§ÐáõÛë ¢ ѳí³ï¦ ÐÎ-Ý ³ß˳ïáõÙ ¿ åáéÝÇÏÝ»ñÇ Ñ»ï, áñáÝù Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ Ãñ³ýÇùÇÝ·Ç åáï»ÝóÇ³É ½áÑ»ñ »Ý

Տարիներ շարունակ Հայաստանի լրագրերում հայտարարություններ էին տպագրվում, որոնք հրավիրում էին «երիտասարդ և գեղեցիկ աղջիկներին լավ վճարվող աշխատանքների արտասահմանում», կամ որոնցում արտասահմանցի տղամարդը «ամուսնանալու նպատակով փնտրում է 28-35 տարեկան գեղեցիկ և կենսուրախ կնոջ»:

Ոմանց այդ հայտարարությունները կարող են թվալ լավ կյանքի հնարավորություն, սակայն Հայաստանում մարդու իրավունքների պաշտպանները դրանք ծուղակ են համարում: Նման միջոցներով կարիքավոր երիտասարդ կանայք ենթարկվում են համաշխարհային պրոբլեմ դարձած մարդկային թրաֆիքինգի (մարդկանց, հատկապես` կանանց տեղափոխում արտասահման և շահագործում, հատկապես` սեքսուալ նպատակներով):

Մինչ Հայաստանի իրավապաշտպանները և նրանց կազմակերպությունները փորձում էին որակում տալ նոր երևույթին և պարզել նրա ծագման արմատները, ԱՄՆ-ի կառավարությունը Հայաստանը դասեց այն երկրների թվին, որոնք միջոցներ չեն ձեռնարկում այդ երևույթի դեմ պայքարելու համար: Հայաստանին սպառնում էին պատժամիջոցներ, եթե իրավիճակը չփոփոխվեր:

Համարվում է, որ վերջին տարիներին Հայաստանից արտագաղթած շուրջ 1 միլիոն մարդուց առնվազն 500-ը դարձել են «սեքսուալ ստրկային առևտրի» զոհեր:

Փորձագետների հաշվարկներով միջազգային հանցագործ միավորումները տարեկան մինչև 7 միլիարդ դոլարի շահույթ են ստանում կանանց առևանգման և բռնի կերպով պոռնկության վաճառքի բիզնեսից: Իրավիճակը շատ լուրջ է Արևելյան Եվրոպայի և Մերձբալթյան պետություններում և կարող է վտանգավոր դառնալ նաև Հայաստանի համար: Ոմանք պնդում են, որ Հայաստանի համեմատաբար չկարգավորված տուրիստական սեկտորը դյուրացնում է փաստաթղթերի կեղծումը և մարդկանց տեղափոխումն արտասահման:

´³µ³Û³ÝÝ ³ëáõÙ ¿, áñ ¹»é¢ë ¹Åí³ñ ¿ å³ñ½»É Ãñ³ýÇùÇÝ·Çó ïáõÅ³Í Ù³ñ¹Ï³Ýó ÃÇíÁ

Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ հայաստանցի աղջիկները հիմնականում հայտնվում են Արաբական Միացյալ Ամիրայություններում և Թուրքիայում:

Թեև այս պրոբլեմը դարձել է միջազգային քննարկումների առարկա, հատկապես Լեհաստանում, Ռումինիայում և ՈՒկրաինայում, Հայաստանում շատերը դեռ միամիտ անհոգությամբ են նայում կանանց արտասահմանում աշխատանքի հրավիրող հայտարարություններին:

«Ինտերնյուս»-ի վերջերս թողարկած մի հեռուստատեսային հաղորդման մեջ մի երիտասարդ հայ կին պատմում է, որ մեկնել է ԱՄ² մատուցողուհի աշխատելու համար:

«Օդանավակայանում անձնագիրս վերցրեց մի մարդ, որին ես իմ գործատուն համարեցի: Նա տարավ ինձ հյուրանոց: Հաջորդ օրը ես պոռնիկ դարձա»:

Նրան և մի քանի այլ կանանց մի քանի ամիս հետո հաջողվում է փախչել ԱՄ²-ից և վերադառնալ Հայաստան: Պարզվում է, որ այդ հանցավոր գործարքի կազմակերպիչը Երևանի բնակչուհի Մարիետա Մուրադյանն է, որը դատապարտվեց մեկ տարվա ազատազրկման: Ըստ հետաքննության նյութերի իր հայրենակցուհիներին արտասահման վաճառելով` նա վաստակել է 47000 դոլար:

Հայաստանի նոր քրեական օրենսգրքի 132 հոդվածը թրաֆիքինգի համար նախատեսում է տուգանք նվազագույն աշխատավարձի 300-500-ապատիկի չափով կամ էլ 1-7 տարվա ազատազրկում: Առ այսօր այդ հոդվածը կիրառվել է 28 դեպքերում:

Անցյալ տարի Հայաստանի մի շարք հասարակական կազմակերպություններ (ՀԿ) հանձն առան պայքար սկսել թրաֆիքինգի դեմ:

ØÇ ù³ÝÇ ï³ñÇ ¿, ÇÝã Ñ³Û Ï³Ý³Ûù ѳÛïÝí»É »Ý Ãñ³ýÇùÇÝ·Ç ½áÑ»ñÇ óáõó³ÏáõÙ

Այդ կազմակերպությունների աշխատանքի հետևանքը եղավ այն, որ ԱՄՆ-ի վերջին զեկուցագրում (որում կիրառվում է գնահատման եռաստիճան համակարգ) Հայաստանը երրորդ կարգից, որտեղ ընդգրկված են ոչ մի միջոց չձեռնարկող երկրները, բարձրացավ մեկ աստիճան վեր` «որոշ միջոցներ ձեռնարկած» երկրների կարգը:

«Դա երևելի նվաճում չէ, բայց գոնե ակնհայտ է փոփոխությունը թրաֆքիքինգի հարցերի նկատմամբ ԶԼՄ-ների և ՀԿ-ների վերաբերմունքում», ասում է Միգրացիայի միջազգային կազմակերպության (ՄՄԿ) երևանյան գրասենյակի տնօրեն Օվսաննա Բաբայանը:

ՄՄԿ-ին հաջողվել է հարցազրույց անցկացնել Հայաստան վերադարձած 60 հոգու հետ, որոնցից 43-ը թրաֆիքինգի զոհ են եղել: Նրանցից քսանութը ենթարկվել են սեքսուալ շահագործման:

«Դեռևս շատ դժվար է պարզել թրաֆիքինգից տուժածների թիվը, որովհետև նրանք նախ և առաջ վախենում են ոստիկանությունից և խուսափում են հրապարակայնությունից», ասում է Բաբայանը: Նա ավելացնում է, որ անտեղյակ լինելու պատճառով զոհերը չեն իմանում ուր դիմել:

ՄՄԿ-ի հայաստանյան գրասենյակը հույս ունի ՀԿ-ների օգնությամբ ավելի լավ արդյունքների հասնել հաջորդ տարի: ¶րասենյակը 170 հազար դոլարի դրամաշնորհ է ստացել ԱՄՆ-ի կառավարությունից թրաֆիքինգի դեմ պայքարին ուղղված ծրագրեր մշակելու համար:

ՄՄԿ-ն կազմակերպելու է սեմինարներ Հայաստանի արտերկրյա դիվանագիտական առաքելությունների պաշտոնատար անձանց համար, որպեսզի սովորեցնի նրանց, թե ինչպես պետք է վարվել այլ երկրներ ապօրինի մուտք գործած անձանց հետ և ճանաչել թրաֆիքինգի պոտենցիալ զոհերին:

«Հույս և հավատ» ՀԿ-ն կստանա 65000 դոլար մի շարք ծրագրեր իրականացնելու համար:

«Հույս և հավատ» կազմակերպությունն ակտիվորեն աշխատում է՝ փորձելով օգնել այն պոռնիկներին, ովքեր ոստիկանության հետ պրոբելմներ են ունենում: Կազմակերպությունն աշխատում է 13-55 տարեկան մոտ 300 պոռնիկների հետ (ըստ Հայաստանի ոստիկանության տվյալների Երևանում ѳßí³éված են ավելի քան 1500 պոռնիկներ):

«Մենք կացարան կապահովենք արտասահմանից վերադարձած այն պոռնիկների համար, ովքեր թրաֆիքինգի զոհեր են դարձել: Թրաֆիքինգի բոլոր զոհերը նախ և առաջ կարիք ունեն հոգեբանական օգնության: Թեև նրանք արտասահման են մեկնում գիտակցաբար սեքսուալ բնույթի աշխատանքի համար, նրանք ենթարկվում են դաժան շահագործման` նրանց ծեծում են, քիչ սնունդ և քիչ փող են տալիս», ասում է ծրագրի համակարգող Նորա Մնացականյանը:

Կազմակերպությունը կապահովի բժիշկներ և հոգեբաններ պոռնիկների հետ աշխատելու համար: Կփորձի նաև այլ աշխատանք գտնել կամ մասնագիտական վերապատրաստում կազմակերպել նրանց համար:

Մնացականյանն ասում է, որ իրենց կազմակերպությունը կփորձի կանանց նոր կյանք սկսելու հնարավորություն տալ: Նա հույս ունի, որ վերապատրաստումը և անհատական հանդիպումները պոռնիկների հետ նրանց մեծ մասին հնարավորություն կտան խուսափելու իրենց կյանքը խորտակելուց և իրենց անունները թրաֆիքինգի զոհերի երկար ցուցակին ավելացնելուց: