Պատմական մասունքների հար¢անությամբ անձր¢աջրեր հավաքող դույլերն են

Այս օրերին, երբ միմյանց հաջորդելով վերաբացվում են «Լինսիե հիմնադրամի միջոցներով վերանորոգված մշակութային օջախները, առավել ակնառու է դառնում այն կենտրոնների անմխիթար վիճակը, որոնց բախտ չվիճակվեց ընդգրկվել վերանորոգման 17,5 միլիոն դոլարանոց ծրագրի մեջ:

Այդպիսի մի օրինակ է Երևանի Քանաքեռ համայնքում ծվարած և թշվառ վիճակում հայտնված մեծ գրող Խաչատուր Աբովյանի տուն-թանգարանը: Հայ նոր գրականության հիմնադրի, ժողովրդին հասկանալի աշխարհաբար լեզվով կրթության առաջամարտիկի թանգարանն այսօր վերացման եզրին է:

Տուն-թանգարանը շրջապատող մետաղյա ցանկապատերն ու դարպասները գողացել ու վաճառել են, և թանգարանին պատկանող բակը, որտեղ գտնվում է նաև Աբովյանի արձանը, դարձել է աղբանոց, հասարակական զուգարան, խաղադաշտ, հարբեցողների հավաքատեղ ու անգամ հավաբուն:

Թանգարանը բաղկացած է երկու շինություններից՝ այն տունը, որտեղ 1809 թվականին ծնվել է Խաչատուր Աբովյանը, և 1970-ականներին կառուցված թանգարանի նոր շենքը:

Աբովյանի հայրենական տունն այսօր կիսավեր մի շինություն է՝ պատուհաններն ու դռները գողացված: Այստեղից թանգարանի ղեկավարությունը հանել է բոլոր ցուցանմուշները: Այստեղ ամեն օր հավաքվում են շրջապատի հարբեցողները, խնջույքներ սարքում, մեծ գրողի տունը ծառայեցնում իրենց բնական կարիքների բավարարմանը: Մթության մեջ չնստելու համար էլ շենքի փայտե սյուների տակ կրակ են վառում` մոխրացնելով 200 տարվա պատմությունը:

«Անգամ տարածքային ոստկանությունն անկարող է նրանց դեմն առնել: Վերջերս դաժանորեն ծեծել են թանգարանի պահակին, որը փորձել է կանխել նրանց անկարգություններըե, ասում է թանգարանի տնօրեն պատմաբան Հովհաննես Զատիկյանը:

Մեծ գրողի թանգարանը կառուցվել է 1970-ականներին

Իրավիճակը ստիպում է, որ պատմաբաններն իրենք հոգ տանեն ամեն ինչի համար:

«Աշխատանքային օրվա վերջում ամեն մեկս մի տոպրակ ենք վերցնում ու թանգարանի տարածքից հավաքում ենք հարևանների բերած աղբըե, ասում է տնօրենը:

Զատիկյանը բազմիցս դիմել է ոստիկանությանը, սակայն ապարդյուն. չկան տարածքը պաշտպանող դարպասները, չկա և ապահովություն:

Մեկ տարի է, ինչ Զատիկյանը ստանձնել է այս կիսավեր թանգարանի ղեկավարությունը` ժառանգելով պարտքերի ու անլուծելի հիմնախնդիրների մի ամբողջ խուրձ:

Միայն դարպասների բացակայությունը չէ, որ ազատություն է տվել
հարևաններին. նրանք էլեկտրականությունն ու հեռախոսն անվճար օգտագործելու բացառիկ հնարավորություն են ստացել: Մասնագետներին անհասկանալի հնարքներով մոտակա տներում ապրող բնակիչները միացել են թանգարանի հեռախոսի և հոսանքի գծերին, իսկ թանգարանի ղեկավարությունը իրենց առանց այն էլ սուղ բյուջից ստիպված Է վճարել 200000 դրամից ավելի պարտքերը:

««ԱրմենՏելիե ղեկավարները չեն էլ կարող պատկերացնել, թե ինչպես կարող է իմ գծով ուրիշը խոսել. ձեր համարով է խոսվել, դուք էլ պետք է վճարեքե, ասում է Զատիկյանը:

Վայրագ շրջապատից բացի թանգարանին վնաս են պատճառում նաև քամիներն ու անձրևները: 1985 թվականին քամին պոկել է տանիքը: Նախկին տնօրինության անտարբերության հետևանով շենքն առ այսօր տանիք չունի, իսկ կողքի տների տանիքները կառուցված են նույն այն հերձաքարի ծածկով, որը ժամանակին թանգարանի տանիքն էր:

Տանիքի բացակայության պատճառով սրահներում ցուցանմուշների թվում գերիշխում են դույլերն ու թասերը, ներսում տիրող ջերմաստիճանը չի անցնում 4-5 աստիճանից: Այս պայմաններում պարզապես անկարելի է պահպանել 6000-ից ավելի պատմական նմուշներն ու գեղանկարչական աշխատանքները:

1985 թվականից ի վեր թանգարանում ջուր չկա, չի գործում անգամ զուգարանը: Զատիկյանն ասում է, որ չկա ջրագծերի սխեման, իսկ առանց դրա մասնագետները չեն կարող պարզել, թե շենքի որ հատվածով են անցնում խողովակները:

Տնօրենի խոսքերով սա ՙբազմաչարչար թանգարան է՚

Չնայած այս ծայրահեղ վիճակին, թանգարանը այցելուներ է ընդունում: Գիտաշխատողների հավաստմամբ ամեն ինչ արվում է, որ դպրոցականները գան, և այստեղ Աբովյանին նվիրված բաց դասեր անցկացվեն նրանց համար: Իսկ այս օրերին թանգարանում անցնում է հայոց լեզվի և գրականության քաղաքային մրցույթ-փառատոնը:

«Թանգարանը Քանաքեռի միակ մշակութային օջախն է, որն ունի 200 տեղանոց դահլիճ և միջոցառումներ անցկացնելու այլ հարմարություններե, նշում է Զատիկյանը: Տնօրենը մեծ ծրագրեր ունի. թանգարանը դարձնել համայնքի մշակութային կենտրոն, գիտական ամսագիր հրատարակել, կազմակերպել մրցույթ-փառատոներ: Սակայն այս ամենը հնարավոր կդառնա միայն շենքի վերանորոգումից հետո:

««Լինսիե հիմնադրամի մշակութային ծրագրերի կողմից հաշվարկվել են թանգարանի վերանորոգման ծախսերը, և եթե ծրագիրը երկրորդ փուլ ունենա, ապա մեր բազմաչարչար շենքը վերջապես թանգարանի տեսք կստանաե, ասում է Զատիկյանը: