Աստղագետները վերականգնել են տիեզերքի տեսքը Մեծ պայթյունից 300000 տարի հետո:

Գիտնականները հույս ունեն, որ անցյալ շաբաթ ԱՄՆ առևտրի և զարգացման գործակալության (ՄՆԱԶԳ) Երևանում ստորագրած պայմանագիրը, որը 276 հազար դոլարի ներդրում է նախատեսում, կվերականգնի Հայաստանի վարկանիշը տիեզերական հետազոտությունների բնագավառում:

Հայաստանի տիեզերական հետազոտությունների կենտրոնի (ՀՏՀԿ) տնօրեն Վահե Գուրզադյանի կարծիքով սա բացառիկ համաձայնագիր է Հայաստանի գիտության ասպարեզում:

«Վերջին 10 տարիներին Հայաստանի գիտությունը գոյատևում է գրանտերի շնորհիվ, - ասում է նա, - իսկ գրանտերը հիմնականում մարդասիրական բնույթ ունեն և գիտնականներին օժանդակելու նպատակ են հետապնդում: Այս ծրագիրը բացառիկ է նրանով, որ հայկական կողմը՝ ֆինանսական ներդրում չանելով, համագործակցելու է ամերիկյան կողմի հետ հավասար իրավունքներով»:

ՄՆԱԶԳ-ը ֆինանասավորում է այնպիսի նախագծեր, որոնք նպաստում են ժամանակակից ենթակառույցների և արդար ու բաց առևտրային և տնտեսական միջավայրի զարգացմանը: Ենթադրվում է, որ ՀՏՀԿ-ի հետ կնքած պայմանագիրը կխթանի տնտեսական աճը և գիտական հետազոտությունները:

Դեռ խորհրդային տարիներին Գառնիի տիեզերական աստղագիտության ինստիտուտը (որի տարածքում է գտնվում ՀՏՀԿ-ը) համարվում էր Միության տիեզերական հետազոտությունների առաջատար կենտրոններից մեկը: Այդ ինստիտուտը 1970-ականներին հիմնել է Գուրզադյանի հայրը՝ Գրիգոր Գուրզադյանը:

«Այս ինստիտուտում կատարվել են այնպիսի գիտափորձեր, որոնք ավելի վաղ պատմություն ունեն, քան ամերիկյան ՆԱՍԱ-ի գիտափորձերը, - ասում է կրտսեր Գուրզադյանը, - և այդ մասին գրված է տիեզերքի պատմությանը վերաբերող ամերիկյան գրքերում»:

Ինստիտուտը հանդիսանում էր խորհրդային տիեզերագնացների նախաթռիչքային պատրաստման կենտրոն: Այստեղ պատրաստում են անցել հետագայում ճանաչում ստացած տասնյակ տիեզերագնացներ, այդ թվում՝ առաջինը բաց տիեզերք դուրս եկած Ալեքսեյ Լեոնովը:

Հորից տիեզերական գիտելիքներ ժառանգած Վահե Գուրզադյանը սկսել է «ճեղքել տիեզերական տարածքները» դեռ երիտասարդ տարիքից: Լինելով Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտի աշխատակից` նա նաև Հռոմի համալսարանի պրոֆեսոր է, Մեծ Բրիտանիայի Թագավորական աստղագիտական ընկերության անդամ և «Ժամանակակից ֆիզիկայի միջազգային ամսագիր» պարբերականի խմբագիր:

Հայկական տիեզերական հետազոտությունների կենտրոնի (ՀՏՀԿ) տնօրեն Վահե Գուրզադյանը:

Երկու տարի առաջ Գուրզադյանը համագործակցում էր «Բումերանգ» իտալա-ամերիկյան (ՆԱՍԱ) գիտափորձն իրականացնող խմբի հետ, որը համարվեց վերջին տարիների ամենահաջողված գիտափորձերից մեկն աշխարհում:

«Բումերանգի» գիտնականներին հաջողվեց ստանալ տիեզերքի 14 միլիարդ տարի առաջ ունեցած պատկերը, այսինքն, երբ դեռ գոյություն չունեին ոչ գալակտիկաներ և ոչ էլ աստղեր:

«Մեր կարծիքով, տիեզերքն առաջացել է մեծ պայթյունի հետևանքով, որից հետո էվոլյուցիա ապրելով` առաջացել են գալակտիկաները», - ասում է Գուրզադյանը:

Գիտնականն ասում է, որ այդ պատկերը վերարտադրում է տիեզերքը Մեծ պայթյունի զրոյական պահից 300 հազար տարի հետո:

«Մենք գիտենք, որ լույսն արևից հասնում է մեզ ութ րոպեում, իսկ ամենամոտ աստղից` չորս տարում: Հետևաբար, այն, ինչ տեսնում ենք տվյալ պահին, ութ րոպե առաջ է կատարվել արևի վրա: Ստացվում է, որ որքան հեռուն ենք նայում տիեզերքում, այնքան հետ ենք նայում ժամանակին»:

ՀՏՀԿ-ի գիտափորձերից բացի կենտրոնը կօգտագործվի նաև առևտրական նպատակներով, այդ թվում՝ որպես արբանյակային կապի ապահովման կայան:

Կենտրոնում նաև նախատեսում են տեղադրել ուլտրամանուշակագույն աստղադիտակ, որը հնարավորություն կտա անցկացնել տիեզերական մարմինների աստղաֆիզիկական ուսումնասիրություններ:

Ազգությամբ ռուս 60-ամյա Ալեքսանդր Կաշինը, որը շուրջ 30 տարի Հայաստանում աշխատել է տիեզերական աստղագիտության բնագավառում, մեծ հույսեր է կապում այս նախագծի հետ:

«Շատ ողջունելի է նման ծրագրի իրականացումը, քանի որ ոչ Հայաստանը, ոչ Ռուսաստանը ներկայումս ի վիճակի չեն ֆինանսավորել նման նախագծեր, - ասում է նա: - Հայաստանն ունեցել է իր նվաճումները տիեզերական հետազոտությունների ասպարեզում, և այսօր էլ, օգտագործելով մեր գիտելիքները, կարող ենք նոր նվաճումների հասնել»: