Կատարինան մտավ գրասենյակ և տեսավ, որ Էմման լալիս է: Նա հարցրեց՝ ինչ է պատահել, և իմացավ, որ մահացել է Էմմայի պապիկը: Կատարինան համոզում էր Էմմային տուն գնալ, բայց նա չէր գնում: Մոտ 30 րոպե անց Կատարինան զրույցից հասկացավ, որ մահացել է ոչ թե Էմմայի հարազատ պապիկը, այլ մի տարեց փախստական, որին Էմման խնամում էր:

Հայկական Կարմիր խաչի երիտասարդական բաժնի 60 այլ կամավորների նման՝ Էմման ընդգրկված է «Սոցիալ-հոգեբանական ծառայություն փախստական ծերերին» հատուկ ծրագրում: Ծրագրի նպատակն է սփոփել միայնակ, սոցիալական վատ պայմաններում ապրող տարեց փախստականներին: Երիտասարդ կամավորներն օգնում են նրանց մոռանալ կորուստները, ինտեգրացվել հասարակությանն ու շփվել նրա անդամների հետ:

Վաթսուն կամավորներ այցելում են 330 ծերերի (30-ը՝ Երևանում, և 30-ը՝ Հայաստանի տարբեր մարզերում): Ծրագիրը սկսվել է երեք տարի առաջ, երբ 20 կամավորներ խնամում էին 120 ծերերի, որոնք հիմնականում Երևանի տարբեր հանրակացարաններում բնակվող բաքվեցի փախստականներ էին:

«Գաղափարը երիտասարդական բաժնում է ծնվել, - ասաց Հայկական Կարմիր խաչի ընկերության (ՀԿԽԸ) երիտասարդական բաժնի ղեկավար Կատարինա Վարդանյանը, - Ունեինք սոցիալական քույրեր, որոնք այցելում էին ծերերին և օգնում նրանց: Իսկ երբ ծրագիրն ավարտվեց, արդեն կար մի ամբողջ կամավորական բանակ: Եվ միտք ծագեց կամավորների օգնությամբ իրականացնել նմանատիպ մի ծրագիր»:

Կարմիր խաչի «Բնակչության միգրացիա» վարչությունը զբաղվում էր մեծահասակ փախստականների հատուկ խնամքի հարցերով: Սկզբում գաղափարը թերահավատությամբ ընդունվեց այն մարդկանց կողմից, ովքեր կարծում էին, որ կամավորը չի կարող մասնագետի աշխատանք կատարել:

Սակայն կամավորական ծրագրի առաջին տարվա ընթացքում երկու անգամ Երևան ժամանեցին ԱՄՆ էմիգրացիայի վարչության ներկայացուցիչները, որոնք զրույցներ անցկացրին կամավորների և փախստականների հետ: Արդյունքում հաջորդ տարի ծրագիրն ընդլայնվեց:

Ծրագրի շրջանակներում ծերերին այցելում են շաբաթական մեկ-երկու անգամ: Այդ այցելությունների ժամանակ երիտասարդ կամավորները զրուցում են նրանց հետ, պարզում նրանց խնդիրները և լսում այդ մարդկանց պատմությունները, որոնք շուտով իրենց հարազատ են դառնում:

Ռիգալետան այդ մարդկանցից մեկն է:

«Բաքվում աշխատում էի կրկեսում, - հիշում է ծեր կինը, - Ղեկավարներս ցանկանում էին ինձ տանել Մոսկվա, բայց մայրս թույլ չտվեց: 19 տարեկանում ամուսնացա»:

Զինվորական ամուսնու մահից հետո բժիշկները խորհուրդ տվեցին Ռիգալետային շատ շփվել մարդկանց հետ, իր վշտի հետ չպարփակվել ինքն իր մեջ:

Եվ այսպես, ամեն շաբաթ նա անհամբեր սպասում է իր «թոռնիկ» Մարգարիտային՝ կամավորներից մեկին:

«Ես սիրահարվել եմ Մարգարիտային, - ասում է նա, - Ես միշտ սպասում եմ նրա այցին, որ գոնե 5-10 րոպե հետը զրուցեմ: Այսօր դա իմ կյանքի միակ ուրախությունն է: Ես հիմա միայնակ եմ: Ոչ մի տեղ չեմ կարող գնալ, քանի որ ընկերներ չունեմ և ոչ մեկին չեմ ճանաչում»:

Ինչպես Ռիգալետան է սպասում Մարգարիտային, այդպես էլ մեկ այլ տարեց կին՝ Նատաշան, սպասում է Քրիստինեին:

Իր սենյակում նա մի քանի լուսանկար ունի. մի քանիսում նա իր ընտանիքի հետ է, մյուսներում՝ իր կամավոր թոռնիկի:

Քրիստինեն ասում է, որ իրենք արդեն հարազատի նման են դարձել: Նատաշային նա այցելում է ավելի շատ, քան իր հարազատ տատիկին:

«Երբ իմացավ, որ նշանվել եմ, ասաց, որ ուզում է մի նվեր տալ, - ասում է Քրիստինեն, - Շրջազգեստս տարա, իր ընկերուհի Ասյա տատիկի հետ ձևափոխեցին: Երբ նորից գնացի, հագցրեցին ինձ, կանգնեցրին իրենց միջև ու սկսեցին չորս կողմից նայել: Այնքան պտտեցրին, որ նրանց միջև կանգնած տոնածառ էի դարձել: Հետո էլ սկսեցին խորհուրդներ տալ՝ ինչպես պետք է վերաբերվեմ իմ ապագա սկեսուրին: Շատ հաճախ գաղտնիքներս միայն նրանց եմ պատմում»:

Ծրագրի շրջանակներում մեկ-երկու ամիսը մեկ կամավորները տանում են ծերերին տարբեր տեսարժան վայրեր, նաև՝ համերգ, կինո ու թատրոն:

Տարեց կանանցից մեկը՝ Լուսիկը, շատ լավ է հիշում իր այցելությունը «Հաղթանակ» զբոսայգի:

«Էդ ինչքա՜ն լավ էր, - ասում է նա, - տեսանք ամեն ինչ, էդ մանումենտից խելքս գնաց: Կյանքումս էդպիսի տեղում չէի եղել: Ասում էի՝ երանի քնեմ, մնամ այստեղ: Նախիջևանը փոքր քաղաք էր, էդպիսի տեղեր էնտեղ չեմ տեսել»:

Կամավորները նշում են իրենց տատիկ-պապիկների ծննդյան օրերը փոքրիկ նվերներով. տարիների ընթացքում սովորել են, թե ով ինչ է նախընտրում:

Կամավոր Էմման ասում է, որ եղել են դեպքեր, երբ ծրագրի ինչ-որ մի փուլ ավարտվել է, բայց բոլոր կամավորները շարունակել են այցելել իրենց ծերերին:

«Մենք իրար հարազատ են դարձել: Ամիսը մի անգամ այցելում եմ նրանց, - ասում է նա, - Այդ մարդկանց մասին արդեն բավականին բան գիտես և, կարծես, ինչ-որ բանով ես անցել նրանց հետ միասին»:

Էմման զգացել է ծրագրի ազդեցությունը նույնիսկ իր վրա: «Ես հիմա իմ հարազատ տատիկ-պապիկներին ավելի լավ եմ հասկանում, քան առաջ», - ասում է նա:

Աննա Մարտիրոսյանը հոգեբանական ծառայության համակարգող է Հետվնասվածքային վերականգնողական կենտրոնում: Այս տարվանից նա ընդգրկված է ծրագրում որպես հոգեբան:

«Շատ զարմացա, - ասում է նա, - երբ տեսա, թե 19-21 տարեկան երիտասարդ կամավորներն ինչպես են կատարել այդպիսի բարդ աշխատանքը, որ միայն մասնագետները կարող էին կատարել: Նրանք յոթանասունն անց ծեր մարդիկ են, ովքեր վիշտ են ապրել, իրենց հետ տարիների միջով տարել են այդ վիշտը, ապրել են դրանով: Նրանք հոգեբանական կենտրոններում բուժվելու կարիք ունեին: Իսկ այս երիտասարդները կարողացել են օգնել նրանց՝ առանց վնասելու: Երեք-չորս տարի նրանք ապրել են որպես մի ընտանիք: Կամավորներն իրենց տնից պահածոներ, զգեստներ են տարել ծերերին, նրանք էլ իրենց հերթին ուրախացել են թոռնիկների հաջողություններով, մի բարի խորհրդով փորձել են օգտակար լինել, հյուրասիրել են քաղցրավենիքով կամ ապուրով»:

Այս ծրագիրը նախատեսվում է ավարտել դեկտեմբերի վերջին, քանի որ միջոցները սպառվել են: Սակայն Աննա Մարտիրոսյանն ասում է, որ եթե կամավորները դադարեցնեն իրենց հաճախումները, դա կարող է մեծ վնաս հասցնել ծերերին:

«Երեք տարվա ընթացքում նրանց մարդկանց նման են վերաբերվել, և հիմա, եթե նորից ընկնեն իրենց նախկին վիճակի մեջ, նրանց համար շատ ծանր կլինի», - ասում է նա:

Սակայն բոլոր կամավորներն էլ ասում են, որ շարունակելու են այցելել ծերերին, սակայն առանց Կարմիր խաչի ծրագրի օգնության՝ գուցե ոչ նույնքան հաճախ:

Թե՛ Կատարինա Վարդանյանը, և թե՛ Աննա Մարտիրոսյանը հավատում են, որ կգտնվեն նվիրատուներ, որոնք կֆինանսավորեն ծրագիրը, և այն չի դադարի:

Տարեց կանանցից մեկն ասել է. - «Եթե մեզ թողնեն-գնան, մենք լրիվ որբ կմնանք»: