ArmeniaNow.com - Independent Journalism From Today's Armenia
 October 24, 2003 




ì³Û»ÉùÝ»ñÇ É»éÁ. ·ÛáõÕ³óÇÝ»ñÁ í³Û»ÉáõÙ »Ý Çñ»Ýó ³ß˳ï³ÝùÇ åïáõÕÝ»ñÁ



§²ÝóÛ³É ï³ñí³ µ»ñùÇ Ï»ëÝ ¿É ãÇ µéݻɦ, ³ëáõÙ ¿ ·ÛáõÕ³å»ï ÆßË³Ý Â³éáÛ³ÝÁ

Հորիզոնում երևացող սարերը միանման են, սակայն նրանցից մեկը թագադրված է դեղնակարմիր պսակով: Ոսկեզօծ բարձունքը վեր է խոյանում սարի փեշերին թառած մոխրագույն ամպերի միջից, որտեղ իր հոգսերով և ուրախություններով ծվարել է Կոտայքի մարզ ¶եղարդ գյուղը:

Ավելի մոտիկից դեղնակարմրավուն պսակը վերափոխվում է տանձ ու խնձորի այգիների, որոնց արանքներից աչքով են անում գյուղական ինքնատիպ տների կտուրները:

«Խնձորները պոչով քաղեք, առանց տերևների, որպեսզի եկող տարվա բերքի տեղը պահպանվի», երիտասարդ բերք հավաքողներին առանց հոգնելու խորհուրդ է տալիս 65-ամյա Թագուհի Համբարձումյանը:
²í»ñí³Í »Ï»Õ»óÇÝ»ñÇó Ùݳó³Í ˳ãù³ñ»ñÁ ëáõñµ »Ý ·ÛáõÕ³óÇÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ

Նրա այգին լցված է աշխատանքային աղմուկով: Մի կողմից կանչում են խնձորների ծանրությունից կքած ծառերի ճյուղերը, մյուս կողմից խոսում, երգում ու ծիծաղում են բերքահավաքի մասնակիցները:

Ծառ են բարձրանում ավելի թեթևները, որպեսզի ճյուղերը չջարդվեն: Պտուղները պոկում են մեկ առ մեկ, փոխանցում ներքևում կանգնածներին, որոնք էլ դարձյալ դրանք մեկ առ մեկ դնում են դույլի կամ արկղի մեջ:

Թագուհին աշխատում է խնձորանոցում՝ խնամքով տեսակավորելով ու դասավորելով խնձորները:

«Այն խնձորը, որը ձեռքիցդ ընկնում է, պետք է մի կողմ դնես: Նա հարված է ստանում և չի կարող դիմանալ մինչև գարնան վերջը: Ամեն մեկի հետ առանձին խոսում եմ, տեսեք ինչ լավն են», ասում է նա՝ շոյելով կարմրաթուշ ու գայթակղիչ պտուղները:
¶ÛáõÕ³óÇÝ»ñÁ Ù»Ï-Ù»Ï ù³ÕáõÙ »Ý åïáõÕÝ»ñÁ ¢ ÷á˳ÝóáõÙ »Ý Ý»ù¢áõ٠ϳݷݳÍÝ»ñÇÝ

Բերքահավաքի մեջ է ամբողջ գյուղը: ¶եղարդում այն սկսվում է հոկտեմբերի 1-ին և տևում է երկու-երեք շաբաթ: ¶յուղացիներն օգնության են կանչում ազգականներին ու ընկերներին և փոխհատուցում են տալիս օգնության համար, քանի որ միայն ընտանիքի անդամներով չեն կարող բոլորը հավաքել:

Չնայած առատ բերքին՝ գյուղապետ Իշխան Թառոյանը դժգոհ է:

«Անցած տարվա բերքի կեսն էլ չի բռնել: Այգիների կեսը վաղ գարնանը ցրտահարվեց, մնացածի որակն էլ վատացավ ամառային կարկուտների հետևանքով»:

Սամվել Հարությունյանի ընտանիքն արդեն ավարտել է բերքահավաքը: Նա ասում է, որ աշնանն է երևում, թե գյուղացին ինչպես է ապրելու ամբողջ տարին:

«3500 քմ տնամերձ այգուցս հավաքել եմ 3 տոննա միրգ և 100-150 կգ ընկույզ: Մեր խնձորը ուշահաս է, և մարտ ամսից նոր միայն սկսում ենք շուկա տանել և վաճառել 200-400 դրամով», - ասում է նա:
È»éݳÛÇÝ ·ÛáõÕÇ ³ÝÝÙ³Ý åïáõÕÝ»ñÁ

Բերքահավաքն ավարտածները օգնում են մյուսներին: Տանը նստած մարդ չես գտնի: Բոլորը շտապում են և Աստված կանչում, որ լավ եղանակը երկար շարունակվի:

Թագուհին ասում է. «Սարի գյուղ է, մեկ էլ տեսար՝ առավոտյան արթնացար՝ շուրջ բոլորդ սպիտակ ձյուն է, ամբողջ բերքը կփչանա»:

¶եղարդը աշխարհագրական առումով գտնվում է հանրապետության ճիշտ կենտրոնում՝ Երևանից 42 կմ հարավ-արևելք, ¶եղամա լեռների ստորոտում: Ծովի մակերևույթից բարձր է 1880 մ: ¶յուղի մրգի համեղ լինելը տեղացիները կապում են յուրահատուկ բնակլիմայական պայմանների հետ:

Սակայն գյուղի հաշվապահ, մասնագիտությամբ շինարար-ինժեներ 46-ամյա Համբարձում Տոնոյանը ասում է, որ գաղտնիքը սարերից գյուղ հոսող ջուրն է:

Ոռոգման և խմելու ջուրը գալիս է ¶եղամա լեռներում գտնվող յոթ աղբյուրներից՝ վայրկյանում 150 լիտր:

«Մեր գյուղացիները գրեթե չեն վճարում ջրի համար: Մեր ուժերով ենք ջուրը սարերից գյուղ հասցրել, պետությունը ծախս չի արել: Ամեն տարի վերանորոգում ու կարգավորում ենք 18 կիլոմետրանոց ջրատարը», - ասում է Թառոյանը:

¶եղարդի այսօրվա բնակիչների նախնիները այստեղ են եկել 1915 թվականի կոտորածից հետո Վան քաղաքից, մի մասն էլ ¶եղարքունիքի մարզի Սարուխան գյուղից են:
ÊÝÓáñÁ ï³ÝáõÙ »Ý ËÝÓáñ³Ýáó ¢ ³ÛÝï»Õ ËݳÙùáí ï»ë³Ï³íáñáõÙ »Ý

Այսօր գյուղն ունի 139 տուն և 350 բնակիչ: Ըստ գյուղապետի վերջին տասը տարում բնակչությունն աճել է 80-90 հոգով: Ամեն տարի երեք-չորս երեխա է ծնվում:

¶յուղացիները հպարտանում են, որ ամուր են կանգնած իրենց հողին, և արտագաղթը գյուղ չի թափանցել: Բերքահավաքին չեն մասնակցում միայն շինարարները, քանի որ կառուցում են դպրոցի նոր շենքը: Պետբյուջեից այդ նպատակով հատկացվել է 80 միլիոն դրամ (մոտ 140 հազար դոլար):

Դպրոցի տնօրեն Վիգեն Թառոյանն ասում է, որ գյուղի երեխաները սիրում են սովորել, բայց երբ բերքահավաքի ժամանակ սկսում են օգնել ծնողներին, ուսման առաջադիմությունն ընկնում է:

Դպրոցն ունի 84 աշակերտ: Այս տարի առաջին դասարան է գնացել 6 երեխա: Դպրոցի հին շենքի ճակատային մասում գրված է, որ այն կառուցել է թուրք մոլլա ՈՒմբատը 1914 թվականին:

¶յուղի պատմական անունը Առթիզ է: Դպրոցի տնօրենը պատմում է. «Ըստ պատմական աղբյուրների Տրդատ թագավորը, որի նստավայրը ¶առնիի ամրոցն էր, վիճում է որդու հետ և, նրան տանից դուրս անելով, ասում է. «Ա՛ռ քեզ մի թիզ հող և ապրի՛ր»: Որդին գալիս և հիմնադրում է Առթիզը: ¶յուղը մոտ 1500 տարեկան է»:

1931 թվականին այն վերանվանվում է ¶եղարդ: Այնտեղ հասնելու համար վերջին 5 կիլոմետրը պետք է բարձրանալ ոտքով. ուղևորների սակավության պատճառով տրանսպորտը գյուղ չի հասնում:

¶յուղացիներից շատերի բակերում խաչքարեր կան: Նրանք ասում են, որ դրանք գյուղի ավերված եկեղեցու մասունքներն են: Խաչքարերի մոտ սրբապատկերներ են դնում, մոմեր վառում ու աղոթում:

73-ամյա Նունուշ տատն ասում է, որ ամեն առավոտ աղոթում է աստծուն, որ «մեր պոպոքն ու խնձորը հավաքենք, նոր մեռնեմ»:

Նա ասում է, որ այսօրվա գյուղը դրախտ է իր երիտասարդ տարիների գյուղի համեմատ, և ավելացնում է. «Չե՞ք հավատում, ապա բարձրացեք այն վերևի սարից նայեք»:

Աշնանային մեղմ երեկոն փարվում է գյուղին: Սարերից իջնող կովերի ու ոչխարների բառաչը տարածվում է գյուղով մեկ: ¶յուղացի կանայք, վառ գոգնոցները մեջքներին կապած, դուրս են գալիս այգիներից և շտապում գոմ՝ անասուններին կթելու:


According to Agnes
  Click here to enlarge.
Click on the photo above to enlarge.

  Inside
 

October 27: A few minutes of terror, a few years of asking why

Full story

 
 


October 27: Public outcry and the political impact of terrorism

Full story

 
 
 
 

The Tragedy of Trafficking: Organizations want to see a more active fight in Armenia

Full story

 
 
 

 


The Week in seven days

 
 


The Arts in seven days

 

  Photos of the week
  Click here to enlarge.
Click on the photo above to enlarge.
Click here to enlarge.
Click on the photo above to enlarge.
 
 
 
 

Surviving members of the legendary Ararat football team were reunited Friday October 24 for a match to mark the 30th anniversary of their Soviet league
championship and cup double-winning season in 1973. The team played an all-star former Soviet national side at Yerevan's Hrazdan stadium.

 

 





Copyright ArmeniaNow.com 2002-2024. All rights reserved.

The contents of this website cannot be copied, either wholly or partially, reproduced, transferred, loaded, published or distributed in any way without the prior written consent of ArmeniaNow.com.