«Ականաթ» պատկերասրահում բացվել է նոր ցուցահանդես: Սա «Աբստրակցիոնիզմի զարգացման դինամիկան Հայաստանում» շարքի վեցերորդ ցուցահանդեսն է։

«Ականաթ» պատկերասրահում ցուցադրվում են հայ աբստրակտ նկարիչների գործերը

«Ճիշտ է, մի քանի նկար վաճառվում է, բայց այս ցուցահանդեսները առաջին հերթին մշակութային նշանակություն ունեն, դրանք ներկայացնում են հայ աբստրակցիոնիզմի պատմությունը, - ասում է ցուցասրահի տնօրեն Անի Սուքիասյանը: - Կտավների մեծ մասը բերել ենք անհատական հավաքածուներից ու տարբեր թանգարաններից։ Շատ նկարներ նկուղներում փոշու շերտի տակ թաղված էին»։

Ցուցադրված են 60-ականներից մինչև մեր օրերի 30 նկարիչների գործեր, ներառյալ՝ հայ աբստրակցիոնիզմի հայր Սեյրան Խաթլամաջյանի կտավները:

Ոչ ֆիգուրատիվ կտավներում իմաստ գտնելը անհնարին է թվում։ Կտավների մեջ միակ որոշակին անուններն են, ինչպես Կարո Մկրտչյանի զուգահեռ գծեր պատկերող կտավը՝ անվանված «Անսահմանություն»:

Այնուամենայնիվ, հանդիսատեսներից ոմանք իմաստ են փնտրում: ՈՒսանողուհի Ռոզա Ղարիբյանը կանգնած է Մկրտիչ Մաթևոսյանի երկու անվերնագիր կտավների առաջ, որոնցից մեկը՝ սև ու մուգ, մյուսը սպիտակ ու բաց տոներով է։

«Մթությունից հետո ստեղծվում է աշխարհը, լույսը քիչ-քիչ բարձրանում է, ու հաջորդ կտավում արդեն աշխարհը լուսավորված է», ասում է նա:

Հայաստանում աբստրակտ արվեստը սկզբնավորվեց 60-ականների խռուշչովյան հալոցքի տարիներին, երբ իշխանությունը որոշ ազատություններ տվեց հասարակությանը։ Սակայն աբստրակտ կտավները չհայտնվեցին ցուցահանդեսներում ու պատկերասրահներում։

Արվեստաբան Նազարեթ Կարոյանը ասում է, որ աբստրակցիոնիզմը հակադրության մի ձև էր սոցռեալիզմին և Հայաստանում այն համարվում էր մշակութային այլախոհություն։ Աբստրակցիոնիստները չէին հալածվում, սակայն մատնված էին անտարբերության, նույնիսկ Ժամանակակից արվեստի թանգարանում տեղ չունեին։

Երբ ԽՍՀՄ-ը փլվեց, և այլախոհության խնդիրը վերացավ, շատ նկարիչներ, իրենց տեղը չգտնելով նոր իրավիճակում, հեռացան Հայաստանից: Շատ նկարներ ցուցադրված են հեղինակների բացակայությամբ՝ Քիքի, Աշոտ-Աշոտ, Սև Հենդո և ուրիշներ։

«Երբ Խրուշչովը ազատություններ տվեց, պարզվեց, որ կա մի սահման, որից այն կողմ նկարիչները չեն կարող անցնել, - ասում է Կարոյանը: - Այդ սահմանը Մոսկվան չէր գծել, այն նկարիչների մեջ էր:

«Դա ֆիգուրատիվից այն կողմ անցնելու սահմանն էր, որ շատ քչերը կարողացան հաղթահարել։ Այսօր արդեն փոխվել է աբստրակցիայի խնդիրը ոչ միայն մեզ մոտ, այլև ամբողջ աշխարհում։ Այն ձևավորման (դիզայնի), արտադրության մաս է դարձել։ Եվ պատահական չէ, որ մեզանում ժամանակակից պոլիգրաֆիայի հիմնադիրների թվում էին աբստրակցիոնիստները (Վիգեն Թադևոսյանը, Մկրտիչ Մաթևոսյանը)»։