Վեց ամիս շարունակ «Թամարը» չէր պատմում իր ընտանիքին այն պատահարի մասին, որը հոգեպես ցնցել էր իրեն: Ոչ էլ դիմել էր իշխանություններին, մինչև համոզվել էր, որ բավական ժամանակ է անցել, որպեսզի իրեն ոչինչ չսպառնա:

Նույնիսկ հիմա նա համաձայնել է հրապարակայնորեն խոսել իր մղձավանջի մասին միայն այն պայմանով, որ իր իսկական անունը չեն հրապարակի և դեմքը ցույց չեն տա:

Ընդամենը մեկ ամիս առաջ 23-ամյա երևանցի աղջիկը պաշտոնական զեկուցագիր է լրացրել, որտեղ նշել է, որ ապրիլի 27-ին Դուբայից Ռուսաստան թռչելիս նրան՝ իր կամքին հակառակ, պահել են Բաքվի օդանավակայանում:

Դուբայից Նիժնի Նովգորոդ թռչելիս (Դուբայում Թամարն աշխատում էր հյուրանոցում որպես մենեջերի օգնական)՝ ռուսական ավիաընկերության ինքնաթիռը, որում գտնվում էին Թամարը, 35 այլ ուղևորներ և անձնակազմը, սովորականի նման վայրէջք կատարեց Բաքվի «Բինա» օդանավակայանում:

Այդ չվերթով թռչող օդանավը միշտ վայրէջք է կատարում Բաքվում՝ վերալիցքավորման համար, սակայն ուղևորներին երբեք չէին խնդրել դուրս գալ օդանավից Ադրբեջանում վայրէջք կատարելուց հետո:

Լինելով հայ՝ նա իրեն անհանգիստ էր զգում «թշնամու» տարածքում, սակայն չէր կարող պատկերացնել, թե իրեն ինչ է սպասում:

«Մտածեցի՝ շիկահեր եմ, և հնարավոր է այս հանգամանքը թույլ չտա ճանաչել ինձ որպես հայի, - վերհիշում է նա, - Առաջին պահին մտածեցի մնալ օդանավում, սակայն ուղեկցորդուհին թույլ չտվեց: Նույնիսկ փորձեցի անձնագիրս ցույց չտալ, բայց հետևիցս մի ձայն լսեցի, որն ասում էր՝ ստուգել անձնագրերը և ուղևորների քանակը»:

Փաստաթղթերը ստուգող ադրբեջանցի պաշտոնյան նայեց Թամարի անձնագրին և հեռացավ: Նա վերադարձավ մի խումբ տղամարդկանց հետ, և Թամարին ասացին. «Դուք չեք թռչելու»:

Վախեցած աղջիկը հարցրեց, թե ինչ պատճառով իրեն չեն թույլատրում թռչել, բայց պատասխան չստացավ:

Օդանավի անձնակազմի անդամները ճանաչում էին Թամարին, քանի որ իջևանել էին այն հուրանոցում, որտեղ նա աշխատում էր: Նրանք փորձեցին միջամտել, սակայն ապարդյուն, իսկ աղջկան տարան մի առանձին սենյակ:

Աղջկա ասելով, այնտեղ քաղաքացիական ավիացիայի և զինվորական համազգեստներով 15-20 ադրբեջանցիներ սկսեցին հարցաքննել և սպառնալ իրեն: Նա ասում է, որ իրեն սպառնում էին սպանել, քանի որ, ըստ ադրբեջանցիների, Երևանի օդանավակայանում մի ադրբեջանցի էր սպանվել: (Այդպիսի միջադեպ չի գրանցվել):

«Նրանք ինձ ասացին, որ Ադրբեջանի օրենսդրության համաձայն, ես հանդիսանում եմ իրենց գերին, և որ այդ նույն օրենքն արգելում է որևէ հայի գտնվել Ադրբեջանի տարածքում:

«Նրանք ինձ ծաղրում էին, սպառնում ու հայհոյում: Նրանք ինձ ասում էին, որ օդանավի մեկնելուց հետո բռնաբարելու են ու մորթեն: Կամ էլ փոխանակելու են ադրբեջանցի գերիների հետ: Ասում էին, որ սա է իմ ընտրությունը:

«Ես հույս ունեի, որ օդանավն առանց ինձ չի թռչի, և այդ միտքն ինձ քիչ, թե շատ ուժ էր տալիս: Հարցրեցի, թե ինչում են ինձ մեղադրում: Ի՞նչ եմ արել: Միայն որովհետև հա՞յ եմ: Պատասխաններն ուղեկցվում էին լկտի ու ցինիկ արտահայտություններով:

««Դու դեռ չես հասկանում, որ սա քո վերջն է»,- ասում էին ինձ: Տպավորությունս այնպիսին էր, որ նրանք վերջապես գտել են իրենց զոհին և հիմա վրեժխնդիր են լինելու: Ամեն մեկի մեջ կոնկրետ իմ նկատմամբ թշնամանք կար: Նրանց դեմքի թշնամանքը սարսափելի էր»:

Թամարի խոսքերով, սենյակ մտան զինվորական համազգեստով 2 կին՝ սպառնալիքի խոսքեր նետելով և իրեն մեղադրելով Ղարաբաղում սպանված ադրբեջանցիների համար: Նա ասաց, որ իրեն վնաս չէին հասցրել միայն այն պատճառով, որ ռուսներն իրենց օժանդակությունն էին ցույց տալիս դրսից: Օդանավի անձնակազմը հայտարարել էր, որ առանց Թամարի Բաքվից չի թռչի:

Թամարի խոսքերով, մոտ 90 րոպե անց իրեն առաջին սենյակից տեղափոխեցին մեկ այլ սենյակ, որտեղ տարիքով ավելի մեծ և մյուսներից պաշտոնով ավելի բարձր երեք տղամարդ ինչ-որ փաստաթղթեր դրեցին իր անձնագրի մեջ և ասացին, որ ինքը պաշտոնապես նրանց գերին է: Նրա խոսքերով, տղամարդիկ ասացին, որ բռնաբարելու ու սպանելու են իրեն, և որ միայն սպասում են, որ ինքնաթիռը թռչի:

Դրսից Թամարը լսեց անձնակազմի անդամ Ալեքսանդր Պուխովի ձայնը. նա ասում էր օդանավակայանի ծառայողներին, որ եթե աղջկան բաց չթողնեն, միջազգային սկանդալ կսարքի:

Վայրէջքի պահից անցել էր ավելի քան հինգ ժամ: Թամարին ասացին, որ գնա ու հրաժեշտ տա մյուսներին: Ուղեկցորդուհիները սկսեցին հիստերիկ ճչալ, ասում է Թամարը, իսկ ուղևորները բղավում էին:

Ադրբեջանցիներից մեկը մոտեցավ Թամարին և առաջարկեց, որ 1000 դոլար վճարի, և նրան ազատ կարձակեն: Թամարը սկսեց քրքրել իր պայուսակը, բայց փող չուներ:

Ուղևորներն ու ինքնաթիռի անձնակազմը 200 դոլար հավաքեցին, տվեցին ադրբեջանցիներին, և աղջկան ազատ արձակեցին: Մինչև թռիչքը թույլատրելը պաշտոնյաները մտան օդանավ և խուզարկեցին բոլորի ուղեբեռը: Թամարի խոսքերով, նրանցից մեկը լապտերի լույս էր պահել իր դեմքին ու ծաղրում էր իրեն: Մեկն էլ ասաց, «Այս անգամ բախտդ բերեց, հաջորդ անգամ՝ չի բերի»:

«Երբ վերջապես օդ բարձրացանք, բոլորը սկսեցին հեկեկալ, - ասում է աղջիկը, - Անձնակազմից երկու տղամարդ չէին թաքցնում իրենց արցունքները. «Մենք սարսափի այսպիսի զգացում երբեք չենք ունեցել», - ասում էին նրանք: Ես կորցրել էի խոսելու ունակությունս և մի քանի օր շարունակ չէի կարողանում խոսել և շփվել մարդկանց հետ»:

Թամարը պայուսակից հանում է իր նոթատետրը, որտեղ այդ օրերին մարդկանց հետ շփվելիս գրառումներ է արել. այնքան ցնցված էր, որ չէր կարող խոսել:

«Կներեք, բայց խոսել չեմ կարող: Խնդրում եմ, ինձ մի ստիպեք խոսել, երբ կարողանամ, կխոսեմ», - ասվում էր ռուսերեն գրված արտահայտություններում:

Թամարը վերադարձել է Երևան, քանի որ Դուբայում նրա աշխատանքային պայմանագրի ժամկետը լրացել էր: Նոյեմբերին նա պատմել է այդ դեպքի մասին մի քանի տարբեր պետական ու միջազգային կազմակերպություններում:

Ազգային Ժողովի Արտաքին կապերի հանձնաժողովի նախագահ Հովհաննես Հովհաննիսյանն ասում է, որ արտաքին քաղաքականությամբ զբաղվող հայաստանյան պատվիրակությունները բողոք են ներկայացնելու Թամարի հետ կատարված միջադեպի կապակցությամբ:

«Մենք հետամուտ պիտի լինենք այս հարցին, և այն պետք է լուրջ արձագանք ստանա միջազգային կազմակերպությունների կողմից, որպեսզի կանխվեն հետագա նման դեպքերը», - ասում է Հովհաննիսյանը:

Ազգային անվտանգության նախարարության ներկայացուցիչն ասում է, որ նախարարությունը տեղյակ է Թամարի հայցին և տեղեկացրել է այդ մասին համապատասխան գործակալություններին:

Քանի որ Հայաստանը չունի դիվանագիտական հարաբերություններ Ադրբեջանի հետ, միջադեպը հետաքննելու միակ միջոցը տարբեր միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպություններին դիմելն է:

Այս շաբաթ Երևանում էր գտնվում Ադրբեջանի Մարդու իրավունքների կենտրոնի տնօրեն Էլդար Է. Զեյնալովը: Նա հայտնեց «ԱրմենիաՆաուի» թղթակցին, որ Բաքվի լրատվամիջոցներն անդրադարձել են այդ միջադեպին, սակայն առանց Թամարի ներկայացրած մանրամասների:

«Փաստն այն է, որ մարդուն անօրինական են պահել այնտեղ, - ասաց Զեյնալովը, - Մենք հետամուտ չեղանք այդ գործին, քանի որ նրան արագ ազատ էին արձակել»:

Զեյնալովը խնդրեց Թամարի բողոքի մի օրինակը և ասաց, որ իր կազմակերպությունը կհանձնի այն ադրբեջանական լրատվամիջոցներին:

«Դեպքը համարում եմ անթույլատրելի և դատապարտելի», - ասում է պետաիրավական հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Վիկտոր Դալլաքյանը, որը Սևծովյան տնտեսական համագործակցությունում (որի անդամ է նաև Ադրբեջանը) Հայաստանի պատվիրակության ղեկավարն է:

«Սա մարդու իրավունքների կոպիտ խախտում է, և Ադրբեջանի իշխանությունները որևէ իրավունք չունեին նման ձևով վարվելու տրանզիտ ուղևորություն կատարող քաղաքացու հետ: Ոչ ոք այդպիսի իրավունք չունի (որևէ մեկին գերի վերցնելու)՝ անկախ երկու երկրների միջև եղած փոխհարաբերություններից»:

Թամարն ասում է, որ դժվար թե երբևիցե մոռանա Բաքվում անցկացրած այդ մի քանի ժամը: Նա ասում է, որ այնքան ցնցված էր, որ նույնիսկ ծնողներին չէր պատմել, մինչև որոշեց բողոքով դիմել տեղական մարմիններին:

«Ես չգիտեի ինչ անել, - ասում է նա, - Մի կողմից, վախենում էի իմ շուրջ բարձրացվող աղմուկից: Մյուս կողմից, դժվար էր այդպիսի հոգեվիճակով ապրել: Բացի այդ, Ժամանակ էր պետք ծանր հոգեվիճակը հաղթահարելու համար»: