Ես երբեք լրագրության դասընթացներ չեմ հաճախել,
սակայն անգամ եթե հաճախած լինեի, կասկածում եմ,
որ այնտեղ խմբագիրների համար դասընթաց լիներ` «Սեփական
լրագրողին ականապատ դաշտից դուրս հանելու արդյունավետ
միջոցներ» առարկայից:
Նման դասընթացը կարող էր շատ պետքական լինել երկու
օր առաջ Լեռնային Ղարաբաղ մեկնած «ԱրմենիաՆաուի»
լրագրողների խմբի համար Ասկերանից ոչ հեռու ճանապարհային
դադարի պահին:
Մարդակերտից վերադառնում էինք Շուշի: Ավերված
Աղդամ քաղաքի ծայրամասում Արթուրը խնդրեց կանգնեցնել
մեքենան, որպեսզի լուսանկարի ադրբեջանական գերեզմանոցը:
Արթուրն առաջին անգամն էր լուսանկարում Ղարաբաղում,
թեև այստեղ եղել էր. զինվորական ծառայությունը նա
անցել էր Ֆիզուլու մոտ գտնվող մի փոքր բնակավայրում:
Սակայն զինվորները գերեզմանոցներ ստեղծելու համար
են, ոչ թե դրանք լուսանկարելու, այնպես որ, սա նոր
քայլ էր Արթուրի համար: Եվ այդ քայլն այնքան էլ
ապահով գետնի վրա չէր:
Ղարաբաղով մի քանի տարի շրջագայելով՝ ես սովորել
էի, որ փորձված արահետից դուրս արված ցանկացած քայլ
կարող է վտանգավոր լինել այստեղ: Իմ մտքով անգամ
չանցավ, որ Արթուրը կարող է այդ մասին չիմանալ,
մինչև որ չտեսա, որ նա դուրս է եկել այն արահետից,
որով պիտի քայլեր, ու հասել է գերեզմանոցի կենտրոն,
որտեղ ամեն քայլ կարող է կենաց-մահու խաղ լինել:
Ես մի անգամ հայտնվել էի Արթուրի վիճակում Թալիշի
շփման գիծ կատարած այցելության ընթացքում: Նրան
այդտեղից դուրս հանելու իմ պլանը պարզապես նրան
ասելն էր՝ հաստատակամորեն, բայց հանգիստ, որ նա
պետք է հետ դառնա, որովհետև արդեն գնալու ժամանակն
է. «Դե, դեռ տեղ ունենք գնալու, հանդիպումներ ունենք...
Եվ, ի միջի այլոց, կարո՞ղ ես հետ գալիս ոտքդ դնել
ճիշտ այնտեղ, որտեղով գնացել ես»:
Բայց մենք ճանապարհորդում էինք մեր նոր բարեկամ
Ռուբենի հետ: Մի անգամ ճանապարհի կողքին խնջույք
անելիս Ռուբենենց սեղանի վրա վայրէջք էր կատարել
մի տրակտորիստ, որի տրակտորը պայթել էր ականի վրա:
Այնպես որ Ռուբենը մի քիչ այլ կերպ, կարելի է ասել՝
ավելի անմիջականորեն արձագանքեց այս իրավիճակին.
նա բղավեց.
«Արթու՛ր, այդտեղ չի կարելի գնալ, այդտեղ ամենուր
ականներ են»:
Դե, սա բոլորովին էլ այն չէ, ինչ մարդ ուզում
է լսել, երբ նրա հիմնական մտահոգությունը փականակի
արագությունն ու լուսակայումն են: Ժամանակն է մտահոգվելու
ավելի լուրջ բաներով, իմ պատանի բարեկա՛մ:
Մենք նայում էինք, թե ինչպես է Արթուրը զգուշորեն
դուրս գալիս գերեզմանոցից, որն արդեն նոր բնակիչ
էր ակնկալում: Ի՞նչ խորհուրդ կարելի է տալ նման
տհաճ վիճակում հայտնված մարդուն: «Ոտքիդ տա՛կ նայիր,
ախպե՛րս» արտահայտությունն այնքան էլ տեղին չէր
թվում:
Մեր կոշտ ու կոպիտ ուղեկիցն այս հարցին էլ պատասխան
ուներ. Ռուբենը գտնում էր, որ նախ և առաջ պետք է
շա՜տ մեծ լոնքեր անել: Եթե որևէ անսովոր բան ես
զգում ոտքիդ վրա կամ ոտքիդ տակ, պետք է քարանաս
տեղում և սպասես, մինչև սակրավոր բերեն, կամ էլ
կարող ես ցատկել, հնարավորինս առաջ գցելով քեզ ու
հուսալով, որ կկորցնես միայն ոտքդ:
Իհարկե, այս հոդվածը բոլորովին այլ կլիներ, եթե
մեր գործընկերը չկարողանար դուրս գալ այդ գերեզմանոցից՝
մահաճերմակ դեմքով և նյարդայնությունից ծիծաղելով,
բայց ողջ ու առողջ և, անկասկած, ավելի խելոքացած:
Հետդարձի ճանապարհին մենք կատակում էինք կատարվածի
մասին: Խմբագրությունում էլ խոսելու լավ թեմա կլինի:
Սակայն շատ շատերի համար այսպիսի պատմությունների
ավարտը զվարճալի չի լինում:
Ռուբենն ասում է (իսկ նա անցել է ամբողջ պատերազմը
և այժմ էլ ապրում է նրա երկարատև հետևանքների, այդ
թվում՝ ֆուգասային ականների հետ կողք կողքի), որ
մոտավորապես ամիսը մեկ այստեղ որևէ մեկի բախտն ավելի
քիչ է բերում, քան մեր արկածախնդիր լուսանկարչինը:
Ես անհամբերությամբ սպասում եմ գերեզմանոցում
Արթուրի արած լուսանկարին: Հուսամ, որ լավը կլինի:
|