ArmeniaNow.com - Independent Journalism From Today's Armenia
 May 9, 2003 




Մեծարանքի վայրը. «Մայրը» հսկում է իր ժողովրդին Հաղթանակի օրը և մյուս բոլոր օրերին


Հաղթանակի զբոսայգու թանգարանը մինչև 1950 թ. վերջը պսակում էր Ստալինի արձանը:

Բլրի վրայից Երևանին է նայում «Մայր Հայաստան» հուշարձանը, որը խորհրդանշում է ուժով երաշխավորված խաղաղություն: Նրա ուշադիր հայացքի ներքո այսօր հազարավոր մարդիկ անցան հարգանքի իրենց տուրքը մատուցելու պատերազմին զոհ գնացած հայ զինվորներին:

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին մոտ 600 հազար հայեր են կռվել դաշնակից զորքերի կազմում: Նրանց կեսը տուն չի վերադարձել: Մեծ հայրենական պատերազմի ժամանակ, ինչպես այն կոչում են այստեղ, հայ մարտիկներից 106-ն արժանացել են Խորհրդային Միության հերոսի բարձրագույն կոչմանը: Երեք հայեր դարձել են մարշալ, իսկ մեկը՝ ծովակալ:

Ամեն տարի մայիսի 9-ին ազգը հարգանքի իր տուրքն է մատուցում նրանց «Հաղթանակի զբոսայգում»:

Հուշարձանի 3000 քմ հսկայական տարածքի 50 մ բարձրությամբ պատվանդանի շինությունում գործում է պաշտպանության նախարարության «Մայր Հայաստան» թանգարանը: Այստեղ ցուցադրվող մասունքները պատմում են 2-րդ աշխարհամարտում և 80-90-ական թվականներին Արցախյան ազատամարտում հերոսացած հայորդիների մասին:

«Քանի որ հայ ժողովուրդն արդեն ունի իր սեփական պատերազմն ու հաղթանակը, որոշվեց թանգարանի հարկաբաժիններից մեկն ամբողջությամբ նվիրել Արցախյան ազատամարտին, - պատմում է թանգարանի պետի տեղակալ, կապիտան Ասքանազ Աբրահամյանը: - Մեր աշխատաքները նպատակաուղղվեցին այդօրինակ նյութերի որոնմանը, և այսօր թանգարանում ներկայացված են ավելի քան 5000 արժեքավոր ցուցանմուշներ»:

Այստեղ ներկայացված են հերոսների անձնական իրերը, զենքերը և փաստաթղթերը, պատերը զարդարում են նրանց դիմանկարները: Այստեղ է այն պատմական քարտեզը, որի վրա Շուշիի ազատագրման պլանն է մշակել Կոմանդոսը՝ Արկադի Տեր-Թադևոսյանը: Քարտեզն ու Շուշիի ազատագրումն անգամ անվանում ունեն՝ «Հարսանիք սարերում»: Դա ունի իր պատմությունը. Շուշիի ազատագրման պլանի վրա աշխատելիս Վազգեն Սարգսյանը խոստում է տալիս. - «Տղերք, եթե Շուշին գրավեցինք, ամուսնանում եմ, հարսանիքս էլ Շուշիի եկեղեցում եմ անում»:

Թանգարանի այցելուները կարող են գտնել փոքրիկ ցուցանմուշներ, որոնք անհատականացնում են պատերազմը: Սակայն մարդկանց այստեղ ձգողը 23 մետրանոց «Մայրն» է: Նա նույնպես ունի իր հաղթական պատմությունը:

«Մայր Հայաստանը» կանգնած է այնտեղ, որտեղ ժամանակին կանգնած էր ահասարսուռ դեմքով Ստալինը: Ավելի քան կես դար առաջ հուշակոթողի այս բլուրը շինարարական մեծ հրապարակ էր: Խորհրդային երկրի այդ ժամանակների համար կարևորագույն կառույցի շինարարությանը ուշիուշով հետևում էին Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության կենտկոմի 1-ին քարտուղար Գրիգոր Հարությունյանը, կառավարության անդամներ և նախագծի հեղինակ, ականավոր ճարտարապետ Ռաֆայել Իսրայելյանը:

1950 թ. նոյեմբերի 29-ին այստեղ բացվեց «ժողովուրդների առաջնորդ» Ստալինի արձանը, և «Մոնումենտ» անվանումը տարածվեց ամբողջ թաղամասի վրա:

Արձանը, անկախ թե ում էր մարմնավորում, Սերգեյ Մերկուրովի կերտած քանդակագործության գլուխգործոց էր:

Գիտակցելով, որ քանդակը կարող է երկար չմնալ պատվանդանի վրա՝ Իսրայելյանը նախագծել է պատվանդանը հայկական եկեղեցու տեսքով, առնվազն ներսից: Ի հակադրություն պատվանդանի սառը, մռայլ, ուղղանկյուն ձևերի՝ նրա ներսը լուսավոր ու աչք շոյող է, և իր բոլոր մանրամասներով հիշեցնում է 7-րդ դարում Էջմիածնում կառուցված Հռիփսիմեի տաճարը: Խորհրդային բռնապետության և աթեիզմի տարիներին, երբ եկեղեցիներն ամենուր քանդվում էին, Ստալինի արձանի պատվանդանը եկեղեցու ձևով կառուցելը չափազանց մեծ համարձակակություն էր:

Հանճարեղ ճարտարապետի կանխատեսումը տարիներ անց իրականություն դարձավ:

«Հիշում եմ՝ գիշեր էր, քաղաքի լույսերն անջատեցին ու ահավոր դղրդոցով մարդասպանին տապալեցին գետնին», - ասում է Ստալինի օրոք Սիբիր աքսորված Գենադի Առաքելյանը:

Արձանի տապալման ժամանակ 2 զինվոր մահացան, որի պատճառով քաղաքում տարածվեց արտահայտություն. «Ստալինը քարացած էլ է իր հետևից մարդկանց տանում»:

Բռնակալի արձանի տեղում 1967 թվականին տեղադրվեց Արա Հարությունյանի «Մայր Հայաստան» հուշարձանը:


  Inside
 

Water Damage: Village disease outbreak linked to contaminated reservoir

Full story

 
 
 
 

Starting Over: Tree planting project aimed at undoing destruction

Full story

 
 
 
 

Place of Honor: "Mother" watches over her people on Victory Day and all others

Full story

 




  Photos of the week
  Click here to enlarge.
Click on the photo above to enlarge.
Click here to enlarge.
Click on the photo above to enlarge.
 
 
 
 

Day of Remembrance

May 9 is Victory Day, when Armenia remembers its war veterans with ceremonies that include laying carnations and standing in formation near the Eternal Flame above Yerevan.

 





Copyright ArmeniaNow.com 2002-2024. All rights reserved.

The contents of this website cannot be copied, either wholly or partially, reproduced, transferred, loaded, published or distributed in any way without the prior written consent of ArmeniaNow.com.