ArmeniaNow.com - Independent Journalism From Today's Armenia
May 7, 2004




Կյանքը սահմանային գոտում. Մարգարա գյուղն առաջինը կօգտվի սահմանի բացումից

Հայաստանը Թուրքիայից սահմանազատող Արաքս գետի ձախ ափին, շուրջ 15 կմ երկարությամբ ձգվող Արմավիրի մարզում է գտնվում Մարգարա գյուղը: Փշալարերից այն կողմ հորդառատ գետն է և Թուրքիան:
Գյուղացիները կարծում են, որ Թուրքիայի հետ սահմանի բացումից գյուղը կշահի

«Էն կամուրջն է, էն էլ՝ թուրքի ասկյարը (զինվորը)»,- ասում է Մարգարայի գյուղապետի տեղակալ Ղարիբ Թադևոսյանը՝ ցույց տալով թուրք սահմանապահին:

Նա բացատրում է, թե երևացողն Ալիջանն է, որը հին հայկական գյուղ է եղել:

Մարգարայում մարդիկ ծնվում և մեծանում են սահմանային ուղեկալների աշտարակների հարևանությամբ: Գյուղացիները բարեկամական հարաբերությունների մեջ են զինվորների հետ: Մարգարայում տեղակայված է Ռուսաստանի Դաշնության սահմանապահ զորքերի 15-րդ ուղեկալը:

Մինչև 1994 թվականը դրսից մարդիկ կարող էին Մարգարա մտնել միայն հատուկ անցագրով:

«Մեր աղջիկները տանն էին մնում, որովհետև դրսից մարդիկ չէին կարողանում գալ նրանց տեսնելու,- ասում է Մարգարայի բնակիչ Սամվել Միրզոյանը: - Այդ է պատճառը, որ գյուղում գրեթե բոլորը խնամի են իրար»:

Մարգարան ունի 400 տնտեսություն, այստեղ ապրում է 1100 մարդ: Այս տարի գրանցվել է 24 ծնունդ:

«Գյուղը շատ ենք սիրում, բայց կյանքն այստեղ մեռած է: Ճիշտ է, մենք սահմանը պահող ժողովուրդ ենք, բայց ոչ մի հետաքրքրություն չկա»,- ասում է Թադևոսյանը:

Գյուղի մշակույթի տունը գրեթե առանց տանիքի է, չկա մանկապարտեզ: Դպրոցը, որտեղ սովորում է 240 աշակերտ, չունի մարզադահլիճ: Գյուղապետարանի աշխատողները 3 տարի է աշխատավարձ չեն ստացել:

Ղարիբն ասում է, որ երբ հողերը բաժանում էին, յուրաքանչյուրին բաժին հասավ 800 քմ հողատարածք, որը, այլ սահմանամերձ գյուղերի համեմատությամբ, քիչ է: Բացի այդ, հողերն այստեղ բերրի չեն:

Վաչագան Ասատրյանը Մարգարա է եկել Սպիտակից, 1988 թվականի երկրաշարժից հետո:

Նա ասում է, որ Մարգարայի հողերը չափազանց աղուտային են:

«Ժողովուրդն ասես ուժով է աշխատում, հողը չունի անհրաժեշտ բերքատվություն,- ասում է Ասատրյանը: - Սովետի ժամանակ հողերին «կիսլատա էին» խառնում բերքատվությունը բարձրացնելու համար, հիմա ո՞ւմ պետքն ա որ»:

Միրզոյանն ասում է, թե գյուղի հողերը երբեք բերրի չեն եղել, որ իրենց նախնիներն այստեղ բնակություն են հաստատել գետի համար:

«Մեր պապերը որոշել են բարձրանալ Արաքսի ափով ու մի տեղ բնակություն հաստատել: Հիմնական զբաղմունքը եղել է ձկնորսությունը, ապրել են դրանով: Բայց դե հիմա ո՞վ թույլ կտա Արաքսից ձուկ բռնել»:

Գյուղացիների սեփականաշնորհված հողատարածքները գտնվում են փշալարե ցանկապատից այն կողմ՝ սահմանային գոտում: Սեփական հողամաս նրանք իրավունք ունեն մտնել միայն անցաթղթով:

«Ցանկապատը բացում են առավոտյան ժամը 9-ին, իսկ ժամը 7-ին մեզ արդեն դուրս են հանում: Չենք կարողանում օրը լիարժեք օգտագործել կամ էլ աշխատել գիշերը, չէ՞ որ ամռանը ջրի հերթն ավելի հաճախ հենց գիշերն է հասնում»,- ասում է Միրզոյանը:

Գյուղն ինքը գտնվում է փոսի մեջ: 1968 թվականին, երբ Արաքսը վարարել էր, գյուղի կենտրոնն ամբողջությամբ տեղափոխել են:

Մայիսը, երբ հնարավոր են գարնանային հեղեղումներ, միշտ վտանգավոր ամիս է Մարգարայի համար:

Մարգարայի գյուղապետի տեղակալ Ղարիբ Թադևոսյանը

Կամուրջի կողքին անավարտ շինարարություն է: Թադևոսյանն ասում է, որ տուրիստական բազա պետք է կառուցվեր:

«Ասում են, որ Բրեժնևի ժամանակ ուզում էին կամուրջը բացել, բայց երևի համաձայնության չեկան ու աշխատանքները կիսատ մնացին»,- ասում է նա:

Վերջին տարվա ընթացքում պաշտոնական խոսակցություններ կան Թուրքիայի հետ սահմանը բացելու մասին: Մարգարան Հայաստանում առաջինը կօգտվի դրանից: Գյուղացիները կողմ են դեպքերի նման զարգացմանը:

«Մենք առաջինն ենք օգտվելու դրանից,- ասում է Թադևոսյանը: - Եթե սահմանը բացեն, գյուղը կշահի, թեկուզ այն պատճառով, որ նոր աշխատատեղեր կբացվեն: Այս կողմերի հողերը կթանկանան, կզարգանա առևտուրը, վերջապես կնորոգեն ճանապարհները»:

Նրան ընդհատում է Միրզոյանը՝ ասելով, որ գյուղացիները պատրաստ չեն սահմանային քաղաքի անցուդարձին, շատ չեն պատկերացնում, թե ինչ է ռեստորանը, հյուրանոցը:

Եվ նա պատմում է Մարգարայի այլ անցուդարձների մասին:

«Մարդիկ անցնում էին սահմանը ու, միանալով քրդական զորքերին, պայքարում թուրքերի դեմ: Մեր մեծերից ենք լսել,- ասում է նա: - Փախչողները մնացողներին ասում էին, թե հաջող տեղ հասնելու դեպքում Մասիսի լանջին կրակ կվառեն, ծուխը կնշանակի, որ ապահով տեղ են հասել: Այդպես էլ լինում էր»:

Սամվելն էլ ասում է, որ գյուղի բարեկեցիկ կյանքով արտաքին աշխարհին ապացուցելու են Հայաստանի լավ վիճակը:

«Մեր դպրոցի զանգն անգամ Թուրքիայում լսվում է, եթե մեր լույսերը գիշերն անջատում են, հարևան գյուղը պարզ երևում է: Որքան գյուղը լավ ապրի, այնքան լավ կլինի բոլորի համար: Վերջապես Մարգարան ինչ-որ առումով երկրի դարպասն է»:

Մարգարայում գյուղացիների ու զինվորների հետ համերաշխ ապրում են նաև արագիլները, որոնք, գյուղացիների հավաստմամբ, վերջին տարիներին ձմռանն էլ չեն չվում գյուղից: Նրանք նման են սահմանապահների՝ պարզապես սպիտակ հագնված:


According to Agnes
 


 


The Week in seven days

 
 


The Arts in seven days

 

  Photo of the week
  Click here to enlarge.
Click on the photo above to enlarge.
 
 
 
 

Jewelry-2004

International annual exhibition Jewelry-2004 was opened May 6 presenting works of some 50 jewelry-making and diamond-cutting companies. Among guests was President Robert Kocharyan who expressed his high appreciation of the works of Armenian jewelers.

 

 





Copyright ArmeniaNow.com 2002-2024. All rights reserved.

The contents of this website cannot be copied, either wholly or partially, reproduced, transferred, loaded, published or distributed in any way without the prior written consent of ArmeniaNow.com.