Միացյալ Նահանգների Միջազգային զարգացման գործակալությունը (ՄՆՄԶ) հովանավորեց ֆինանսների հայ մասնագետների անցած շաբաթվա այցը Հունգարիա՝ Հայաստանի ինքնակառավարման մարմինների ներկայացուցիչների տեխնիկական աջակցության և վերապատրաստման ծրագրի շրջանակներում:

Պատվիրակության կազմում ընդգրկված ութ ֆինանսական տնօրենները Հայաստանի տարբեր քաղաքներից, Ֆինանսների նախարարության և Հայաստանում ԱՄՆ հիմնադրած Ուրբան ինստիտուտի ներկայացուցիչներն այցելեցին չորս հունգարական քաղաքներ, որտեղ հանդիպեցին ֆինանսների և տնտեսական զարգացման բնագավառի իրենց հունգարացի գործընկերների հետ:

Հունգարական չորս քաղաքները հատուկ էին ընտրվել, որպեսզի համապատասխանեն հայկական քաղաքներին իրենց չափերով և բնակչությամբ: Բացի Բուդապեշտից պատվիրակությունն այցելեց Սոլնոկ, Հատվան և Նիրիգհազա քաղաքները:

1990-ականների սկզբին այստեղ սկսված սոցիալական և քաղաքական վերակառուցումը զգալիորեն բարելավել է Հունգարիայի տնտեսական վիճակը:

1990 թվականին սահմանադրության տեղական ինքնակառավարման մարմիններին վերաբերող հոդվածի վերանայման շնորհիվ, սահմանվել են Հունգարիայի ինքնակառավարման մարմինների դերը և պարտականությունները՝ հաստատելով կառավարումն ապակենտրոնացնելու վճռականությունը:

«Այս այցի նպատակը փորձի փոխանակումն էր, ինչպես նաև հունգարական ավելի զարգացած տեղական ինքնակառավարման մարմինների ֆինանսական փորձին ծանոթանալը», - ասում է Ուրբան ինստիտուտի խորհրդատու Արթուր Դրամփյանը, որը խմբի հետ մեկնել էր Հունգարիա:

Կառուցվածքային բարեփոխումների կարճ ժամանակահատվածում Հունգարիայի տեղական ինքնակառավարման մարմինները ձեռք են բերել էական լիազորություններ և որոշում կայացնելու իրավունքներ:

Հունգարական օրենսդրության համաձայն, քաղաքներն իրենք կարող են որոշել, թե ինչպիսի տեղական հարկեր գանձեն: Քաղաքների մեծ մասը նախընտրել է գանձել բիզնես գործունեության հարկ, քանի որ այն տեղական բյուջե ավելի շատ եկամուտ է բերում, քան մյուս ռեսուրսները:

Ի տարբերություն հայկական քաղաքների, հունգարական քաղաքները կարող են ունենալ բանկային հաշիվներ, կառուցել և վաճառել բնակելի շենքեր, կայացնել վարչական որոշումներ, ինչպես օրինակ՝ հասարակական վայրերում ոգելից խմիչքների օգտագործման արգելումը: Բացի այդ, քաղաքապետարանները կարող են ձեռնարկություններին ազատել հարկերից՝ նրանց համար իրենց տարածքում գրավիչ պայմաններ ստեղծելու նպատակով:

«Սա հետաքրքիր այց էր, սակայն հունգարական օրենսդրությունը շատ ավելի մեծ ինքնուրույնություն և անկախ որոշում կայացնելու իրավունքներ է տալիս քաղաքներին, - ասում է Հայաստանի համայնքային ֆինանսիստների միության նախագահ Վահան Մովսիսյանը, - Հայաստանն այս առումով շատ հետ է»:

«Հայաստանում տեղական ինքնակառավարման մարմինների դերը և իրավունքները չափազանց սահմանափակ են, և դժվար թե մենք կարողանանք կիրառել հունգարացի գործընկերների փորձի նույնիսկ փոքր մասը», - ասում է Վանաձորի քաղաքապետարանի ֆինանսական բաժնի պետ Արթուր Սուքիասյանը:

Հայկական պատվիրակության համար հաճելի անակնկալ հանդիսացավ այն փաստը, որ համաձայն հունգարական օրենսդրության, Հունգարիայում բնակվող ազգային փոքրամասնությունները կարող են ձևավորել իրենց սեփական տեղական ինքնակառավարման մարմինները: Սլավոնական, չեխական, լեհական և գերմանական ինքնակառավարման մարմինների հետ մեկտեղ, Նիրիգհազայում իր սեփական ինքնակառավարման մարմինն է ձևավորել նաև հայ համայնքը:

Հայկական պատվիրակության հետ հանդիպման ընթացքում Նիրիգհազայի հայկական ինքնակառավարման մարմնի ղեկավար Արմեն Մալհազյանը պատմեց 50 ընտանիքից բաղկացած հայ համայնքի մասին: Մալհազյանը, որն ապրում է Հունգարիայում վերջին քսան տարիների ընթացքում, պատմեց համայնքում կազմակերպված մշակութային իրադարձությունների մասին: Նա նկարագրեց ազգային համայնքի դերը՝ հայկական մշակութային ժառանգության և ավանդույթների պահպանման գործում: