Six people died in this "marshrutka", the fourth fatal crash on Heratsi street in recent months.

Մոտ երեք շաբաթ առաջ վթարված ջրի խողովակաշարի հետ կապված մի քանի հարցեր դեռևս մնում են առանց պատասխանի: Ո՞վ է պատասխան տալու ѳñÛáõñ հազար³íáñ քաղաքացիներին հասցված անհարմարություն-
ների և ավելի քան 200 քաղաքացիների հոսպիտալացման համար: Եվ ե՞րբ:

«Ինչու՞ է տեղի ունեցել վթարը» հարցը ներկայումս հետաքննում է գլխավոր դատախազությունը: Մասամբ դրա պատասխանն են հին խողովակները և դրանք նորոգելու համար անհրաժեշտ գումարի պակասի հին պրոբլեմը:

Սակայն միջին քաղաքացու համար այս պատմության մեջ ամենազայրացուցիչն այն է, որ ոչ մի ընտրված կամ նշանակված պաշտոնյա ներողություն չխնդրեց այն բանի համար, որ իրենց ընտրողների և վստահողների խմելու ջրին կոյուղաջրեր էին խառնվել:

Դա չի նշանակում, որ այս ամենը պաշտոնյաներին բոլորովին չի հուզում, պարզապես նրանք երևի լավ դաստիարակված չեն: Այս հարցի վերջին խորհրդարանական քննարկումներից մեկը ցույց տվեց, որ ջրի վթարի հետ կապված այս դեպքը կարելի է դիտարկել տարբեր տեսանկյուններից:

Ամենակարևորը հարցի տնտեսական առումն է. պարզ է, որ ամբողջ ջրային համակարգը նորոգման կարիք ունի: Ըստ Երևանի ջրմուղի մամլո քարտուղար Մուրադ Սարգսյանի քաղաքի ջրախողովակների 30 տոկոսը կարելի է համեմատել ժանգոտ մաղի հետ: Եվս 30 տոկոսը կքայքայվի հաջորդ տասը տարիների ընթացքում: Մնացած 40 տոկոսը պետք է որ նորմալ գործի:

«Երևանը զարգացել է ավելի արագ, քան նրա ջրային համակարգը, - ասում է Սարգսյանը: - Առաջին խողովակաշարը գործարկման է հանձնվել 1911 թվականի դեկտեմբերի 23-ին: Այն ժամանակ կար ընդամենը մեկ 150 խմ տարողությամբ ջրամբար, որը լցվում էր Կաթնաղբյուրից (Երևանից 20 կմ դեպի հյուսիս), իսկ քաղաքում կար ջրի վաճառքի 9 կետ:

«Քաղաքը մեծանում էր, կառուցվում էին նոր խողովակաշարեր, սակայն դրա՛նք էլ չէին բավարարում քաղաքացիների կարիքները: Օրինակ՝ նոր շենքերը միացնում էին խողովակաշարին ժամանակավոր սխեմաներով և այդպես էլ թողնում էին: Խորհրդային իշխանությունները ո՛չ նորմալ ջրային քաղաքականություն ունեին, ո՛չ էլ կառավարում: Դրա հետևանքով Երևանը տառապում էր (և հիմա էլ տառապում է) ջրի պակասից, թեև քաղաքի շրջակայքում գտնվող աղբյուրները բավական են առնվազն երկու նման քաղաքի ջուր մատակարարելու համար»:

Վերջին վթարում ոմանք մեղադրում են «Էյ յութիլիթի» իտալական ընկերությանը, որը 1999 թվականին շահել է Երևանում ջրային տնտեսության կառավարման միջազգային տենդերը: Ընկերության տնօրեն Ռիչարդ Վոլկլինգն ասում է, որ վթարները սովորական երևույթ են Հայաստանի ջրային համակարգում և որ վերջին վթարի պատճառը պարզելը քննիչների գործն է:

«Համակարգը կառավարել՝ նախ և առաջ նշանակում էր իմանալ, թե որքան ջուր կա և՛ խողովակներում, և՛ մարդկանց բնակարաններում, - ասում է Սարգսյանը: - Մենք պետք է իմանայինք, թե քանի լիտր ջուր է օգտագործվում, ինչ տոկոս են կազմում կորուստները, որպեսզի պարզեինք խողովակների վիճակը, քաղաքի ջրի կարիքները և ծրագրեինք մեր հետագա անելիքը: Անհավատալի է, բայց անգամ գլխավոր խողովակաշարերի վրա ջրաչափեր տեղադրված չէին»:

Ըստ Սարգսյանի մոտ 12 միլիոն դոլար է ծախսվել պոմպերի, լաբորատորիաների, ջրաչափերի, ավտոմեքենաների, արտագնա գրասենյակների, աշխատակազմի և այլ նպատակների համար:

Մնացած 15 միլիոն դոլարը (Համաշխարհային բանկի և ՀՀ կառավարության հատկացրած 27 միլիոնից) ծախսվելու է նոր խողովակների ձեռքբերման (որոնք ներկրվելու են ¶երմանիայից՝ 50-տարվա երաշխիքային ժամկետով), մասնակի նորոգման և քաղաքի յուրաքանչյուր շրջանի համար առանձին մատակարարման գոտի ստեղծելու համար:

Երևանի ջրմուղը քաղաքի 80 տոկոսին շուրջօրյա ջրամատակարարում է խոստանում մինչև 2004 թվականի վերջը (ներկայումս շուրջօրյա ջրամատակարարում ունի 35 տոկոսը): Սակայն ջրմուղը չի խոստանում, որ ջուրը կրկին չի աղտոտվի:

«Ջուրը Երևան է գալիս մեր վերահսկողությունից դուրս գտնվող վայրերից, - ասում է Սարգսյանը: - Եվ խնդրում եմ, մի՛ մոռացեք, որ կոյուղին նույնպես նորոգման կարիք ունի: Ջրի հետ կապված բոլոր պրոբլեմներից ազատվելու համար անհրաժեշտ է համալիր ծրագիր՝ մոտ 450 միլիոն դոլար արժողությամբ: ¶ումարն այնքան մեծ է, որ դրա մասին երազել անգամ չարժե»:

Երևանը վայրկյանում ստանում է 13 հազար լիտր մաքուր աղբյուրի ջուր: Ի՞նչ է կատարվում այս մաքրագույն ջրի հետ Հայաստանի մայրաքաղաք հասնելու ճանապարհին:

«Մարդիկ իրավունք ունեն իմանալու, թե իրենք ինչ են խմում», ասում է թոշակառու Արմենուհի Շիլաջյանը:

Այս եզակի դեպքում ԱԺ-ի պատգամավորները վերջին մի քանի օրում համամիտ են թոշակառուի հետ: Այս օրերին խորհրդարանում քաղաքականությունը խառնվել է ջրի բանավեճերին (իբր այն քիչ էր աղտոտվել կոյուղաջրերից):

Դիմելով վարչապետ Անդրանիկ Մարգարյանին՝ Սահմանադրական իրավունք միության նախագահ Հրանտ Խաչատրյանն ասաց. «Մարդկանց անասունի տեղ եք դրել: Դուք անգամ չեք պատկերացնում, որ կան մարդիկ, ովքեր չեն կարող իրենց թույլ տալ 200 դրամով ջուր գնել: Եվ դուք ուզում եք, որ այդ մարդիկ վճարեն կոյուղաջրերով աղտոտված ջրի համա՞ր»:

Մարգարյանը մերժեց մեղադրանքը՝ հայտարարելով, որ կառավարությունը երբեք մարդկանց այդպես չի վերաբերվել, և խոստացավ, որ ջրի աղտոտման համար բոլոր մեղավորները կպատժվեն:

Մեկ այլ պատգամավոր՝ հաջողակ գործարար և Միացյալ աշխատանքային կուսակցության անդամ ¶ուրգեն Արսենյանը, որն ապրում է վարակված ջրից առավել տուժած տարածքում, ասաց.

«Որպես քաղաքացի ես հույս ունեի, որ ինձ կզգուշացնեն, որ իմ բնակարանին տրվող ջուրը վնասակար է իմ առողջության համար: Միայն վթարից 30 ժամ հետո մենք իմացանք այդ մասին: Ես ուզում եմ հարցնել այն մարդկանց, որոնք շահույթ ունեն այս բիզնեսից, որոնք մեր վճարած հ³րկերից աշխատավարձ են ստանում, թե ինչու են նրանք զլանում կատարելու իրենց պարտականությունները, և թե ով է պատասխան տալու 300 հազար մարդու (տուժած համայնքերի բնակչությունը) առողջությունը վտանգելու համար»:

Ընդդիմադիր «Արդարություն» դաշինքի ամդամներն ասում են, որ իրենք արդեն գտել են մեղավորին:

«Մենք չենք կարող ապավինել ո՛չ պաշտոնյաներին, ո՛չ էլ քննիչներին: ¶լխավոր մեղավորը նախագահն է», հայտարարում է «Արդարություն» խորհրդարանային խմբակցության անդամ Արամ Սարգսյանը:

Նրա և դաշինքի նրա գործընկերների կարծիքով ջրի աղտոտումը բավարար հիմք է նախագահի հրաժարականը պահանջելու համար:

Իսկ այդ ընթացքում դաշնակ պատգամավոր Հրայր Կարապետյանը մյուս պատգամավորների հետ կոչ է անում չքաղաքականացնել այս հարցը:

«Հարցը բավականաչափ բարդ է և այն շահարկելու փոխարեն ավելի լավ է լուծում փնտրել», ասաց նա: Քաղաքական մեծամասնությունը կիսում է նրա կարծիքը, թեև քչերն են հավատում, որ բոլոր հարցերին պատասխան կտրվի:

«Որոշ քաղաքական գործիչներ ուրախ են, որ կարող են շահարկել միջադեպը, և շատ են ուզում գտնել ու պատժել մեղավորներին: Վախենամ, որ ամենահեշտ բանը Երևանի ջրմուղին պատժելն է, անգամ եթե մենք ջրի վարակման հետ ոչ մի կապ չունենք», ասում է Մուրադյանը:

«Իսկ ինչ վերաբերում է այն մեղադրանքներին, թե մենք պետք է ավելի շուտ տեղեկացնեինք բնակչությանը, ապա պետք է ասեմ, որ հոկտեմբերի 26-ի երեկոյան մեզ հեռուստաեթեր չտրամադրեցին: Այն հեռուստակայանները, որոնք հիմա խստորեն քննադատում են մեզ, եթերաժամ չտրամադրեցին քաղաքացիներին զգուշացնելու համար: Ճիշտն ասած, այդ ժամանակ (երբ կատարվում էին ջրի անալիզները) մենք պատկերացնել անգամ չէինք կարող, որ միջադեպը կարող է այդքան լուրջ լինել»: