ÆÝùݳÏáã Ñ»ñáë ÐáõݳÝÛ³ÝÁ ÁÝûñóáõÙ ¿ Çñ Ñ»ñÃ³Ï³Ý áõÕ»ñÓÁ ³½·ÇÝ

Դատավարությունը սկսվելուց գրեթե երեք տարի և ոճրագործության պահից գրեթե չորս տարի հետո Նաիրի Հունանյանի և նրա գլխավորած հանցախմբի դատավարությունը, հնարավոր է, մոտենում է իր ավարտին:

1999 թ. հոկտեմբերի 27-ին Հունանյանը և նրա չորս հանցակիցները զինված հարձակում գործեցին Ազգային ժողովի վրա՝ սպանելով վարչապետ Վազգեն Սարգսյանին, Ազգային ժողովի խոսնակ Կարեն Դեմիրճյանին և բարձրաստիճան 6 այլ անձանց:

Մարդասպանների մեղքը կասկած չի հարուցում, քանի որ նրանց մահաբեր խրախճանքը նկարահանել են խորհրդարանի նիստը հեռարձակող հեռուստատեսային խցիկները:

Մեղադրող կողմի և զոհերի ընտանիքները ներկայացնող փաստաբանների միջև մոտ մեկ շաբաթ տևած վիճաբանություններից հետո սկսվեց վիճաբանությունների եզրափակիչ փուլը:

2001 թ. փետրվարին սկսված դատավարությունը հավանաբար ամենաերկարն է Հայաստանի և, թերևս, ամբողջ տարածաշրջանի պատմության մեջ:

Դատավարության ընթացքում եղան իսկական դատական դրամայի հազվադեպ պահեր, սակայն այն ավելի շատ հիշեցնում էր աբսուրդի թատրոն, մասնավորապես երբ անցյալ ձմռանը Հունանյանը փորձ արեց իր թեկնածությունն առաջադրել նախագահական ընտրություններում: Իսկ անցյալ ամիս նախկին լրագրող, ինքնակոչ հերոսը միջնորդություն արեց նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի պաշտոնանկության հարցը լսելու մասին:

Դատավարության առաջին նիստերն անցնում էին լեփ-լեցուն դահլիճում, իսկ դրսում պիկետներ էին կազմակերպվում, բայց ժամանակի ընթացքում հանրության հետաքրքրությունը նվազեց: Սակայն վերջին մի քանի նիստերին դահլիճը կրկին լեփ-լեցուն էր, քանի որ հասարակայնությունը և դատաիրավական համայնքը ակնկալում են դատավարության ավարտը: Սրան նպաստել էին նախորդ շաբաթ ընդդիմության հրավիրած հանրահավաքում իշխանությունների հասցեին հնչած մեղադրանքները, թե նրանք փորձում են կոծկել գործը, որպեսզի խուսափեն ցուցմունքներից, որոնք կարող են վկայել խորհրդարանի սպանություններին Քոչարյանի մեղսակցության մասին:

Հետաքրքրությունը դատավարության նկատմամբ բորբոքվել է նաև այն պատճառով, որ Հունանյանի դատավարության ընթացքում ներկայացված ցուցմունքներն ու վկայությունները առնչվում են սպանված հեռուստալրագրող Տիգրան Նաղդալյանի դատավարության հետ:

Հունանյանն իր նոր հանդիսականների ուշադրությունը գրավելու համար հանդես է գալիս տարբեր սենսացիոն հայտարարություններով ու նաև բանաստեղծությամբ, որից մի հատված ներկայացնում ենք.

Ես եկել եմ և ասում եմ ահա,
Հայկ Նահապետի սուրբ աջը վկա.
Չեմ թողնելու ձեզ բախտի քմայքին,
Մի բուռ խուժանի վավաշոտ կամքին,
Օտար, չարախինդ, թաքուն հեգնանքին
Դառնալու գերի, խաղք ու խաղալիք:

Եկել եմ, որ ձեր աչքի արցունքը
Իմ ձեռքով սրբեմ ու ընդմիշտ կտրեմ,
Ձեր օջախներից հալածեմ իսպառ
Հանապազօրյա զրկանք ու կարիք,
Ձեր թիկունքները ուղղեմ և շտկեմ,
Ցավից ծամածուռ դեմքերը հարթեմ,
Խառն ու պղտորված ձեր միտքը պարզեմ,
Օրենքի արդար կարգը հաստատեմ:

Եվ թող խոսքս դառնա մանանա...
...¶ործս կենդանի օրինակ դառնա,
Իջնի ու մնա ձեր աչքի առաջ:

Նաիրի Հունանյան
Բուն Հայոց 4496 թվ.
Մայր Քաղաք Երևան

Եթե դատավարության սկզբում Հունանյանն ընկալվում էր որպես բազմաշերտ անձնավորություն և իրենից որոշակի հետաքրքրություն էր ներկայացնում, ապա այսօր նա ընկալվում է որպես սովորական մարդասպան, և նա գիտակցում է այդ փոփոխությունը:

Դատավարության մեծ մասի ընթացքում Հունանյանը փորձում էր իրեն ներկայացնել որպես հայրենասերի, հեղափոխականի, մարդկանց համար ավետաբեր սուրհանդակի: Դատավարության հնարավոր ավարտի մոտենալու հետ Հունանյանը մի կողմ է նետել հերոսի իր հավակնությունները և փորձում է կետ առ կետ հերքել իրեն ներկայացված մեղադրանքները:

Դատավարությունն ընդհատվել էր վեց ամսով՝ հունվարի 15-ից մինչև հունիսի 15-ը:

Պաշտոնական հաղորդագրության համաձայն դատավարությունը սկզբում հետաձգվել էր դատավոր Ոôզունյանի հիվանդության պատճառով (շուրջ 3 ամիս), ապա ամբաստանյալ Վռամ ¶ալստյանի հիվանդության պատճառով: Կրկին ըստ պաշտոնական տեղեկությունների ¶ալստյանին բուժել են սրտի հիվանդությունից: Սակայն ¶ալստյանը պնդում է, որ իրեն ստիպողաբար դեղեր են ներարկել, որոնք նյարդային համակարգի խանգարում են առաջ բերել:

Քոչարյանի հակառակորդներն ասում են, որ դատավորի «հիվանդությունը» նախագահական ընտրությունների պաշտոնական մեկնարկից մի քանի օր առաջ պատահական չէր: Պատահական չէր նաև այն, որ ¶ալստյանն ապաքինվեց միայն մայիսին կայացած խորհրդարանական ընտրություններից հետո:

Դատավարության վերսկսվելուց հետո երեք մեղադրողներին ավելացավ դատախազության ևս մեկ ներկայացուցիչ՝ Կորյուն Փիլոյանը, որն էլ միջնորդեց կրճատել վկաների ցուցակը՝ բավարարվելով արդեն ցուցմունք տված վկաներով:

Մեղադրող կողմը հիմնավորում էր դա նրանով, որ հնարավոր կազմակերպիչները վերաբերում են «գործի անջատված մասին», և որ մնացած վկաները կարող են ցուցմունք տալ սպանությունների մասին և ոչ թե կազմակերպիչների:

Մինչև այժմ 129 դատակոչված վկաներից հարցաքննվել են միայն 28-ը: Դատավորը որոշում կայացրեց հօգուտ մեղադրող կողմի:

Դատավորի որոշմանը դեմ էին Սարգսյանի ու Դեմիրճյանի հարազատները և սպանված փոխխոսնակ Յուրի Բախշյանի այրին:

«Սա քաղաքական որոշում է: Դատարանը այս որոշումը պատրաստում էր ամբողջ 6 ամսվա ընթացքում, երբ դատավարությունը ընդհատված էր», ասաց Յուրի Բախշյանի այրին, որը լքեց դատարանի դահլիճը և ասաց, որ այլևս չի վերադառնա:

Դատարանի այս որոշումից խիստ դժգոհ է Կարեն Դեմիրճյանի ընտանիքի շահերի պաշտպան Աշոտ Սարգսյանը: Նրա հավաստմամբ բոլոր 129 վկաները զինվորական դատախազության մեղադրական եզրակացությամբ ներգրավվել էին որպես վկա այս գործով, և ոչ թե գործից անջատված մասով:

Աշոտ Սարգսյանը միջնորդեց դատարանին կանչելու մի քանի տասնյակ վկաների, սակայն դատարանը համաձայնեց դատակոչել միայն ևս 5 վկայի:

Քննարկելով ստեղծված իրավիճակը՝ Դեմիրճյանների ընտանիքը որոշեց այլևս չմասնակցել դատավարությանը:

«Ես համամիտ եմ իմ վստահորդների հետ, որ դատավարությունը իրոք ֆարս է, և անիմաստ է մնալ, ֆիզիկապես ներկա գտնվել այն դեպքում, երբ գործը գիտես և փորձում ես օգնել դատարանին բազմակողմանի, օբյեկտիվ քննություն կատարելու, սակայն դա հանդիպում է անհաղթահարելի խոչնդոտների», ասաց Աշոտ Սարգսյանը:

Մեղադրող կողմը Աշոտ Սարգսյանի քայլը «անհեռատես» անվանեց, իսկ դատավոր ՈՒզունյանը հայտարարեց, որ բոյկոտը հավանաբար ծրագրված էր դեռ մինչև իր որոշումը:

Սարգսյանը վերադարձավ դատարան հինգշաբթի օրը, որպեսզի հանդես գա եզրափակիչ ելույթով:

Վազգեն Սարգսյանի ընտանիքը հայտարարեց, որ մտադիր չէ բոյկոտել դատավարության մնացած մասը:

«Ի սկզբանե ասել եմ, որ դատավարությունը պատվիրված է իշխանությունների կողմից, և ընթանում է նրանց մշակած սցենարով», ասաց սպանված վարչապետ Վազգեն Սարգսյանի եղբայրը (որն ինքը հաջորդեց եղբորը և կարճ ժամանակով զբաղեցրեց հանրապետության երկրորդ բարձրագույն պաշտոնը):

Նրա գնահատմամբ իշխանությունները շահագրգռված չեն, որ դատավարությունը օբյեկտիվ ընթանա: Ըստ Սարգսյանի ապագա վկաները կարող էին արժեքավոր ցուցմունքներ տալ:

Իր հերթին վկաների հարցաքննությունը դադարեցնու մասին որոշմանը կողմ էր նաև ահաբեկիչների խմբի ղեկավար Նաիրի Հունանյանը՝ մեկ բացառությամբ: Նա կամենում էր, որ դատարանում ցուցմունք տար նախագահ Քոչարյանի նախկին խորհրդական, ներկայումս Հանրային հեռուստատեսության և ռադիոյի խորհրդի նախագահ Ալեքսան Հարությունյանը (վերջինս մեղադրյալների շարքում էր, սակայն մի քանի ամիս կալանքի տակ մնալուց հետո ազատ արձակվեց և ներկայումս զբաղեցնում է Նաղդալյանի պաշտոնը): Դատարանը չբավարարեց Հունանյանի միջնորդությունը:

Մի հայտարարություն էլ Հունանյանն արեց Տիգրան Նաղդալյանի ցուցմունքների կապակցությամբ: Նա ասաց, որ 27-ի գիշերը ինքը խոսակցություն է ունեցել Նաղդալյանի հետ, որի մասին մինչև օրս չի պատմել:

Հնարավոր է, որ Հունանյանին հաջողվի հետաքրքրություն մտցնել երկուսուկես տարի ձգված դատավարության մեջ՝ ակնարկելով Նաղդալյանի մասնակցությունը հայտնի դեպքերին:

Այնուհանդերձ ավելի քան երեք տարի անց ո՛չ հասարակայնությունը, ո°չ էլ դատարանը չեն մոտեցել այն միակ հարցի պատասխանին, որը մնացել է ոճրի տեսագրված վկայությունը ներկայացնելուց հետո, այն է՝

Արդյոք Հունանյանը և նրա խումբը գործել են ինքնուրու՞յն, թե՞ դավադրության մի մասն են կազմել: