Ութսունամյա Աստղիկ Փիրումյանը հույս ունի, որ երբ դուստրը հասնի իր տարիքին, թոշակառուների կենսապայմաններն ավելի լավը կլինեն:

Թոշակների մասին նոր օրենքը կարող է օգնել Հայաստանին սեռային հավասարակշռություն սահմանել աշխատող բնակչության մեջ, սակայն սկզբնական փուլում այն արժանացել է թոշակառուների ոչ միանշանակ գնահատականին:

Մարտի 31-ին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը ստորագրեց թոշակների մասին օրենքը, որը փոփոխություն է մտցնում թոշակային տարիքի մեջ: Կանայք նախկին 59-ի փոխարեն թոշակի են անցնելու 63 տարեկանում, տղամարդկանց թոշակային տարիքը նույնպես հասցվել է 63-ի նախկին 64-ի փոխարեն:

«Նոր օրենքը հնարավորություն է տալիս կանանց աշխատել ավելի երկար և մեծացնել աշխատանքային ստաժը և, հետևաբար, ավելի երկար ստանալ աշխատավարձ, որը թոշակից բարձր է», - ասում է սոցիալական ապահովության նախարարության թոշակների ապահովման վարչության պետ Արտեմ Ասատրյանը:

Ասատրյանն ասում է, որ կանանց թոշակային տարիքի համակարգը ներդրվելու է վեցամսյա փուլերով, որպեսզի մինչև 2011 թվականը կանանց և տղամարդկանց թոշակի տարիքները հավասարվեն:

Սակայն որոշ թոշակառուներ պնդում են, որ փոփոխություններն օրենքում անտեսում են Հայաստանի իրականությունը: Մասնավորապես, շատ քաղաքացիներ, որոնք դեռ չեն հասել թոշակի տարիքի, գործազուրկ են իրենց տարիքի պատճառով, սակայն այնքան տարեց չեն, որ թոշակ ստանան:

Ժաննա Մաթևոսյանը գործազուրկ փախստական է Բաքվից: Նա աշխատել է գրեթե 40 տարի, սակայն թոշակ չի ստանում, որովհետև դեռ 58 տարեկան է:

Նա այլ փախստականների հետ ապրում է «Պրահա» հյուրանոցում 4000 դրամ (մոտ 7 դոլար) հաշմանդամության թոշակով:

«Մինչև այս նոր օրենքը ես հույս ունեի, որ մյուս տարվանից գոնե 5000 դրամ (մոտ 9 դոլար) թոշակ կստանամ, - ասում է Մաթևոսյանը, - իսկ հիմա պետք է սպասեմ ևս երկու տարի:

«Կառավարությունն ավելի է բարձրացնում թոշակի տարիքը, ես չգիտեմ, թե ինչպես պիտի ապրեմ: Քանի՞սը կտեսնեն իրենց թոշակը: Ինչ է, բոլորս պետք է մատնվենք թշվառության, որ նոր թոշա՞կ ստանանք»:

Ասատրյանն ասում է, որ նոր օրենքի ամենաարժեքավոր նորամուծությունը թոշակառուի անհատական գործակիցն է:

Համաձայն նոր օրենքի յուրաքանչյուր թոշակառու ստանալու է անհատական գործակից: Նրանց համար, ում աշխատանքնային ստաժը 25 տարուց պակաս է, անհատական գործակիցը կլինի մեկից փոքր: Դա կնշանակի, որ 3000 դրամ բազային թոշակին կավելացվի 2500 դրամ (100 դրամ յուրաքանչյուր տարվա համար): Նրանց համար, ում աշխատանքային ստաժը գերազանցում է 25 տարին, անհատական գործակիցը կլինի մեկից մեծ: Օրինակ՝ 40 տարվա աշխատանքային ստաժ ունեցողների գործակիցը 1,3 է: Դա նշանակում է, որ 3000 դրամ բազային թոշակին ավելացվելու է ևս 100 դրամ՝ բազմապատկած գործակցով, յուրաքանչյուր աշխատանքային տարվա համար (40 x 100 x 1,3): Այլ խոսքերով, որքան ավելի երկար են աշխատում մարդիկ, այնքան ավելի բարձր է լինում նրանց թոշակը:

Հայաստանում, որտեղ ամսական սպառողական զամբյուղը 28000-35000 դրամ է (50-60 դոլար), թոշակառուներն առավել խոցելի խավն են: Նույնիսկ ամենաբարձր թոշակը չի բավարարում այս ամենահիմնական կարիքները:

Արտեմ Ասատրյանի և թոշակային ծրագրի մյուս իրականացնողների հավաստմամբ տղամարդկանց ու կանանց թոշակային տարիքը կհավասարվի 2011 թվականին:

Մարիետա և Սերգեյ Առուստամյանները թոշակառուներ են և միասին ստանում են 11000 դրամ թոշակ (մոտ 19 դոլար):

«Մենք պարտքեր ունենք էլեկտրականության, ջրի և այլ ծառայությունների համար, - ասում է Մարիետան: - Մեր թոշակը հազիվ բավականացնում է հացին, շաքարին ու կարտոֆիլին»:

Ե՛վ Մարիետան, և՛ Սերգեյը 30 տարվա աշխատանքային ստաժ ունեն: Նրանք հույս ունեին, որ իրենց թոշակները կաճեն: Սակայն գործակիցների նոր համակարգով դրանք կաճեն ընդամենը 1000 դրամով:

Սոցիալական ապահովության նախարարության տվյալներով Հայաստանում կան 543000 թոշակառուներ: Թոշակների այս տարվա բյուջեն կազմում է 38 միլիարդ դրամ (մոտ 65 միլիոն դոլար):

Նվազագույն թոշակը 3000 դրամ է (մոտ 5 դոլար), իսկ միջինը՝ 6200 դրամ (մոտ 10 դոլար): Միջին աշխատավարձը Հայաստանում հավասար է 24000 դրամի (մոտ 40 դոլար):

Ըստ սոցիալական վիճակագրության, թոշակառուների առնվազն 23 տոկոսը գոյատևում է հիմնականում մարդասիրական օգնության հաշվին, որի մեծ մասը գալիս է «Փարոս» ծրագրից, որը լրացուցիչ 4000 դրամ թոշակ է տրամադրում կարիքավոր թոշակառուներին:

Ըստ այլ հետազոտությունների թոշակառուների գրեթե կեսը թերսնվում են: Մեկ հացը Հայաստանում արժե 100 դրամ, մեկ կիլոգրամ միսը՝ 1200 դրամ, շաքարը՝ 200 դրամ (մոտավորապես այդ գնի են նաև ոսպը, բրինձը և կարտոֆիլը): Հինգ դոլար նվազագույն ամսական թոշակով թոշակառուն կարող է գնել միայն 30 հաց:

Ութսունամյա թոշակառու Աստղիկ Փիրումյանն ասում է, որ ձմռանը ստիպված է ընտրութուն անել, հաց գնել, թե տաքացնել բնակարանը: Նա ունի մի դուստր, որն ամուսնացած է, սակայն նա էլ է ապրում սուղ ֆինանսական պայմաններում և չի կարող օգնել մորը:

«Ժամանակին երիտասարդ էի ու առողջ: Երբեք չէի մտածում, որ օր ծերության պիտի գոյատևեմ ուրիշների գթության հաշվին»:

Նրա հարևաններն օգնում են նրան հացով ու բրնձով: Փիրումյանն ասում է, որ չի բողոքում իր կյանքից, սակայն մտահոգված է, թե ինչ է անելու իր դուստրը, երբ ինքն էլ թոշակառու դառնա: