Ðݹϳëï³ÝÇ ¹»ëå³Ý ¸Çå³Ï ìáÑñ³Ý Ó·ïáõÙ ¿ ³Ùñ³åݹ»É ѳÛ-ÑÝ¹Ï³Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ

Չորեքշաբթի օրը մտեք Հնդկաստանի դեսպանատուն
Երևանում, և միակ լեզուն, որ կլսեք, կլինի հայերենը:

Դեսպան Դիպակ Վոհրային Երևան ժամանելուց հետո պետք եղավ ընդամենը վեց ամիս հայերեն խոսել սովորելու համար: Նրա նախաձեռնությամբ դեսպանատանը սահմանվեցին «միայն հայերենի օրեր», որպեսզի մյուս հինգ հնդիկ դիվանագետները նույնպես հայերեն սովորեն:

«Բոլոր նրանք, ովքեր ցանկանում են չորեքշաբթի օրը խոսել ինձ հետ, կարող են դա անել միայն հայերենով: Երբ իմ գործընկերները
որևէ շտապ բան ունեն քննարկելու, ես տեսնում եմ, թե ինչպես են նրանք հարցնում իմ քարտուղարներին՝ «Ինչպե՞ս կարելի է ասել այսինչ բանը»», ծիծաղելով ասում է դեսպանը:

«Այժմ մենք բոլորս ազատ խոսում ենք հայերեն, դա շատ օգտակար է մեզ համար և բացում է դեպի հայերի սրտերը տանող դռները»:

Առևտրի և ներդրումների համար դռներ բացելը Վոհրայի հիմնական խնդիրն է Երևանում: Այս շաբաթ նախագահ Քոչարյանի պետական այցը Հնդկաստան՝ գործարարների պատկառելի պատվիրակության ուղեկցությամբ, ընդգծեց ասիական հսկայի պոտենցիալ կարևորությունը Հայաստանի տնտեսության համար:

«Մենք ձգտում ենք ամրապնդելու մեր հարաբերությունները մի քանի բնագավառներում», ասում է Վոհրան՝ ուրվագծելով Հնդկաստանի «4+1» ռազմավարությունը Հայաստանի նկատմամբ:

«Մենք առանձնացրել ենք չորս ոլորտներ, որոնցում մենք ուժեղ ենք, և որոնք Հայաստանը ցանկանում է զարգացնել: Այնպես որ, այստեղ կատարյալ սիներգիա է: Առաջին ոլորտը տեղեկատվական տեխնոլոգիաներն են, որտեղ մենք աշխարհի առաջատարներից ենք: Երկրորդը փոքր և միջին բիզնեսն է, այս ոլորտում ևս մենք աշխարհում առաջատար ենք ավելի քան 5 միլիոն գրանցված ձեռնարկություններով:

«Երրորդը գյուղատնտեսությունն է, մասնավորապես՝ հողագործությունը երաշտահար գոտում: Հայաստանը ջրի պակաս ունի, իսկ մենք Հնդկաստանում մեծ աշխատանք ենք կատարել երաշտահար գոտում հողագործության և անձրևաջրերով ոռոգման բնագավառներում: Չորրորդը գիտությունÁ և տեխնոլոգիաներն են»:

Իսկ «+1»-ը բանաձևում հնդկական ընկերությունների խրախուսումն է Հայաստանի տնտեսության արտահանման կողմնորոշված սեկտորներում ներդրումներ անելու համար:

Հնդկաստանի «Ստեռլիտ ինդաստրիզ» ընկերությունը 1999 թվականին ձեռք է բերել Արարատի ոսկու հարստացման կոմբինատը և 30 միլիոն դոլարի ներդրում է արել: Ադամանդների մշակման հնդկական «Ռոուզի բլու» ընկերությունում աշխատում են շուրջ 1000 հայաստանցիներ:

«Այժմ մենք փորձում ենք խրախուսել հնդկական ընկերություններին ներդրումներ անելու կաշվի մշակման սեկտորում, քանի որ ԱՊՀ երկրներում առկա է կաշվի մեծ շուկա»:

Հնդկաստանի համար Հայաստանը գրավիչ է նաև նրանով, որ այստեղ արտադրված ապրանքները մուտք ունեն ԱՊՀ շուկաներ առանց մաքսատուրքերի: Հայաստանյան ընկերությունների համար բաց է նաև ելքը դեպի Եվրոպական միություն և ԱՄՆ: Հնդկական ընկերությունների վրա որոշ բնագավառներում, օրինակ՝ տեքստիլ արդյունաբերության, դրված են քվոտաներ, իսկ արտադրության տեղափոխումը Հայաստան նրանց հնարավորություն կտա շրջանցելու այդ սահմանափակումները:

¸»ëå³ÝÝ áõ Çñ ÏÇÝÁ г۳ëï³ÝÇ Ý³Ë³·³Ñ èáµ»ñï øáã³ñÛ³ÝÇ Ñ»ï

«Այստեղ կարելի է առանց դժվարության գտնել բարձր որակավորում ունեցող աշխատուժ: ¶րագիտության մակարդակը 99 տոկոս է, իսկ հայերը շատ աշխատասեր ժողովուրդ են, - ասում է Վոհրան: - Սակայն դա չի նշանակում, թե այստեղ խոչընդոտներ չկան»:

Ամենահուսահատեցնող խոչընդոտներից է պետական պաշտոնյաների գաղտնապահությունը տեղեկություն ստանալու ամենահասարակ խնդրանքների նկատմամբ: Այն տնտեսական տվյալները, որոնք միանգամայն մատչելի են Հնդկաստանում, Երևանի բյուրոկրատները դարձրել են գրեթե պետական գաղտնիք:

«Մենք միշտ նշում ենք Հայաստանի ղեկավարության հետ շփումներում, որ ամեն ինչ պետք է ավելի բաց և թափանցիկ լինի, հատկապես՝ տեղեկատվություն տրամադրելու բնագավառում: Դա վճռորոշ նշանակություն ունի», ասում Վոհրան:

«Եթե ինձ տվյալներ են պետք Հայաստանի հետ մեր առևտրի վերաբերյալ, ապա ես պետք է նախ պաշտոնական նամակ գրեմ արտաքին գործերի նախարարություն, որն այն ուղարկում է առևտրի և տնտեսական զարգացման նախարարություն, որն էլ իր հերթին այն ուղարկում է վիճակագրական վարչություն: Մինչև ես ստանում եմ տեղեկությունները, դրանք հնանում են:

«Տարբեր երկրների հետ Հնդկաստանի առևտրի ամենօրյա պատկերը կարելի է տեսնել հարյուրավոր վեբսայթներում: Հայաստանում դա մեծ բարդությունների հետ է կապված, և ես ուղղակիորեն ասել եմ բոլոր շահագրգիռ կողմերին, որ այդ տեղեկությունները պետք է ավելի բաց լինեն»:

Թեև փոխադարձ առևտրի ներկա ծավալը շարունակում է ցածր մնալ (2002 թվականին այն ընդամենը 4,6 միլիոն դոլար էր), միջոցներ են ձեռնարկվում նոր գործնական կապեր հաստատելու ուղղությամբ:

Դեսպանությունը փորձում է ուղիներ գտնել տեղեկատվական տեխնոլոգիաների հայ մասնագետներին հաջողակ հնդկական ընկերություններում վերապատրաստման ուղարկելու համար, իսկ այս տարի նախատեսվում է հնդիկ փորձագետների այցը Երևան:

Ապրիլին հնդիկ գործարարների պատվիրակության Հայաստան կատարած պատմության մեջ առաջին այցի շնորհիվ տեղական շուկա մտան հնդկական բրինձն ու շաքարը: Ստորագրվեց նաև առաջին պայմանագիրը հնդկական երեսակված և հղկված ադամանդների՝ Հայաստան ուղղակի արտահանման մասին:

30-Á ÑáÏï»Ùµ»ñǪ Ðݹϳëï³Ý ϳï³ñ³Í å³ßïáÝ³Ï³Ý ³ÛóÇ ßñç³Ý³ÏÝ»ñáõ٠ݳ˳·³Ñ øáã³ñÛ³ÝÁ Ý»ñϳ ·ïÝí»ó г۳ëï³ÝÇ ¹»ëå³Ý³ï³Ý Ýáñ ß»ÝùÇ µ³óÙ³Ý ³ñ³ñáÕáõÃÛáõÝÁ

Հարաբերությունները Հայաստանի հետ չեն սահմանափակվում միայն
առևտրով: Վոհրայի պարտականությունների մեջ է մտնում նաև օժանդակություն ցույց տալը Հայաստանում բնակվող արտասահմանցիների ամենամեծ կոնտինգենտին. Երևանի պետական բժշկական համալսարանում սովորում են շուրջ 400 հնդիկ ուսանողներ:

«Կրթությունը Հնդկաստանում 100 տոկոսով մասնավոր է, այնպես որ, մենք դրա հետ ոչ մի կապ չունենք: Մենք ո՛չ խրախուսում ենք, ո՛չ էլ տարհամոզում, նրանք գալիս են, որովհետև Հնդկաստանում բուհ ընդունվելու հնարավորություն չունեն», ասում է նա:

Հնդկաստանում բժշկական բուհեր է ընդունվում դիմորդների 10 տոկոսից փոքր մասը, և շատերը սովորելու են մեկնում արտասահման՝ Նոր Զելանդիա, Ավստրալիա, Կանադա և ԱՊՀ երկրներ, այդ թվում՝ Հայաստան: Վոհրան ասում է, որ նրանց մեծ մասը շատ երջանիկ է Երևանում, սակայն նշում է որոշ պրոբլեմներ:

Հնդկաստանում 2002 թվականին մտցվել է բժիշկների արտոնագրման նոր թեստ արտասահմանում սովորած հնդիկ ուսանողների համար, որոնք պետք հանձնեն այդ թեստը բժշկությամբ զբաղվելու թույլտվություն ստանալու համար: Առ այսօր Երևանի պետական բժշկական համալսարանի թեստը հանձնած ավելի քան 100 շրջանավարտներից հաջողության է հասել միայն մեկը:

«Համալսարանի հետ մեր հանդիպումների ընթացքում մենք նշել ենք, որ այդ քննության պահանջները բավարարելու համար միգուցե նպատակահարմար է վերակողմնորոշել կրթական ծրագիրը հնդիկ ուսանողների համար», ասում է Վոհրան: Թեև այդ մասին խոսք չեղավ, սակայն ենթադրվում է, որ ծրագրի մեջ փոփոխություններ չմտցնելու դեպքում ուսանողների հոսքը կարող է դադարել քննական անհաջողությունների մասին լուրերը տարածվելու հետ:

Նախագահ Քոչարյանի այցի անմիջական արդյունքներից մեկը կլինի ուսանողների հոսանքի աճումը հակառակ ուղղությամբ. Հնդկաստանի կառավարությունն այսօր հայտարարել է, որ ավելացնում է Հնդկաստանում հայաստանցի ուսանողներին տրամադրվող կրթաթոշակների թիվը՝ 10-ից հասցնելով 40-ի: