Բազմաբնակարան շենքերի կառավարման մարմինների մոտ 150 ներկայացուցիչներ էին մասնակցում դեկտեմբերի 11-ին «Արմենիա» հյուրանոցում հրավիրված կոնֆերանսին, որպեսզի ծանոթանան Բնակելի շենքերի կառավարման նոր օրենքին և դրան առնչվող հարցեր քննարկեն:

Արևմուտքում արդյունավետ գործող համատիրությունները, որոնք ապահովում են այնպիսի ծառայություններ, ինչպես լողավազանները, մարզադահլիճները և ավտոկայանատեղերը, Հայաստանում դեռ չեն կայացել (տես հարակից հոդվածը «Անձրևի դույլեր և երկնքի լույսեր» )

Բազմաբնակարան շենքերի կառավարման գաղափարը Հայաստանում ծագել է 1997 թվականին: 2002 թվականի հունիսին փոփոխված Բազմաբնակարան շենքերի կառավարման օրենքը հնարավորություն է տալիս բնակելի շենքերի բնակիչներին կազմել կառավարման մարմին, որը պետք է հոգա շենքի ենթակառուցվածքների, շրջակա տարածքի և ընդհանուր սեփականության կարիքները (մուտքեր, լուսավորություն, վերելակներ, տանիք):

Քաղաքաշինության, Արդարադատության նախարարությունների և Երևանի քաղաքապետարանի ներկայացուցիչները ներկայացրին նոր պահանջները և շաղկապեցին դրանք բնակելի շենքերի կառավարմանը:

«Բնակարանները և ինքը շենքը պատկանում են այդ շենքի բնակիչներին, և նրանք են այդ սեփականության միակ պատասխանատուները», - ասաց Քաղաքաշինության նախարարության ներկայացուցիչ Կամո Խաչատրյանը:

«Կառավարությունը կարող է աջակցել նրանց գործունեությանը, սակայն որոշումները և նախաձեռնությունը պետք է գան իրենց՝ բնակիչների կողմից», - ավելացրեց նա:

Նախկին խորհրդային համակարգի «պետական լրիվ հոգածության» մոդելից համատիրությունների «սեփական գլխացավանքի» մոդելին անցնելու պահանջը, կարծես, դեռևս հստակորեն չի գիտակցվում: Կազմակերպչական և իրավական որոշ հարցեր դեռ պետք է պարզաբանվեն բազմաբնակարան շենքերի կառավարման մարմիններին և ընդհանրապես բնակիչներին:

Բնակելի շենքերի կառավարման մարմինների ներկայացուցիչներին խիստ հետաքրքրում էր իրենց գործունեության իրավական կողմը, հատկապես բնակելի շենքերի տարածքում առանց բնակիչների հետ քննարկման տնտեսական գործունեություն թույլատրելու քաղաքապետարանի որոշման բողոքարկման իրավունքը:

«Որոշ բնակիչներ զգալիորեն ձևափոխել են շենքի տեսքը՝ տնտեսական գործունեություն ծավալելով առաջին հարկում կամ նկուղում», - ասաց Արդարադատության փոխնախարար Գևորգ Մալխասյանը:

Մալխասյանը բացատրեց, որ համատիրությունները կարող են օրինական կարգով բողոքարկել քաղաքապետարանի որոշումները և շենքի բնակիչների իրավունքները և շահերը պաշտպանելիս գործել որպես իրավաբանական անձ:

Շենքի պատերին գովազդային պաստառներ կամ գրավոր գովազդ փակցնելու թույլտվությունը տալու են շենքի բնակիչները և գումար են գանձելու դրա համար: Տնտեսական գործունեություն սկսելու կամ շենքի արտաքին տեսքը փոխելու համար գործարարը պետք է ստանա շենքի բնակիչների առնվազն 51 տոկոսի համաձայնությունը՝ կախված ծրագրի բնույթից: Հակառակ տեպքում, դատարանը կարող է ապօրինի համարել գործարարի գործողությունները և փոխհատուցում պահանջել:

Ըստ Մալխասյանի, եթե բնակիչն առանց իրավունք ստանալու նկուղ է փորել անձնական, գործարար կամ այլ նպատակների համար, բազմաբնակարան շենքի կառավարման մարմինն օրինական իրավունք ունի բողոքարկել այդ գործողությունը և փոխհատուցում պահանջել պատճառած վնասը վերականգնելու համար:

Սեփական միջոցներով շենքի կարիքները հոգալու գաղափարը կարող է գրավիչ չթվալ շատ բնակիչների: Որոշ համատիրությունների ղեկավարներ իրենց կասկածը հայտնեցին կառավարման նոր համակարգի ֆինանսական կենսունակության և արդյունավետության առնչությամբ՝ հաշվի առնելով շենքերում բնակվող ցածր եկամուտ ունեցող ընտանիքների մեծ քանակը:

«Օրենքը մշակելու ընթացքում դա մեր ամենամեծ մտահոգությունն էր, - ասում է Մալխասյանը, - Հենց այդ պատճառով մենք նվազագույնի հասցրինք կառավարման մարմնի պարտադիր պարտականությունները, որպեսզի նրա պարտականությունները համապատասխանեն նրա ֆինանսական հնարավորություններին»:

Օրենքով նախատեսված պարտավորությունները վերաբերում են սանիտարական, հակահրդեհային և շինարարական նորմերին, որոնք շենքերի կառավարման մարմինները պետք է ապահովեն:

Համատիրությունների գործունեությունն ապահովող միջոցները պետք է գանձվեն բնակիչներից՝ որպես ծառայավճար: Ծառայավճարը հաշվարկվում է ըստ շենքի արժեքի (հանած մաշվածությունը), քառակուսի մետրի և բնակիչների քանակի: Սովորաբար մեկ ընտանիքի համար այդ գումարը կազմում է ամսական մոտ 1000 դրամ ( 2 դոլարից պակաս):

Այն շենքերը, որոնք չեն ձևավորում իրենց սեփական կառավարման մարմինը, շարունակում են մնալ տեղական համայնքի (թաղապետարանի) ուղղակի ենթակայության տակ: Սակայն սա չի նշանակում, որ քաղաքներն ավելի լավ կհոգան բնակելի շենքերի կարիքները:

Միջոցների հատկացումների ընթացակարգի համաձայն, բյուջեի նախագծում յուրաքանչյուր շենքի ֆինանսավորման մասին որոշում է կայացնում համայնքի ավագանին: Սակայն հաշվի առնելով տեղական բյուջեների սահմանափակ միջոցները, շենքի ենթակառուցվածքների և ծառայությունների բարեկարգման համար համայնքից ֆինանսավորում ստանալու հնարավորությունը խիստ սահմանափակ է: