²µ·³ñ ºÕáÛ³ÝÇ Ñ³Ùá½Ù³Ùµ ëå³éáÕÝ»ñÁ å³ëÇí »Ý å³ßïå³ÝáõÙ Çñ»Ýó Çñ³íáõÝùÝ»ñÁ

Երբ Երևանի բնակչուհի Անահիտ Սողոմոնյանը թթված կաթի տուփը ձեռքին վերադարձավ մթերային խանութ և իր գումարը հետ պահանջեց, վաճառողները պատասխանեցին. «Երեք հարյուր դրամի համար արժե՞ այդքան աղմուկ բարձրացնել,
տիկի՛ն: Ավելի լավ է թարմը գնեք, նոր ենք ստացել»:

«Սկզբում ես պահանջեցի, որ կանչեն տնօրենին, սակայն վաճառողները անտարբեր քչքփչում ու իմ կողմն էին նայում: Նրանք այդպես էլ չհասկացան, որ պատճառը ոչ թե 300 դրամն է, այլ խաբված լինելու վիրավորանքն ու իմ շահերի պաշտպանությունը, - ասում է Սողոմոնյանը: - Ինձնից պահանջվեց մոտ երկուս ու կես ժամ, որ կարողանամ գոնե իմ գումարը հետ վերցնել, դա էլ պատահեց միայն այն պատճառով, որ վաճառողները հոգնել էին իմ ներկայությունից»:

Սպառողների շահերի միության նախագահ Արմեն Պողոսյանը համոզված է, որ եթե, մի կողմից, սպառողների իրավունքները Հայաստանում հաճախ են ոտնահարվում, ապա, մյուս կողմից, սպառողները պասիվ են սեփական իրավունքները պաշտպանելիս:

Հանրապետության գլխավոր սանիտարական բժիշկ Վլադիմիր Դավիդյանցն ասում է, որ իրենք անընդհատ հորդորում են մարդկանց ուշադիր լինել սննդամթերք գնելիս, սակայն իրենց խոսքերը մնում են օդում կախված:

«¶ետնին դրված անհայտ ծագում ունեցող պանիր ու միս են վաճառում, և մարդիկ գնում են, քանի որ իրազեկված չեն, պատկերացում չունեն, թե ինչ են գնում, ինչ ընտրություն են կատարում, - ասում է Դավիդյանցը: - Տուբերկուլյոզ, սիբիրախտ, բրուցելյոզ ու էլ ինչով ասես կարող են հիվանդանալ, բայց էլի նույն տեղից գնումներ են անում: Շատերն ասում են՝ սոցիալական վատ պայմաններից է, որ մարդիկ էժանագին ու անորակ մթերք են գնում, սակայն մարդկանց գիտակցությունը պետք է այնքան բարձր լինի, որ հասկանան, թե 50 դրամի (մոտ 90 սենթ) պատճառով ինչ վնաս կարող են հասցնել իրենց առողջությանը»:

«Մի կողմ թողնենք սոցիալական գործոնը, սպառողն այսօր չգիտե իր իրավունքները, - ասում է Պողոսյանը: - Մթերք գնելիս շատ քչերն են նայում պիտանության ժամկետին, բաղադրությանը, արտադրողի տվյալներին»:

Պողոսյանը հավաստում է, որ պարբերաբար իրականացվող հետազոտությունների արդյունքները հուսադրող չեն:

«Ուսումնասիրում ենք հիմնականում էժան խանութներում վաճառվող մթերքները, քանի որ դրանց անորակությունն ու վտանգավորությունն առավել հավանական են, - ասում է Պողոսյանը: - Ուսումնասիրության արդյունքում ապրանքների 70 տոկոսից ավելիի մոտ հայտնաբերվել են զանազան տիպի վտանգավոր շեղումներ՝ սխալ մականշումներ, պահպանման սխալ պայմաններ, անցած ժամկետներ: Սակայն այդ մթերքները կան ու մնում են, և սպառողներն էլ ամեն անգամ զգալի վնաս են հասցնում իրենց առողջությանը»:

Սպառողների շահերի պաշտպանության միության նախագահ Աբգար Եղոյանն ասում է, որ ժամկետանց մթերքները սովորական երևույթ են Հայաստանի խանութներում:

«Վերջերս մտա մի խանութ, որտեղ տուփով «վիետնամական նախաճաշ» կոչվող մթերք էր վաճառվում, որի ժամկետը երկու տարի առաջ էր անցել, - ասում է Եղոյանը: - Բայց չէ՞ որ այդ մթերքը կարող է գնել անտեղյակ մի երեխա, և արդյունքը կարող է աղետալի լինել»:

¾Å³Ý ˳ÝáõÃÝ»ñáõÙ í³×³éíáÕ ³åñ³ÝùÝ»ñÇ 70 ïáÏáëÇó ³í»ÉÇÝ Å³ÙÏ»ï³Ýó ¿ ¢ ï³ñµ»ñ ï»ë³ÏÇ íï³Ý·³íáñ ß»ÕáõÙÝ»ñ áõÝÇ

Աբգար Եղոյանի հավաստմամբ Հայաստան ներմուծվող մթերքների մի զգալի մասը չի համապատասխա-
նում աÝíï³Ý·áõթյան չափորոշիչներին և սպառնալիք է ներկայացնում հասարակության առողջության համար:

Եղոյանն ասում է, որ այս տարվա ապրիլին սպառողների շահերի պաշտպանության հինգ կազմակերպություններ միավորվել են և պարբերաբար մոնիտորինգ են անցկացնում Երևանում, Լոռու և Վայոց Ձորի մարզերում:

«Մոնիտորինգի արդյունքում հետազոտված 34 ապրանքներից 19-ի մեջ հայտնաբերեցինք աղիքային ցուպիկներ, - ասում է Եղոյանը: - Այդ միկրոբներն իրենք չեն առաջանում մթերքի մեջ, դրանք հայտնվում են արտադրության ընթացքում սանիտարահիգիենիկ պայմանները չապահովելու հետևանքով»:

Եղոյանը հավաստում է, որ այդ ապրանքների գերակշիռ մասը ներկրվել է Թուրքիայից և Իրանից:

«Այդ ծագման ապրանքների մեջ դրանց հայտնվելը միտումնավոր արված բան է, թե՝ ոչ, ես չեմ կարող ասել, սակայն, որ իրենցից մեծ վտանգ են ներկայացնում և ամեն օր վնասում են բազմաթիվ մարդկանց՝ հաստատ է», ասում է Եղոյանը:

Սպառողների շահերի պաշտպանությամբ զբաղվող մասնագետները հավաստում են, որ սննդամթերքի որակի նկատմամբ թույլ վերահսկողության հիմնական պատճառներից մեկը օրենսդրության անկատարությունն է: Նման ապրանքների գերակշիռ մասը Հայաստան է ներմուծվում Բագրատաշենի և Մեղրու սահմանամերձ շուկաներով՝ առանց ստուգման, քանի որ գործող օրենսդրությունը թույլ է տալիս, որ մինչև 50 կգ քաշով, 500 դոլար արժողությամբ ապրանքները Հայաստան ներկրվեն առանց ստուգման վկայականի:

Եղոյանն ասում է, որ եթե լիներ համապատասխանության ë»ñïÇýÇϳï, հնարավոր կլիներ գտնել այն ներկրողին, որը ներմուծում է այդ բոլոր վտանգավոր ապրանքները: Դրա միջոցով նաև հնարավոր կլիներ հայտնաբերել Ý»ñÏñáղին և պաշտպանական միջոցներ ձեռնարկել:

Սակայն ըստ նրա, Հայաստանում նույնիսկ գոյություն չունի վտանգավոր և ժամկետանց մթերքների բռնագրավման կարգ:

Եվ եթե կազմակերպությունը կամ նույնիսկ պետությունը որևէ վտանգավոր բան է հայտնաբերում, ոչինչ հնարավոր չէ անել, և ամեն ինչ հիմնականում մնում է իր տեղում: Լավագույն դեպքում անորակ մթերք վաճառողին կարող են տուգանել կամ էլ ասել՝ այստեղ մի վաճառիր, որից հետո այդ ապրանքը կվաճառվի մեկ այլ վայրում, և վերջ: Նման պարագայում պարզվում է, որ շահում են այն մարդիկ, ովքեր էժան ժամկետանց ապրանք են ներկրում և այստեղ անարգել իրացնում են դրանք կարգին գներով:

«Նման դեպքերում պետությունը ոչինչ անել չի կարող և ցանկություն էլ չունի անելու: Հաճախ տեսնում ենք, թե ինչ հպարտությամբ են հարկային ծառայությունները ոչնչացնում առանց ակցիզի մի քանի տուփ ծխախոտը, կամ էլ ջարդում օղու շշերը, իսկ անորակ սննդամթերքի վրա, որը կարող է զգալի վնաս հասցնել, դա չի տարածվում»,- ասում է Եղոյանը:

«Ես չգիտեմ իմ իրավունքները, - ասում է Երևանի բնակչուհի Լաուրա Հարությունյանը, - չգիտեմ, թե ինչ կարող եմ անել, որ պաշտպանված լինեմ և պաշտպանեմ իմ ընտանիքի անդամներին: Չգիտեմ, թե ապրանք ընտրելիս ինչին ուշադրություն դարձնեմ, որ այն անորակ կամ էլ կեղծված չլինի: ՈՒմի՞ց պահանջեմ իմ իրավունքները»: