Եվրոպայում այս շաբաթ տոնում էին Եվրամիության մեջ տասը նոր անդամների ընդունումը, այդ թվում ութը նախկին խորհրդային բլոկի երկրներից, որոնց երկաթե վարագույրը բաժանում էր մայրցամաքից:

Այդ նոր անդամների թվում են երեք բալթյան հանրապետությունները` Էստոնիան, Լատվիան և Լիտվան, որոնք Հայաստանի նման ընդամենը 13 տարի առաջ Խորհրդային Միության կազմի մեջ էին: Այժմ նրանք աշխարհի ամենամեծ ազատ առևտրի գոտու լիիրավ անդամներ են, և արդեն խոսակցություններ կան «Բալթյան վագր» երևույթի մասին` նմանեցնելով վերջինս այն տնտեսական հրաշքին, որը մեկ սերնդի ընթացքում Իռլանդիան ԵՄ-ի ամենաաղքատ երկրների շարքից դուրս բերեց ամենահարուստ երկրների շարք:

Լիտվան 3,6 միլիոն բնակչությամբ բավական մոտ է Հայաստանին: Խորհրդային Միության օրոք մոտ էին միմյանց նաև այս երկու հանրապետությունների կենսամակարդակները: Այժմ Լիտվան մտնում է ԵՄ որպես ամենաաղքատ երկներից մեկը` մեկ շնչին ընկնող 4200 եվրո ՀՆԱ-ով, որը կազմում է անդամ երկրների միջինի մեկ-ութերորդը: Սա արդեն Լիտվան դարձնում է Հայաստանից երեք անգամ ավելի հարուստ, սակայն այդ տարբերությունն այժմ ակնհայտորեն մեծանալու է ներդրումների և ԵՄ-ի օգնության ներհոսքի հետ:

Ինչպե՞ս տեղի ունեցավ այս ամենը: Այստեղ ակնհայտորեն իր դերն է խաղում նաև աշխարհագրությունը. Լիտվան ելք ունի դեպի ծով և մոտ է ԵՄ-ի շուկաներին, մինչդեռ ծովի ելքից զրկված Հայաստանը շարունակում է տառապել շրջափակումներից, հատկապես` Թուրքիայի:

Պատմությունը նույնպես խաղում է իր դերը. Լիտվան չի բախվել այնպիսի մարտահրավերների հետ, որոնք կանգնել են նորանկախ Հայաստանի առջև` 1988 թվականի երկրաշարժը և պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի համար:

Սակայն վերջին իրադարձությունները նույնպես հետաքրքիր մտորումների տեղիք են տալիս: Լիտվան դարձավ առաջին պետությունը ժամանակակից Եվրոպայի պատմության մեջ, որն անցյալ ամիս պաշտոնանկ արեց իր նախագահին: Լիտվայի խորհրդարանը քվեարկեց Ռոլանդաս Պակսասին պաշտոնանկ անելու օգտին այն բանից հետո, երբ կոռուպցիայի մեջ մեղադրանքների առիթով սկսված պաշտոնական հետաքննությունը պարզեց, որ նա առնչություններ է ունեցել մի գործարարի հետ, որը կապված է եղել ռուսական մաֆիայի հետ: Այդ գործարարը շուրջ 400 հազար դոլարի ներդրում է արել նախագահի նախընտրական քարոզարշավում:

Լիտվայի քաղաքական մշակույթն ակնհայտորեն հեռու է կատարյալ լինելուց: Սակայն վերջին տասնամյակի ընթացքում այն դարձել է բավականաչափ ուժեղ և անկախ, որպեսզի կարողանա մարտահրավեր նետել` խաղաղ ու սահմանադրական ճանապարհով, մի նախագահի, որի պաշտոնավարումն այլևս պատեհ չէր համարում:

Լիվայի փողոցները լիքն էին իրենց մուտքը ԵՄ տոնող մարդկանցով, և ոչ թե իշխանություններից հուսախաբված ցուցարարներով: Քաղաքական այդ դրաման չուղեկցվեց տնտեսական ճգնաժամով` ևս մի նշան, որ Լիտվան որպես պետություն բավականաչափ հասունացել է:

Հայաստանում պայքարն իշխանության համար շարունակվում է ընթանալ փողոցներում: Նախագահական ընտրությունների վիճարկման բերած դառնությունը ծանրանում է անկարողության զգացումից, որ ո՛չ Ազգային ժողովը, ո՛չ իրավական համակարգը կարծես ի վիճակի չեն սանձելու մի վարչակարգ, որը խոսքին պատասխանում է ոստիկանական միջոցներով: Քաղաքական համակարգը չի կարողանում նաև գտնել եղանակներ լարվածությունը վերացնելու և սահմանադրական աղետաբեր ճգնաժամի լուծման հարցում համաձայնության գալու համար: Վնասը Հայաստանի միջազգային վարկանիշին արդեն զգալի է, ինչը պարզ երևում է Եվրոպայի Խորհրդին հանրապետության անդամակցությամբ ստանձնած պարտավորությունների չկատարման ԵՄ-ի քննադատությունից:

Ծննդյան տոներից առաջ իրականացրած «վարդերի հեղափոխությունից» առաջ Վրաստանը վերջին տասնամյակում կոռուպցիայի և լճացման մակարդակով զգալիորեն գերազանցում էր Հայաստանին: Սակայն այնտեղ նույնպես պետական կառույցներն ապացուցեցին, թե ի վիճակի են լուծելու այնպիսի լուրջ ճգնաժամ, որը կարող էր նոր քաղաքացիական պատերազմի սկիզբ դառնալ: Առանց մի կրակոցի Ասլան Աբաշիձեին ստիպեցին փախչել Աջարիայից, որտեղ նա իշխում էր ինչպես իր անձնական ավատում տասը տարուց ավելի: Այդպես նա վճարեց հունվարին քվեների ճնշող մեծամասնությամբ ընտրված նախագահ Միխայիլ Սաակաշվիլու հեղինակությանը մարտահրավեր նետելու համար: Սաակաշվիլին գլխավորում է Եվրոպայի ամենաերիտասարդ կառավարությունը (կառավարության անդամների միջին տարիքը 36 է) և վարում է եռանդուն հակակոռուպցիոն քարոզարշավ, որը հիմք է տալիս հասարակ վրացիներին հուսալու, որ իրենց երկրին պայծառ ապագա է սպասում: Նա նույնպես ակնկալիքներ ունի ԵՄ-ին անդամակցելու առումով:

Այնպես որ, Հայաստանի հանրության առջև երկու հարց է ծառացել. կարո՞ղ է այն իր քաղաքական մշակույթի շրջանակներում գտնել այն անհատներին, որոնք ունակ են խաղաղ ճանապարհով լուծելու ներկա ճգնաժամը, և կարո՞ղ են այդ ունակ անհատները հայկական պետությունը զարգացման մեկ այլ, ավելի լավ ուղով տանելու կամք ցուցաբերել: Լիտվան և Վրաստանը կարող են լավ դաս ծառայել: Սակայն այդ հարցերի պատասխանները կարող են տալ միայն հայերը: