ì»ñÉáõͳµ³Ý ´á½áÛ³ÝÝ ³ÛÝ Ï³ñÍÇùÇÝ ¿, áñ Ý»ñϳ å³ï·³Ù³íáñÝ»ñÁ ã»Ý ³ñï³Ñ³ÛïáõÙ ËáÕáíñ¹Ç ߳ѻñÁ:

Խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքում Հայաստանն իր անկախ պատմության մեջ առաջին անգամ ստացավ կոալիցիոն կառավարություն:

Նախարարական պաշտոնները բաշխվեցին երեք հիմնական կուսակցությունների միջև այն բանից հետո, երբ այդ քաղաքական ուժերից և ոչ մեկին չհաջողվեց Ազգային ժողովում վճռորոշ մեծամասնության համար անհրաժեշտ քանակությամբ քվեներ ստանալ:

Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը կոալիցոին կառավարությունը համարել է նշանակալի քայլ Հայաստանի քաղաքական կուլտուրայի բարձրացման գործում:

Կոալիցիայի երեք անդամները՝ Հանրապետական կուսակցությունը, «Օրինաց երկիրը» և Դաշնակցությունը, այժմ կանգնած են երկրում գործուն օրենսդիր և գործադիր իշխանություն ապահովելու խնդրի առջև: Երեք կուսակցություններն էլ հայտարարել են, որ իրենց քառամյա իշխանավորման ընթացքում կառավարությունն ավելի ուժեղ կլինի:

Թեև կուսակցություններն ունեն իրենց ներկայացուցիչ նախարարները, իրենց ստորագրած հուշագրում կոալիցիայի անդամները խոստանում են հավասար կերպով կիսել աշխատանքը կառավարության կազմում և զեկուցել դրա առաջընթացի մասին:

Քաղաքական վերլուծաբանները կոալիցիոն կառավարությունը համարում են դրական քայլ, սակայն ձեռնպահ են մնում դրա գործունեության արդյունավետության մասին կանխատեսումներ անելուց:

«Լրատվական կենտրոն» հասարակական հետազոտական գործակալության ղեկավար, անկախ վերլուծաբան Երվանդ Բոզոյանն ասում է, որ կոալիցիոն կառավարությունը բնորոշ է խորհրդարանական հանրապետություններին, երբ խորհրդարանում տեղեր են ստանում մի քանի իշխող կուսակցություններ, իսկ ընդդիմությունը հանդիսանում է երկրի քաղաքական համակարգի բաղկացուցիչ մասը:

Հայաստանը «կիսանախագահական» երկիր է և, բացի այդ, ունի չձևավորված քաղաքական համակարգ և թույլ ընդդիմություն:

Բոզոյանի հավաստմամբ, ներկա քաղաքական համակարգի հիմնական խնդիրն այն է, որ քաղաքական կուսակցությունները չեն արտացոլում հասարակության շահերը:

«Քաղաքական գործիչները մտնում են կուսակցությունների մեջ իշխանություն ձեռք բերելու համար, հետո մտնում են խորհրդարան իրենց իշխանությունն ամրապնդելու և իրենց բիզնեսը պաշտպանելու համար, - ասում է Բոզոյանը: - Եթե, օրինակ, հանրապետականները կորցնեն իշխանական լծակները, ես համոզված եմ, որ կուսակցության անդամների 95 տոկոսից ավելին կլքեն դրա շարքերը:

«¶երիշխում է կլանային համակարգը: Մարդիկ չեն հավատում կառավարությանը կամ նախագահին, սակայն այլընտրանք չեն տեսնում: Հայաստանում չկա ձևավորված քաղաքացիական հասարակություն: Մարդիկ չգիտեն, թե ինչ է քաղաքացիական հասարակությունը, քաղաքական գործիչներն էլ չգիտեն»:

Հայաստանում շատերն են կիսում այն միտքը, որ Քոչարյանն ամրապնդել է իր դիրքերը՝ կոալիցիա ստեղծելով իրեն սատարող քաղաքական ուժերից:

Բոզոյանն ասում է, որ Հայաստանին այսօր պետք է ուժեղ քաղաքական վերնախավ: Նրան պետք է տնտեսական զարգացման ռազմավարություն, սակայն դա չի նշանակում, որ կառավարությունը պետք է հսկայական գումարներ ծախսի այդ ծրագրերը գրելու համար մասնագետներ հրավիրելու վրա: Բոլոր ծրագրերը վաղուց գրված են: Շատ այլ երկրներ տնտեսական առաջընթացի են հասնում՝ օգտագործելով մյուս երկրների փորձը:

«Թվում է, թե հայերը երբեմն սպասում են, որ Հայաստանի քաղաքական ասպարեզում հանկարծ հայտնվի մի փրկիչ և մի օրում ամեն ինչ փոխի: Քաղաքականության մեջ այդպիսի բաներ չեն պատահում: Եթե կոալիցիոն կառավարությունն արդյունավետ աշխատի, ապա դրա արդյունքները նկատելի կդառնան տասնամյակներ հետո»:

Կոալիցիան հայտարարել է, որ իր առաջնային խնդիրների թվում են սահմանադրական բարեփոխումները, հակամենաշնորհային քաղաքականության իրականացումը և պայքարը կոռուպցիայի և ստվերային տնտեսության դեմ:

Իր հերթին նախագահը հայտնել է իր գոհունակությունը նորանշանակ ղեկավարության առթիվ՝ ասելով, որ «պատրաստ է կիսել պատասխանատվությունը առաջիկա չորս տարիների ընթացքում»:

Շվեյցարացիների օժանդակությամբ հիմնադրված Լրատվության կովկասյան կենտրոնի փոխտնօրեն, վերլուծաբան Ալեքսանդր Իսկանդարյանը նշում է, որ Հայաստանում ստեղծված համակարգը հայտնի է որպես «կոնսենսուալ ժողովրդավարություն»: Նրա հավաստմամբ նոր խորհրդարանը սկզբունքորեն տարբերվում է հետխորհրդային ժամանակաշրջանի քաղաքական գործընթացներից:

Վերջին ընտրությունների ոչ բնորոշ տարրերից է այն փաստը, որ ձախողվեց նախագահի նախաձեռնած հանրաքվեն:

«Առաջին անգամ է, որ իշխանությունները չկարողացան հասնել իրենց առաջադրած նպատակին, - ասում է Իսկանդարյանը: - Դա առավել հետաքրքիր է, որովհետև տեղի է ունեցել Հայաստանում, որտեղ միջազգային դիտորդների կարծիքով, իշխանությունները կեղծիքներով կարող են նույնիսկ ձգողականության ուժը վերացնել»:

Իսկանդարյանի հավաստմամբ ներկա խորհրդարանի ամենալուրջ թերությունն այն է, որ այն բաղկացած է այնպիսի անդամներից, որոնց գործարար շահերը վերահսկում են Հայաստանի տնտեսությունը»:

«Ցավոք, վառելիքը, շաքարը և հացահատիկն ամենաուժեղ «կուսակցություններն» են Հայաստանում, - ասում է նա: - Եթե նրանք են օրենսդիրները, ապա նրանք կարող են լինել որտեղ ասես, միայն ոչ խորհրդարանում: Հայաստանի ներկա քաղաքական համակարգը բարոյապես կայացած չէ և զուրկ է ավանդույթներից»:

Կոալիցիոն կառավարությունը կպահպանի իր լիազորությունները մինչև հաջորդ խորհրդարանական ընտրությունները 2007 թվականին: Սակայն երեք կուսակցություններից յուրաքանչյուրը իրավունք ունի դուրս գալ կոալիցիայի կազմից, եթե ոտնահարվեն իր դավանած սկզբունքները:

Բոզոյանն ասում է, որ ինքն ու իր գործընկերները հույս ունեն, որ գոնե երեք կուսկացությունների համախմբումը հիմք կհանդիսանա Հայաստանում նոր քաղաքական կուլտուրայի ձևավորման համար: