Փոքրիկ ծաղկեփնջերը երկար ճանապարհ են անցնում Վրաստանից մինչև Երևանի փողոցները

Ամեն ձմեռ` փետրվարին, Մարտինա Դանիելյանը, նրա երեխաները և թոռները ձնծաղիկներ, մանուշակներ ու զառ-մանուշակներ են հավաքում Վրաստանում:

Մարտինան դրանցից փնջեր է կազմում` ընդամենը 500-600 հատ, յուրաքանչյուրում 25-30 ծաղիկ: Հետո փաթաթում է փնջերը թերթի մեջ, դնում է պայուսակների մեջ և ուղևորվում
Երևան` վաճառելու:

Ձմեռվա ամիսներին փոքրիկ ծաղկեփնջերը Երևանում լավ են վաճառվում: Այդ ծաղիկները Հայաստանում էլ են աճում, սակայն ավելի ուշ են ծաղկում: Այնպես որ այժմ դրանք բերում են հիմնականում Վրաստանից` Բաթումից ու Բոլնիս Խաչենի շրջանից:

Մի փունջն արժե 50-100 դրամ (10-20 սենթ): Դանիելյանի և Բոլնիս Խաչենի այլ բնակիչների համար դա ձմռան ամիսներին փող աշխատելու մի ձև է:

Դանիելյանը ծնվել է Հայաստանում, բայց ամուսնացել է վրացու հետ: Նրա ընտանիքն աղքատ է, նրանց համար դժվար ժամանակներ են: Նա ասում է, որ եթե չվաճառի իր 600 ծաղկեփունջը, ապա երեխաները ստիպված կլինեն դպրոց գնալ քաղցած:

Մեկ այլ ծաղկավաճառ` 31-ամյա Նաիրան, նույնպես Երևան է եկել Վրաստանից: Նա ծաղիկ է վաճառում մետրոյի «Երիտասարդական» կայարանի մոտ: Թբիլիսիում նա մի ծաղկեփունջը գնում է 10 տետրիով (մոտ 5 սենթ) և վաճառում է Երևանում 50 դրամով:

Նաիրան ասում է, որ ծաղիկները լավ են վաճառվում, բայց տեղի ոստիկաններն օրական 1000 դրամ են ուզում մետրոյի կայարանի մոտ ծաղիկ վաճառելու համար:

Նման առևտուրը կայուն վաստակ չէ. մի օր կարող է 400 ծաղկեփունջ վաճառվել, մյուս օրը` 25: Ավտոբուսի տոմսը Բոլնիս Խաչենից Երևան 3500 դրամ է (մոտ 6 դոլար), և միայն ծախսերը ծածկելու համար պետք է վաճառել 180 ծաղկեփունջ:

Ձնծաղիկներ ու մանուշակներ վաճառում են նաև տեղացի վերավաճառողները: 54-ամյա Ջուլիետան ծաղկի խանութ ունի Բաղրամյան պողոտայի վրա: Բացի վարդերից, հերբերաներից ու խոլորձներից նա իր հաճախորդներին առաջարկում է նաև նվազ պայծառ, բայց նույնպես շատ գրավիչ գարնանային ծաղիկներ: Ջուլիետան ասում է, որ ձնծաղիկներն ու մանուշակներն արագ են վաճառվում, քանի որ ավելի էժան են: Հաճախորդներին գրավում է ինչպես դրանց գինը, այնպես էլ գեղեցկությունը:

Հաճախորդներից մեկը` 23-ամյա Հասմիկ Չանկարյանը, յոթ ծաղկեփունջ է գնել և ասում է, որ նվիրելու է իր մորն ու ընկերուհիներին:

«Ձնծաղիկներից գարնան ու երջանկության բուրմունք է գալիս: Երբ դրանք երևում են, նշանակում է ձմեռը շուտով վերջանալու է», ուրախ ասում է նա:

«Այս ծաղիկները նվիրելն առանձնապես հաճելի է, քանի որ դրանք շատ գեղեցիկ են, և երևում է, որ դրանք ոչ թե ջերմոցում են աճեցվել, այլ ծաղկել են անտառում», ասում է մեկ այլ հաճախորդ` ուսանող Ջանար Ամանկուլովը Ղրղզստանից:

Գարնանն ավելի մոտ Հայաստանում նույնպես սկսում են ծաղկել գարնանային ծաղիկները: Այստեղ նույնպես դրանք շատերի համար ապրուստի միջոց են: Ամեն վաճառող սեզոնի ընթացքում հավաքում է միջին հաշվով 10000 ծաղիկ և թեև չի հաջողվում բոլորը վաճառել, կարողանում է մի քիչ փող վաստակել:

Գարնան փխրուն մունետիկները

Վաճառողների համար գարնանային առաջին ծաղիկները փող աշխատելու միջոց են: Գնողների համար դրանք մատչելի միջոց են ուրախացնելու իրենց և ուրիշներին: Երբ գարնանային ծաղիկները սկսում են ծաղկել, շատերը գնում են Ծաղկաձոր, Արզնի, Նոյեմբերյան դաշտերում ու անտառներում ծաղիկ հավաքելու:

Սակայն և' վաճառողները, և' սովորական ծաղիկ հավաքողներն իրենց գործողություններով վնաս են հասցնում շրջակա միջավայրին: Զանգվածային ծաղկահավաքի ավանդույթը Հայաստանում կարող է հանգեցնել այդ ծաղիկների վերացմանը:

Հայաստանի բնապահպանության նախարարության բուսական ռեսուրսների բաժնի վարիչ Կարեն Աֆրիկյանի հավաստմամբ վաղ գարնանային դաշտային ծաղիկները հանրապետությունում վերացման եզրին են, չնայած 1989 թվականին դրանք ընդգրկվել են Հայաստանի կարմիր գրքում: Կարմիր գրքում ընդգրկված են վերացման վտանգի տակ հայտնված ֆլորայի և ֆաունայի շուրջ 300 տեսակներ:

«Ծաղիկ հավաքելիս մարդիկ ոտնատակ են տալիս անտառները, ոչնչացնում են ծաղիկները, արմատախիլ են անում դրանք առանց կարգի ու վերահսկողության», ասում է նա:

Աֆրիկյանը նաև «Հայաստանի անտառներ» հասարակական կազմակերպության համակարգողն է և մտնում է այն հանձնաժողովի կազմի մեջ, որն աշխատում է Հայաստանի նոր կարմիր գրքի ստեղծման վրա: «Գարնանային ծաղիկների ոչնչացման նման տեմպերի դեպքում 5-10 տարի հետո դրանք Հայաստանում ամբողջությամբ կվերանան: Հազվագյուտ տեսակները կմնան միայն բուսաբանական այգիներում և դենդրապարկերում», ասում է նա:

Ներկայումս ծաղիկներ հավաքելու համար օրենսդրությամբ որևէ պատիժ չի նախատեսվում: Զանգվածային ծաղկահավաքին նպաստում է նաև այն հանգամանքը, որ ծաղկման փետրվար-ապրիլ ժամանակահատվածը համընկնում է մի շարք տոների հետ:

Փետրվարի 13-ին Տրնդեզն է, 14-ին` Վալենտինի օրը: Մարտի 8-ը կանանց տոնն է, իսկ ապրիլի 7-ը մայրության և գեղեցկության տոնն է: Ամեն տարի այդ օրերին ծաղկավաճառների սեղանները լիքն են այս փխրուն գարնանային ծաղիկներով: