öáÕáóÝ»ñáõÙ µáÉáñÇÝ Ã³ó ÁݹáõÝ»ÉáõÃÛáõÝ ¿ ëå³ëáõÙ:

Փոքրիկ ավազակների նման՝ զինված ջրով լի դույլերով և շշերով, երեխաները սպասում են ավանդույթով թույլատրված այս միակ օրվան, երբ կարող են ջրել ոչինչ չկասկածող անցորդներին:

Տարվա մեջ այս մեկ օրը սովորաբար խիստ պատժի արժանացող արարքները թույլատրվում և, նույնիսկ, խրախուսվում են հայ երիտասարդների շրջանում, ինչը կենդանի է պահում առաջին քրիստոնյա ազգի դեռ նախաքրիստոնեական ժամանակներից եկող ավանդույթը:

Բարի գալուստ, Վարդավառ: Բառն ինքը բազմաթիվ սահմանումներ ունի, ինչպես և տոնը: Սակայն դրա մի բաղադրիչն ընդհանուր է՝ ջուրը: Իսկ տոնի իմաստը, որը գթասրտորեն ընկնում է տարվա ամենաշոգ սեզոնին, թրջվելն է:

Այն ամեն տարի նշվում է կիրակի օրը: ¶ալիք կիրակին ամենամյա միջոցառման օրն է: Եվ եթե դուք այդ օրը Հայաստանում լինեք, ընտրեք երկուսից մեկը՝ կամ մնացեք տանը, կամ հաշտվեք թրջվելու հեռանկարի հետ:

«Սա գեղեցկության և երիտասարդության տոնակատարություն է, - ասում է 52-ամյա Անյուտա Հովսեփյանը: - Դա այն օրն է, երբ երիտասարդ սիրահարները իրար վրա ջուր են լցնում: ¶յուղերում տոնակատարությունը նույնիսկ ավելի հետաքրքիր է, քանի որ այս սովորույթի արմատներն այնտեղ ավելի խորն են»:

Այո, արմատները: Դրանք իսկապես խորն են:

Վարդավառը սկիզբ է առել դեռ հեթանոսական ժամանակներում, նվիրված է եղել ասվածուհիներ Աստղիկին ու Անահիտին և մաքրության ու պտղաբերության խորհրդանիշ է հանդիսացել:

18-ամյա Սաթենիկ äողոսյանին պատմել են, որ ավանդույթի հիմքում ընկած է մի առասպել, թե իբր լողանալու ժամանակ գողացել են Աստղիկ աստվածուհու զգեստը և նա ստիպված է եղել ծածկվել վարդի թերթերով: Այստեղից էլ գալիս է «Վարդավառ» անվանումը:

Համաձայն մեկ այլ հայկական ավանդույթի, միչև Վարդավառ արգելվում էր խնձոր ուտել, և Վարդավառի օրը մարդիկ միմյանց խնձոր էին նվիրում:

Երբ Հայաստանը 301 թվին քրիստոնեութուն ընդունեց, Վարդավառի նշանակությունը փոխվեց՝ ընդգրկելով նաև այնպիսի խորհրդանիշներ, ինչպիսիք են Մեծ ջրհեղեղը և Աստծո կերպարանափոխությունը:

Ոմանք ասում են, որ փոքր երեխայի ձեռքով լցրած ջուրը մկրտվելուն համարժեք մի բան է: Իսկ ուրիշներն ասում են, որ նման բան անողները փոքր սատանաներ են:

Ընդհանուր առմամբ, սա զվարճալիքի օր է, երբ երեխաների ճիչերը խառնվում են նրանց զոհերի բացականչությունների հետ, փրկելով բոլորին ամառվա շոգից, անկախ նրանից, գիտեն մասնակիցներն այդ ավանդույթի արմատների մասին, թե ոչ:

Եվ թեև սա հիմնականում երիտասարդների օրն է, ջրային պատերազմներին մասնակցում են նաև շատ չափահասներ:

«Ես անպայման մասնակցելու եմ Վարդավառին, թոռնիկներիս համար: ¶իտեմ, որ սա կրոնական ավանդույթ է, և ցանկանում եմ ամեն տարի մասնակցել այն պահպանելու համար», - ասում է 71-ամյա Արամայիս Ղազարյանը:

Ի տարբերություն կրոնական այլ իրադարձությունների, Վարդավառը ստույգ սանմանված օր չունի և փոփոխվում է համաձայն եկեղեցական օրացույցի: Վարդավառը խենթության ալիքներով տարածվում է ամբողջ երկրով մեկ:

36-ամյա բյուրականցի Ալբերտ Հովհաննիսյանն ասում է, որ իր գյուղում անհամբեր սպասում են Վարդավառին:

«Քանի որ տոնակատարությունը երջանկության և սիրո օր է, ես միանշանակ մասնկացելու եմ դրան՝ հավատալով, որ այդ օրը ջրվելը խորհրդանշում է բարգավաճում եկող տարվա ընթացքում»:

Սովորույթը հատկապես լայն տարածում ունի Լոռու և Տավուշի շրջաններում:

«Երեխաները փակում են գյուղ տանող ճանապարհները և ջրում նրանց, ովքեր հրաժարվում է իրենց փող տալ, - ասում է 47-ամյա Ալբերտ Առաքելյանը Տավուշից: - Շատ ընտանիքներ հավաքվում են դաշտում, ոչխարի մատաղ են անում, ամբողջ օրը պարում ու երգում են»:

Ի տարբերություն Տավուշի, էջմիածինցիները չեն կարողանում դաշտ հասնել, քանի որ երեխաները միշտ ջրում են նրանց: Նույնիսկ երբ զբոսաշրջիկներն իջնում են ավտոբուսներից, երեխաներն առանց խնայելու ջրում են նրանց: Անգամ տանը մնալը ոչ միշտ կարող է լավ որոշում լինել:

ì³ñ¹³í³éÇ ³í³Ý¹áõÛÃÁ ·³ÉÇë ¿ ¹áõÛÉáí:

«Անցյալ տարի ջրվելուց խուսափելու համար ես տանը մնացի, - ասում է ¶այանե Մկրտչյանն Էջմիածնից: - Դուռս թակեցին, և երբ բացեցի, հարևաններս ինձ վրա ջուր լցրեցին: Առաջին պահին զայրացա, սակայն երբ տեսա հարևաններիս հրճվանքը, մոռացա զայրույթս և միացա զվարճանքին»:

Սակայն ոչ բոլորն են մասնակցում և վայելում այս ուրախ ավանդույթը: Վարդավառի օրը կարելի է տեսնել թրջված և դժգոհ շատ մարդկանց, հատկապես վարորդների: 21-ամյա Ռոբերթ Մարտիրոսյանն ասում է, որ ջրային զվարճանքը պետք է ունենա իր սահմանները:

«Սա լավ ավանդույթ է և կարող է զվարճալի լինել, եթե մարդիկ սահմանները չեն անցնում, - ասում է նա: - Ես տեսել եմ, թե ինչպես են մարդիկ ջուր լցնում մեքենաների վրա, ինչը հանգեցրել է ճանապարհատրանսպորտային պատահարների և կռիվների»:

Ինչևէ, Վարդավառն օրենքներ ու կանոններ չունի: Առաջին հարկի հարևանները պատշգամբ դուրս գալիս հովհանոց են վերցնում՝ վախենալով, որ վերևի հարևանները կարող են ջրել իրենց:

Ամեն տարի, ոտքից գլուխ թրջվելիս մարդիկ ժամանակ չեն ունենում մտածելու տոնի ծագման մասին: Նրանց հիմնական նպատակն է կամ վայելել շոգ ամառվա այս ավանդույթը կամ էլ առնվազն շնորհակալ լինել, որ այն տարին միայն մեկ անգամ է լինում:

Իսկ մայրաքաղաքում այս Վարդավառը կարող է հատկապես հիշվող պահեր պարգևել:

Մայրաքաղաքի կենտրոնի փողոցները վերանորոգվում են, և մայթերը վերածվել են փոշոտ արահետների: Հաշվի առնելով Վարդավառի սպասվող ջրհեղեղը, կարելի է կանխատեսել ցեխոտ կիրակի: Ո՞վ գիտի, թե ինչ նոր ավանդույթ կարող է ծնվել այս հնարավորություններից: