Ցուրտ, սակայն տոնական դահլիճում սառնամանիքից կարմրած դեմքերն, այդուհանդերձ, ուրախություն են արտահայտում: Հետաքրքիր, սակայն անսովոր արտաքինով և անսովոր հագնված կանայք տեղավորվել են հնաոճ սառը նստարաններին: Նրանց հետևում, Ամանորի համար զարդարված դահլիճում, անչափահասներ են խմբված՝ խուզած գլուխներով և մուգ կապույտ հագուստով:

Աբովյանի կանանց և անչափահասների գաղութում տոն է, և նրանք, ովքեր սխալ են գործել և հայտնվել են այստեղ, անում են ամեն ինչ, որպեսզի մոռանան այդ հանգամանքը:

«Երբ մայրիկը գնում է գործի, ես մնում եմ «զոնում»», - ասում է հնգամյա Գայանե Սահակյանը:

Նրա մայրը՝ 28-ամյա Արևհատ Սահակյանը, գաղութում է 1996 թվականից: Դատապարտվել է սպանության համար:

«2004-ին ժամկետս լրանում է: Անհամբերությամբ եմ սպասում, որպեսզի աղջկաս հասցնեմ ազատության», - ասում է մայրը:

Արևհատն ասում է, որ չի ուզում վերհիշել անցյալը: Տոնական փայլերով զարդարել է մազերն ու դեմքը, սակայն աչքերը տխուր են:

«Հղիության առաջին ամսում էի, երբ դատապարտվեցի: Եթե նա չլիներ, չգիտեմ, թե այս տարիներն ինչպես էի անցկացնելու: Գայանեն չի գիտակցում, թե որտեղ ենք: Պարզապես գիտի, որ տանը չենք, սակայն չգիտի, թե ինչու»:

Արցունքները հոսում են երիտասարդ կնոջ աչքերից: Նա ամուր կրծքին է սեղմում դստեր գլուխը:

Սովորաբար երեխաներին մայրերի մոտ են թողնում մինչև երկու տարեկան հասակը, սակայն Արևհատին թույլ են տվել սովորականից երկար պահել աղջկան:

«Աղջկաս համար ամեն ինչ անում եմ, որպեսզի չզգա որտեղ ենք: Մեր սենյակը զարդարել եմ, նվերներ պատրաստել: Նվերներ է տալիս նաև մեր ղեկավարությունը, - ասում է նա, - Ուզում եմ անցածը մոռանալ: Զղջում եմ, որ հայտնվել եմ այս պատերի մեջ ու ինձ հետ այստեղ բերել Գայանեին»:

Երկու տարեկան Ելիզավետա Համբարձումյանը բոլորի ուրախությունն է այստեղ: Նրան գրկից գիրկ են փոխանցում:

Նա ասում է, - «Ձմեռ պապը ինչ էլ բերի, կվերցնեմ»: Նրա համար միևնույն է, ինչ կբերի, միայն թե բերի:

Աղջկա մայրը՝ 28-ամյա Աստղիկ Համբարձումյանը, ասում է, որ աղջիկը ծնվել է կալանավայրում: Նա ծանր է տանում, որ մինչ ինքը լրացնում է ժամկետը, Ելիզավետան մեծանում է մանկությունից ու հասարակությունից կտրված:

Աստղիկի նման կանայք, որոնք երեխաների հետ են կրում պատիժը, բնակվում են առանձին սենյակներում: Երեխաների համար ամեն օր ստանում են կաթ և հում սննդամթերք և իրենք են պատրաստում փոքրիկների կերակուրը:

«Երեխաները ստանում են պարտադիր բժշկական օգնություն, նրանց տանում են զբոսայգիներ, կրկես: Պայմաններից դժգոհ չենք: Բայց մեկ է, ճաղերի հետևում ենք», - ասում է Աստղիկը:

Կալանավայրում իրենց պատիժն են կրում 170 կալանավորներ, որոնցից շուրջ 110-ը կանայք են, իսկ 60-ը՝ անչափահաս: Դատապարտյալ կանանց միջին տարիքը 40 է: Ըստ հիմնարկի պետ արդարադատության գնդապետ Յուրա Ջամալյանի, կանանց կեսից ավելին դատապարտված են սպանության համար:

Ամենատարեց դատապարտյալը 78-ամյա Ոսկի Ներսիսյանն է: Այլ տարեց կանանց հետ նա բնակվում է առանձին սենյակում:

«Չորս տարի 4 ամիս է նստած եմ, մնացել է 1 տարի 6 ամիս: Ունեմ երեք աղջիկ ու թոռներ: Սպանել եմ ամուսնուս: Նա ամբողջ կյանքում խմում ու ծեծում էր ինձ: Ուժ չունեի այլևս դիմանալու: Հիմա զղջում եմ և միայն ազատություն եմ ուզում», - ասում է նա:

Տարեցների սենյակից քիչ այն կողմ, մի ընդհանուր սենյակում բնակվում են մնացած կանայք: Տարբեր բնավորության ու խառնվածքի մարդիկ ապրում են միասին: Նրանց մեջ կան տնօրեններ, հաշվապահներ, կիրթ կանայք և անգամ տարրական կրթություն չստացածներ:

Քառասնամյա Անահիտ Հարությունյանն ազատազրկման 5 տարիներից անց է կացրել 3 տարի 6 ամիսը: Տանը նրան են սպասում երկու դուստրն ու մի որդին: Նա կալանավոր կանանց վարսավիրն է և սուրճի բաժակ նայողը:

«Մեզ այցի եկած հյուրերի հագ ու կապից, սանրվածքից ենք իմանում, թե դրսում ինչն է նորաձև: Ապրում ենք իրար հույս տալով, բայց սա կնոջ տեղ չէ, - ասում է նա, - Կանանցով մտերմացել ենք, մի ընտանիք ենք դարձել»:

Կանայք ասում են, որ գոհ են պայմաններից: Շաբաթը մեկ անգամ լողանում են: Կարևորում են օճառ և լվացքի փոշի ստանալը: Ամեն օր այցելում է բժիշկը: Հանցավոր աշխարհի «օրենքները» զարմանալիորեն այստեղ չեն գործում:

Կալանավոր կանանց քանակը տարեցտարի նվազում է: Ըստ Ջամալյանի, չորս տարի առաջ նրանց թիվը հասնում էր 450-ի:

Յուրաքանչյուր կալանավորի մեկ օրվա ծախսը կազմում է 400 դրամ (մոտ 75 սենթ): Ամեն օր ճաշի մեջ միս են ունենում, որը ստանում են կալանավայրի ճագարների, խոզերի ու կովերի տնտեսություններից: Անասուններին խնամող և այլ օժանդակ աշխատանքներ կատարող կալանավորները կարող են ամսական մինչև 5000 դրամ վաստակել (մոտ 10 դոլար), որը փոխանցվում է նրանց անձնական հաշվին:

Կալանավայրն ունի նաև կենդանաբանական և բուսաբանական այգիներ, որտեղ աշխատանքները կատարում են անչափահասները: Աշխատակազմի ղեկավար արդարադատության փոխգնդապետ Ռոստոմ Մարտիրոսյանն ասում է. - «Անչափահասը, որ մարդ է սպանել, խնամում է բույսերը, կենդանիներին, և դա մեղմացնում է նրա հոգին»:

Գործում է նաև դպրոց, պրոֆտեխուսումնարան, մարզադահլիճ և համակարգչային խմբակ: Սակայն ոչինչ չի փարատում նրանց թախիծը, հատկապես տոն օրերին:

35-ամյա Աննա Ներսիսյանն ասում է. - «Մեկ տարի ինն ամիսն այնպիսի դժվարությամբ չանցկացրի, ինչպես այս մի քանի օրը: Այստեղ սկսում ես գնահատել ազատության արժեքը»: