ArmeniaNow.com - Independent Journalism From Today's Armenia
February 20, 2004




Հայացք դրսից. օտարերկրացու տեսակետն իր որդեգրած երկրի կյանքի մասին


Անցյալ շաբաթ ես թվարկել էի Հայաստանում տիրող իրավիճակի կապակցությամբ ուրախ լինելու պատճառները: Այնպես որ այս շաբաթ՝ դրա հակառակ երեսի մասին:

Քաղաքական կուլտուրան Հայաստանում՝ համեմատած շատ այլ ոլորտների հետ, մնում է թերզարգացած ու թերհաս: Այն իրոք զգալի անկում է ապրել 1980-ականների վերջի ազատագրական պայքարի բուռն օրերից հետո, երբ «Ղարաբաղ» կոմիտեի հավաքական ողջամտությունը և քաղաքական իմաստությունը կարողացան մարտահրավեր նետել և ի վերջո տապալել բռնապետական կայսրությունը:

Այսօրվա քաղաքական դերակատարների համեմատությամբ այն գործիչներն իրենց վարկանիշով կարող էին կանգնել Ամերիկյան հեղափոխության հիմնադիր հայրերի կողքին: Սակայն ի տարբերություն իրենց ամերիկացի նախորդներից, այն մարդիկ, ովքեր իրականացրին հեղափոխությունը Հայաստանում, արդեն կլանվել են այդ հեղափոխության կողմից. այսօր նրանցից և ոչ մեկը երկրի քաղաքականության մեջ առաջատար դեր չի խաղում:

Սա քաղաքական մթնոլորտի տկարության պարզապես մեկ ցուցիչ է: Այն հանգամանքը, որ այստեղ շարունակում են ապավինել անհատների քաղաքականությանը, կուսակցությունները ձևավորվում են հզոր անհատների շուրջ և ոչ թե ընդհանուր գաղափարական ու քաղաքական պլատֆորմի վրա, ավելի է ընդգծում քաղաքական կուլտուրայի ցածր մակարդակը: Կուսակցություններ են կազմավորվում ու լուծարվում, միավորումներ են թխվում ու պառակտվում՝ կախված այն բանից, թե ինչ հարաբերությունների մեջ են միմյանց հետ դրանց անդամ անհատները:

Ամենից ցավալին, սակայն, երիտասարդների ինքնամեկուսացումն է քաղաքական գործընթացից, որոնք զզվանքով խորշում են համակարգում տիրող էնդեմիկ կաշառախտից: Երիտասարդները տեսնում են, որ մարդիկ մտնում են քաղաքականություն ոչ թե ծառայելու և պայքարելու ազնիվ նպատակներով, այլ որպեսզի պոկեն իրենցը, երբ գա իշխանությանը տիրանալու իրենց հերթը:

Անհնար է պատկերացնել այնպիսի իրավիճակ, որը կրկին ստիպեր հարյուր հազարավոր մարդկանց դուրս գալու փողոցներն ի նշան համերաշխության, ինչպես 1988 թվականին ղարաբաղյան պահանջատիրության սկզբում: Վրաստանի «վարդերի հեղափոխությունը» Երևանում շատերին հիշեցրեց, թե իրենք որքան են հեռացել այն օրերից:

Անգամ երբ մարդիկ դուրս են գալիս փողոցներ, դա միայն ընդգծում է քաղաքական ընդդիմության մեծ մասի թերհասությունը: Ճիշտ մեկ տարի առաջ Ռոբերտ Քոչարյանը շատ մոտ էր նախագահ վերընտրվելուն աղաղակող ու համատածար կեղծիքներով ընտրությունների առաջին փուլում:

Ընտրությունների երկրորդ փուլին նախորդած այն լարված օրերին ընդդիմությունը անընդհատ հանրահավաքներ էր հրավիրում՝ կոչ անելով իր կողմնակիցներին ճնշում գործադրելու Քոչարյանի վրա հեռանալու պահանջով, և բոլոր հանրահավաքների վերջում հորդորում էր մարդկանց կրկին հավաքվել հաջորդ օրը:

Դրանք անիմաստ քայլեր էին, ոչ մի տեղ չտանող, և ի վերջո մարդկանց քանակը սկսեց նվազել. մարդիկ կորցրին հետաքրքրությունը ձմեռային ցուրտ եղանակին ժամերով դրսում կանգնելու և երկարաշունչ ելույթներ լսելու նկատմամբ: Ի տարբերություն Վրաստանի, ընդդիմությունը չգիտեր, թե բացի դժգոհության ցույցերից էլ ինչի համար է մարդկանց փողոց հանում:

Մարդկանց քանակի դանդաղ նվազման հետ Քոչարյանի վարչակարգը կարողացավ համոզվել, որ հակամարտությունն իր հանդեպ, այնուամենայնիվ, այնքան էլ խոր արմատներ չունի: Սակայն ես վերջերս իմացա, որ ընդդիմությունը շատ ավելի մոտ էր Քոչարյանին պաշտոնանկ անելու իր նապատակին, քան կարծում էր:

Որքան ինձ հայտնի է, կառավարական տարբեր մակարդակներում տեղի են ունեցել քննարկումներ, այդ թվում՝ զինվորականության և ոստիկանության շրջանում, Քոչարյանին լքելու և ընդդիմության «ժողովրդական» ուժերի կողմն անցնելու մասին, եթե ցույցերը զորանալով վերածվեն հասարակական դժգոհության համատարած ելույթների:

Քոչարյանի ճակատագիրը փետրվարյան այն օրերին կարծես իսկապես մազից էր կախված: Սակայն ընդդիմությունը չուներ պահից օգտվելու քաղաքական հմտությունը, և վտանգն անցավ: Այժմ ընդդիմության առաջնորդները կրկին փորձում են ստանալ հասարակության աջակցությունը՝ նախագահի դեմ ուղղված «վստահության հանրաքվե» պահանջող ցույցեր կազմակերպելով:

Դա չի աշխատի. Քոչարյանը գուցեև զուրկ է պետական գործչի որոշ հատկություններից, սակայն նա կենսունակ քաղաքական գործիչ է և գիտե, թե ինչպես պահպանել իշխանությունը: Բացի այդ ընդդիմությանը միավորող միակ բանը (այն էլ բավականին թույլ կերպով) Քոչարյանին տապալելու ցանկությունն է: Նրանք ոչ մի հստակ ծրագիր չունեն, թե ինչ են անելու հետո, եթե հասնեն հաջողության:

Եվ այդպես էլ շարունակվում է. կլանային կապերի և կաշառախտի հիմքի վրա ձևավորված մի փակ խավ վերաճել է ինքնավերարտադրող քաղաքական օլիգարխիայի, իսկ երկրի մնացած մասը՝ նողկանքից կամ հնազանդությունից, մեջքով է դարձել դեպի իշխանությունը:

Ժողովրդավարությունը չի կարող գոյատևել նման ճահճացած ջրերում, և դա է Հայաստանի առաջ կանգնած իրական վտանգը: Քանի դեռ չեն գտնվել երիտասարդ սերնդին արթնացնելու և երկրի ապագան կերտելու մեջ նրանց ներգրավելու ուղիները, քաղաքական կուլտուրան կշարունակի իր ողորմելի գոյությունը, իսկ կաշառախտի թարախապալարը, որից այդքան շատերն են գանգատվում, կծորա ավելի զազրելի գարշահոտությամբ:

 

According to Agnes
 

  Inside
 

Matters of the Heart: The “prenup” comes to Armenia in new code on the family

Full story

 
 

Medical Malpractice: Writers' Union accuses district government of stealing its hospital

Full story

 
 

 


The Week in seven days

 
 


The Arts in seven days

 

  Photo of the week
 
Click on the photo above to enlarge.
 
 
 
 

Ombudsman Appointed

Ombudsmanship proves to be women's job in South Caucasus. Larisa Alaverdyan, Armenia's first ombudsman, was appointed by President Kocharyan, Thursday, February 19. Armenia is the third country of the region to appoint a woman for this position of human rights protector.

 

 





Copyright ArmeniaNow.com 2002-2024. All rights reserved.

The contents of this website cannot be copied, either wholly or partially, reproduced, transferred, loaded, published or distributed in any way without the prior written consent of ArmeniaNow.com.