Լոռու մարզի Մեծ Փարնի գյուղում գոյության ամենօրյա պայքարը հետին պլան է մղում քաղաքական հարցերը:

Գյուղի 2500 բնակիչների համար, որոնք բաժանված են «կարիքավորների» և «շատ կարիքավորների», կարևորը ոչ այնքան քաղաքական փոփոխություններն են, որքան գոյատևելը:

«Ո՞վ կարող է ինչ-որ բան անել», - ուսերը թափահարում են գյուղացիները:

Գոյության միջոցներ ապահովողը բնությունն է: Սակայն բնությունը նաև փոփոխական է և կարող է ինչպես երաշտ, այնպես էլ հորդ անձրև պարգևել:

1988 թվականի երկրաշարժն ավելի քան 500 տուն ավերեց Մեծ Փարնիում, որոնց մի փոքր մասն է միայն վերականգնվել:

«Տուն կոչվածը, որտեղ ապրում ենք 14 տարի՝ մեր տան ավերվելուց հետո, ժամանակավոր կացարան է՝ «ժեշտի դոմիկ», որը նախատեսված էր ընդամենը 3-4 տարվա համար, - ասում է գյուղաբնակ Հրաչ Գաբրիելյանը, - Այսօր այդ կացարանն այնքան է փտել, ավերվել, որ անընդհատ մաս-մաս թափվում է գլխներիս»:

Չորս նախագահական ընտրությունների ընթացքում գյուղացիները նախընտրական խոստումներ են լսել են բոլոր թեկնածուներից, սակայն քվեարկությունից հետո բոլորը մոռացվել են: Ոչ էլ կարող են ապավինել բնությանը, թեև դա նրանց միակ հույսն է:

«Գյուղատնտեսության տեսանկյունից մեր գյուղը, թերևս, ամենադժվար գոտիներից մեկում է գտնվում, - ասում է գյուղապետ Հրայր Յաղուբյանը, - Ամեն հինգ տարուց առնվազն երեքն այստեղ ամբողջովին անբարենպաստ են գյուղատնտեսության համար, մյուս տարիներին էլ մի կերպ ենք ծայրը ծայրին հասցնում: Այստեղ կամ երաշտ է լինում, կամ էլ չափազանց շատ տեղումներ, և արդյունքում՝ գյուղացիները մնում են ձեռնունայն, և տուժում է գյուղը»:

Սակայն Մեծ Փարնիում իրականացվող ծրագիրը կարող է պատասխաններ ապահովել նրանց հուսահատ հարցերին:

Անցյալ ամիս ՄԱԿ-ի Պարենի համաշխարհային ծրագիրը սկսեց Մեծ Փարնիում իրականացնել «Սնունդ ուսման դիմաց» ծրագիրը, որի շրջանակներում գյուղի 78 բնակիչներ ստանում են գյուղատնտեսության դասեր և սննդամթերք:

«Այս ծրագիրը մեծ օգնություն է գյուղացիների համար, - ասում է գյուղապետը, - Սովորելու դիմաց գյուղացիները ստանում են ալյուր, ձեթ և այլ մթերքներ, որն ինչ-որ չափով թեթևացնում է ստեղծված անմխիթար դրությունը»:

Ինչպես Յաղուբյանն է բացատրում, ծրագիրը նոր հնարավորություններ է ստեղծում գյուղացիների համար:

«Նրանք իրենց աճեցրած քիչ ցորենը ոչ թե աղում ու ալյուր են դարձնում, այլ պահում են որպես սերմացու օգտագործելու համար: Ճիշտ է, ծրագիրը նախատեսված է կարիքավորների համար, սակայն մեզ մոտ բոլորն էլ այդ կարգավիճակում են, և այս ծրագրում ավելի շատ մարդիկ պետք է ընդգրկված լինեին»:

Գյուղացիները, որոնք մասնակցել են դասընթացին գյուղի դպրոցում անցկացված առաջին դասերից, ասում են, որ գտել են իրենց բազմաթիվ հարցերի պատասխանները և հուսով են, որ ավելի լավ պատրաստված կլինեն իրենց շրջանում բնության մարտահրավերներին դիմակայելու համար:

«Գյուղացիները սովորում են այնպիսի նրբություններ, որոնք նախկինում իմանալ չէին կարող, - ասում է գյուղատնտես Սլավիկ Միսաքյանը, որը դասավանդում է ուրիշներին «Սնունդ ուսման դիմաց» ծրագրով: Նա գյուղից գյուղ է գնում և ծանոթացնում է գյուղացիներին գյուղատնտեսության գաղտնիքներին, - Կարծում եմ, որ գյուղացիների նյութական վիճակն ինչ-որ չափով կբարելավվի մասնագիտական գիտելիքների շնորհիվ, և կամաց-կամաց գյուղացին պրոֆեսիոնալ կդառնա»:

Գյուղապետի հավաստմամբ, գյուղացիները տարիներ շարունակ ապրել են գյուղատնտեսության, անասնապահության և հիմնականում արտագնա աշխատանքի շնորհիվ: Սակայն շատերի համար ճանապարհները փակվել են: Արտագնա աշխատանքի գնացողները նվազել են, քանի որ շատերը նույնիսկ գյուղից դուրս գալու հնարավորություն չունեն:

«Անցյալ տարվա անակնկալից՝ երաշտից, մեզ մնացին մեր ծակ գրպաններն ու պարտքերը, և մենք հայտնվեցինք այնպիսի վիճակում, որ չկարողացանք անգամ դպրոց ուղարկել մեր երեխաներին», - ասում է Հրաչ Գաբրիելյանը:

Իր կյանքի 20 տարիները խորհրդային կոլտնտեսություններին նվիրած Աշոտ Մկրտչյանն ասում է, որ ինքնուրույնություն ստանալով՝ շատ գյուղացիներ չգիտեն, թե ինչպես լավագույն բերք ստանան իրենց հողից, հատկապես այնպիսի պայմաններում, ինչպես անցյալ տարվա երաշտը: Նա նաև ասում է, որ շատ գյուղացիներ ի վիճակի չեն բարձրակարգ սերմեր ձեռք բերել:

«Եվ արդյունքում, գյուղացու ներդրած բոլոր ջանքերն անգամ փոքր եկամուտ չեն ապահովում, - ասում է ՄԱԿ-ի պարենային ծրագրի Վանաձորի մասնաճյուղի ավագ դիտորդ Վլադիմիր Ղարաջյանը, - Այդ պատճառով էլ այս գյուղում սկսեց գործել ՊՀԾ-ի «Սնունդ ուսման դիմաց» ծրագիրը»:

Ուսուցիչ Մինասյանն ասում է, որ ՊՀԾ-ն պատասխաններ է տալիս գյուղացիների շատ հարցերին, սակայն «այս դասընթացների արդյունքներն ակնհայտ կդառնան աշնանը, երբ հասնի բերքահավաքի ժամանակը»: