Արամ Խաչատրյանի 100-ամյակի կապակցությամբ թանգարանի տնօրենի պատրաստած և հրատարակած նամականին:

Երբ 1978 թվականին դիրիժոր Գոհար Հարությունյանին առաջարկեցին կոմպոզիտոր Արամ Խաչատրյանի բացվող տուն-թանգարանի տնօրենի պաշտոնը, նրա զարմանքը մեծ էր:

«Երբ առաջին անգամ ոտք դրեցի այստեղ, միայն հուշատունն էր: Դուռը ջարդված էր, այգու ծառերը՝ չորացած: Մինչև թանգարանի շենքի շինարարությունը սկսելը, այստեղից 40 մեքենա աղբ հանեցինք», - ասում է 80-ամյա Հարությունյանը:

Սակայն Հարությունյանի աչքերը փայլում են, իսկ ձայնը զրնգում է, երբ խոսում է մեծ կոմպոզիտորի մասին:

«Ես ամբողջ կյանքս եմ նվիրել այս աշխատանքին, - ասում է նա: - Ինքս էլ եմ զարմանում, թե ինչպես եմ այս ամենը հասցրել: Բայց մեկ է, չեմ հոգնել: Գիշեր-ցերեկ մտածում եմ, էլ ինչ պետք է անեմ, որ ոչ մի պակաս բան չթողնեմ»:

Նա 25 տարի է նվիրել նյութերի հավաքմանը:

«25 տարվա մեջ 1500 նամակ եմ գրել, - ասում է նա: - Արամ Խաչատրյանը եղել էր 50-55 երկրներում, և ինձ սկսեցին պատասխանել: Այն տարիներին, հատկապես նամակների հավաքման գործում, մեծ օգնություն ստացա սփյուռքահայության կոմիտեից»:

Հարությունյանը հավաքել է 1978 թվականին մահացած Արամ Խաչատրյանի 1450 լուսանկարներ, նրա մասին պատմող 7000 հոդվածներ և 18000 նյութեր:

1983 և 1993 թվականներին Հարությունյանը հրատարակել էր երաժշտի նամակները:

Այս տարի նույնպես Խաչատրյանի ծննդյան 100-ամյակի կապակցությամբ Հարությունյանը հրատարակել է նրա նամակները, ինչպես նաև թանգարանի կատալոգները անգլերեն, հայերեն և ռուսերեն լեզուներով: Պետական կազմակերպությունների կողմից որևէ օգնություն չստանալով՝ Հարությունյանը hրատարակել է այդ նյութերն իր սեփական միջոցներով:

Թանգարանի աշխատակազմն անհանգստացած է, որ արդեն հինգերորդ ամիսն է սկսվել, իսկ Հայաստանը դեռ ոչնչով չի նշանավորվել մեծ երաժշտի 100-ամյակը:

«Եթե մեր պետական այրերին հարցնեք, թե իրենք ինչ են արել 20-րդ դարի մեր հրաշալի կոմպոզիտորի համար, պատասխան չեք ստանա, - ասում է տնօրենը, - իսկ ես կարող եմ ասել, որ ստեղծել եմ թանգարան համաշխարհային անունով»:

Գոհար Հարությունյանն ասում է, որ անցած 25 տարիների ամեն օրը լի է եղել իրադարձություններով:

Տիկին Հարությունյանին մտահոգում է նաև այն փաստը, որ Հայաստանի սահմաններից դուրս Խաչատրյանի 100-ամյակին նվիրված միջոցառումները սկսվել են դեռևս փետրվարից, իսկ Հայաստանում դեռ չեն սկսվել: Հուլիսին նա պատրաստվում է մեկնել Բոստոն՝ մասնակցելու Խաչատրյանին նվիրված տոնակատարությանը:

Հարությունյանն ինքը պարգևատրվել է թանգարանում կատարած իր աշխատանքի համար, այդ թվում՝ Մովսես Խորենացու մեդալով թանգարանի գործունեության 20-ամյակի կապակցությամբ:

Եվ չնայած հարյուրամյակի առանձնակի նշանակությանը, նա ասում է, որ անցած 25 տարիների յուրաքանչյուր օրը լի է եղել իրադարձություններով: Թանգարանի համերգային դահլիճում շաբաթը երկու-երեք անգամ կազմակերպվում են համերգներ, մրցույթներ, ինչպես նաև հանդիպումներ անվանի երաժիշտների հետ: Թանգարանն ամեն տարի ունենում է շուրջ 15000 այցելու:

«Մենք անընդհատ գործի մեջ ենք, չենք սպասում, թե վերևից ինչ կանեն, - ասում է Հարությունյանը, - մենք միշտ արել ենք ու կանենք»:

Թանգարանի ձայնադարանը բավականին հարուստ է: Այն համալրվել է 2500 լազերային սկավառակներով, որ նվիրել է կանադահայ Լաթելյե Գրիգորյանը: Եվս 350 երիզներ է նվիրել ֆրանսիական դեսպանատունը:

Թանգարանի տնօրենն իրեն համարում է հերոսուհի, երբ պատմում է, թե ինչպես է Սան Պաուլոյից թանգարան հասցրել «Փլեյեր» մակնիշի դաշնամուրը Արամ Խաչատրյանի ստորագրությամբ:

«Այդ դաշնամուրը պատկանում էր արգենտինահայ Տիգրան Մոստիջյանին: 1958 թվականին նա կոմպոզիտորի պատվին մեծ ընդունելություն է կազմակերպում իր տանը: Այնտեղ Խաչատրյանը նրա խնդրանքով նվագում է, իսկ հետո Մոստիջյանի խնդրանքով մեխով ստորագրում իր ազգանունը», - պատմում է Հարությունյանը:

Արգենտինայում կայացած համերգից հետո կոմպոզիտորը «ստորագրել» է դաշնամուրի վրա: Այժմ այն հանգրվանել է թանգարանում:

Այսօր դաշնամուրը համեստորեն կանգնած է թանգարանի համերգային դահլիճում և լռում է: Նրա փոխարեն խոսում են պատերի լուսանկարները: Արամ խաչատրյանը Չառլի Չապլինի, Մաքսիմ Գորկու, Սոֆի Լորենի, Բելգիայի թագուհի Եղիսաբեթ Երկրորդի, Էռնեստ Հեմինգուեյի, Մարկ Շագալի և շատ այլ հայտնի մարդկանց հետ:

Խաչատրյանի որդին՝ Կարենը, թանգարանին է հանձնել հոր անձնական իրերի մեծ մասը՝ ննջարանի, աշխատասենյակի, ճաշասենյակի կահավորանքը, դաշնամուրը, դիրիժորական ֆրակը, փայտիկը, բազմաթիվ այլ իրեր:

Վերջին 25 տարիների ընթացքում թանգարանը չի վերանորոգվել: Առաջարկել են վերանորոգել շենքը Հայաստանում «Լինսի» հիմնադրամի մշակույթային ծրագրի շրջանակներում, սակայն Հարությունյանն ասում է, որ չի կարող վերանորոգման պատճառով ընդհատել հարույրամյա հոբելյանը, չնայած վերանորոգումն անհրաժեշտ է:

Ձմռանը ջերմաստիճանը թանգարանում հասնում է -12-ի, իսկ գարնանը, երբ սկսվում են անձրևները, առաստաղի սալիկները թափվում են:

«Թանգարանի ստեղծման նախաձեռնողն ինքը՝ Արամ Խաչատրյանն էր, - ասում է Հարությունյանը: - Նա գտնում էր, որ իր թանգարանը պետք է լինի Հայաստանում: Նա երազում էր, ինչպես ինքն էր ասում, «իր ժողովրդին» հանձնել իր ձեռագրերը, նամակները, հիշարժան իրերը, որոնք պետք է վկայեին նրա կյանքի, ստեղծագործության, երաժշտական համաշխարհային ճանաչման մասին»: