսը:

Ծննդյան տոնի արարողություններով նշվում է նաև եկեղեցու հինգ տաղավար տոներից առաջինը:

«Հիսուսը աշխարհ եկավ, որպեսզի մարդկությանն ազատի մեղքերից և առաջնորդի դեպի Աստված: Սուրբ Ծնունդը հոգևոր նորոգության տոն է: Տոնի խորհուրդը կապված է փրկագործության խորհրդի հետե, ասում է Խորեն քահանա Կիրակոսյանը:

Սուրբ Ծնունդը ժողովրդի մեջ հայտնի է նաև «զատիկե անունով: Զատկին տոնական սեղաններին ավելանում է ձուկը, բանջարեղենը, գինին և բրնձով փլավը, որի մեջ անպատճառ լինում է չամիչ: Այս ուտեստները նաև ազդարարում են պահքի ավարտը:

Մայր Աթոռ այցելած Ավիկ Իսահակյանը (հայտնի բանաստեղծ Ավետիք Իսահակյանի թոռը) ասում է. «Սա ազգային տոն է: Դարեր շարունակ պահպանելով մեր կրոնը՝ պահպանեցինք մեր ինքնությունըե:

Ըստ նրա այդ օրվա փլավը խորհրդանշում է առատություն ու բերրիություն, իսկ ձուկը՝ այն, թե ինչպես Քրիստոսը մեկ ձկով հազարավոր մարդկանց կերակրեց:

Խորեն քահանան բացատրում է, որ հին ժամանակներում վաղ քրիստոնյաներին իրարից տարբերելու համար գետնի վրա ձուկ էին նկարում: Այդ օրն օգտագործվող գինու մասին նա ասում է. «Գինին համարում ենք Քրիստոսի արյունը և պատարագն էլ մատուցում ենք գինով: Ավետարանում է դեռ ասվում. «Ես եմ ճշմարիտ որթատունկըե:

Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի բակը լիքն է հավատացյալներով: Այս տարի մատուցված պատարագի խաչեղբայրն էր Հայաստանի արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանը:

Հավատացյալների թվում էր Լիլիթ Կարապետյանն Արմավիրից: Հունվարի 5-ը և 6-ը նա անցկացնում է Էջմիածնում: Լիլիթն ասում է, որ ամեն տարի պահք է պահում դեկտեմբերի 30-ից մինչև հունվարի 5-ը: «Հունվարի 6-ին պատարագից հետո խոստովանում եմ և, հաղորդություն ստանալով, դուրս գալիս պահքիցե:

Հունվարի 5-ի երեկոյան, երբ խավարն աստիճանաբար պատում է քաղաքը, ամենուր կարելի է հանդիպել մարդկանց, որոնք վառած մոմերը ձեռքներին շտապում են տուն:

Խորեն քահանան ասում է. «Ճրագալույսի պատարագից հետո մարդիկ վառած մոմ են տանում՝ որպես աստվածային լույսի խորհրդանիշ: Տանում են լուսավորելու իրենց օջախները տիրոջ սուրբ ավետիսի լույսովե:

Սեդա Կարճիկյանն ասում է, որ նվիրված հավատացյալներն այդ օրը տնային ոչ մի գործ չեն անում: «Ես էլ իմ մեծերից եմ սովորել այս ամենը: Հատկապես արգելում էին լվացք անել ու լողանալ, այսինքն՝ օճառ օգտագործել: Նաև խստիվ արգելում էին կար անել՝ դա մեղք համարելով: Այս ամենն այսօր արդեն փոխանցվել է իմ աղջիկներին ու հարսներինե:
.

Մինչ արևմտյան աշխարհի մեծ մասում քրիստոնեական եկեղեցիները Քրիստոսի ծննդյան օրը նշում են դեկտեմբերի 25-ին, հայ առաքելական եկեղեցին որպես սուրբ տոն պահպանել է ավելի հին ամսաթիվը (հունվարի 6-ը նաև նշվում է որպես աստվածահայտնության օր):

Պատարագից հետո Մայր աթոռում կատարվում է ջրօրհնեքի արարողությունը: Օրհնված ջուրը բաժանվում է ժողովրդին: Այն մեղքերից մաքրվելու, հիվանդներին բուժելու խորհուրդ ունի: Հին ժամանակներում այդ ջրից կաթեցնում էին պանրի ու յուղի կաթսանների, ամբարների մեջ` դրանց առատությունն ապահովելու հույսով:

Ռայա Մարգարյանը եկեղեցուց վերադառնում է ջրի մի փոքրիկ սրվակ ձեռքին: Նա ասում է. «Ամեն տարի գալիս եմ և օրհնված ջրից հետս տուն տանում: Սա մեզ հաջողություն ու առողջություն է բերում, հեռու պահում չարիցե:

Ջրօրհնեքի արարողությանը հաջորդում է տնօրհնեքը: Սուրբ Ծննդից հետո մեկ ամսվա ընթացքում եկեղեցու հոգևոր հովիվներն այցելում են մարդկանց տները և կատարում տնօրհնեքի արարողությունը: Օրհնում են տան հացը, ջուրը, աղը: Հացից ու ջրից օգտվում են տան անդամները: Ապա քահանան օրհնված ջուրը խաչաձև ցողում է տան պատերին ու խնկարկում տունը:

Տոնական հանդիսություններն ավարտվում են հունվարի 13-ին (որը նաև հայտնի է որպես հին Նոր տարի) Հիսուս Քրիստոսի անվանակոչության տոնակատարությամբ:


According to Agnes
  Click here to enlarge.
Click on the photo above to enlarge.


 


The Week in seven days

 
 


The Arts in seven days

 

  Photo of the week
  Click here to enlarge.
Click on the photo above to enlarge.
 
 
 
 

Amber Square?

All dressed up for the holidays, Republic Square has never looked so rosey (well not since it was "Lenin Square" anyway). In addition to its giant holiday tree, this year all government buildings were lit, casting a soft glow in the moist Yerevan nights.

 

 

 

 





Copyright ArmeniaNow.com 2002-2024. All rights reserved.

The contents of this website cannot be copied, either wholly or partially, reproduced, transferred, loaded, published or distributed in any way without the prior written consent of ArmeniaNow.com.