Այս սեղանն այնքան լիքն է, որ հյուրերը ստիպված են հետ քաշվել, որպեսզի սեղանի վրա էլի ուտեստներ դնեն: Իսկ ուտելիք էլի է գալիս, կարծես Արարատի սառցե գագաթն ուտեստների մի բլուր է, որ սկսել է հոսել գարնանային հալոցքից, և դրա վերջնակետը Հալաբյան փողոցի վրա գտնվող այս բնակարանն է:

Սեղանի մի ծայրին ես եմ, մյուսին՝ Արթուրն ու Յուլիան, և մեր միջև ուտեստների մի ամբողջ պատկերասրահ է, որը սկսվում է թթու վարունգով, պանրով, ձիթապտղով և վերջանում է չորս տարբեր աղցաններով: Պնակների մեջ շարված պանիրն ընդմիջվում է մսի շերտերով, որոնց մեջ ձիթապտուղ է դրված: Դա արված է հմտորեն՝ արտիստիկ խոհանոցային մի խճանկար ստեղծելու նպատակով, որը վարանում է խախտել անգամ քաղցած մարդը: Աղցանները պսակվում են խաշած ձվի կիսված սպիտակուցներով՝ դրանց վրա ատամմաքրիչներով ամրացված պանրի շերտերը հիշեցնում են փոքրիկ «առագաստներ», և թվում է, թե կտրտած կաղամբի և գազարի օվկիանոսում ձվի նավակներ են լողում: Ձվաձև պնակներում դարսված կանաչուն խնամքով թռչնաբույնի տեսք են տվել, որի գագաթին տեղադրված է գազարե մի ծաղիկ՝ ձիթապտղե վարսանդով:

Սեղանի ծայրերին բազմազան խմիչքներ են՝ կոկա-կոլա, ֆանտա, ջերմուկ, գինի, օղի, հյութ...

Սեղանի շուրջը նստած ենք 15 հոգով (քաղաքակիրթ երկրներում այդ սեղանի շուրջը կնստեր ութ հոգի): Արմունկների տեղ հայկական սեղանների շուրջ չեն նախատեսում, և ինձ մոտ այնպիսի տպավորություն է ստեղծվել, որ սեղանների շուրջ հնարավորին չափ շատ հյուրեր են նստեցնում, որպեսզի նրանց հնարավորություն տան վայելել իրար գլխի վրայով ուտելիքներին հասնելու հաճույքը:

Սակայն առաջինը հյուրերին սեղանի շուրջը նստեցնելու արարողությունն է: Ես ականատես եմ եղել, թե ինչպես է դա տևել գրեթե կես ժամ, նույնիսկ փոքրաթիվ հյուրերի պարագայում:

«Նստեք, նստեք»:

«Չէ, չէ, դուք նստեք»:

«Չէ, դուք»:

«Չէ, դուք»:

... Եվ այդպես շարունակ՝ բարեկրթության մի տեսակ մրցույթ, որպեսզի հետո նստեն և խախտեն ճաշելու էթիկետի կանոնների մեծ մասը: Հայերն ուտելը վերածում են սպորտի, դիմացկունության փորձության, որին մասնակցում են ուրախությամբ:

Սեղանի շուրջը նստած հյուրերի տաբատների և փեշերի վրայի ծալքերը դեռ չեն հասցնում մի կարգին ձևավորվել, երբ տեսարանը կենդանանում է դեմքերի առջևով աշխուժորեն երթևեկող արմունկներով և արշավի ելած դատարկ և ավարով վերադարձող, կաթացող գդալ-պատառաքաղներով:

Իմ քիթը ձևափոխությունից միայն կշահեր, սակայն տակավին ոչ այն մեթոդներով, որոնք սպառում են ինձ ամեն անգամ, երբ ես նստում եմ նման սեղանների շուրջը: Պատառաքաղները ճախրելով անցնում են ռունգերիդ կողքով ու հետո վերադառնում են՝ շալակած մի կես խոզի բուդ, մի ամբողջ կարտոլ կամ մի գլուխ պանիր:

Ավելացրեք Սփյուռքը, և դուք կունենաք մի մշակույթ՝ առնվազն երկու լեզուներով, որոնցից ոչ մեկում «փոխանցեք, խնդրեմ» արտահայտությունն առանձնապես ընդունված չէ:

Եվ չկա ավելի զվարճալի և համեղ տեղ, քան Հալաբյան փողոցի այն բնակարանը, ուր գնացել էի կիրակի օրը, կամ տասնյակ այլ տները, որտեղ պատիվ եմ ունեցել ակտիվորեն մասնակցելու նման տեսարանների:

Այդ օրը ես նայում եմ ինձ շրջապատող երիտասարդ դեմքերին: Նրանք հետնորդներն են այն սերնդի, որն իմ ծնողներին հայտնի էր որպես «սովամահ լինող հայեր»: Դա մի պատկեր է, որը դժվար է վերականգնել հիշողության մեջ այս սեղանի շուրջը:

Մենք հավաքվել ենք, որպեսզի նշենք Հայկի ծննդյան օրը և նրա ու Տաթևիկի ամուսնության երկրորդ տարեդարձը: Հյուրերը Հայկի նախկին բանակային ընկերներն են, որոնց հետ ծառայել է Ղարաբաղում: Եվ այս դեմքերն ինձ էլ են մոտ դարձել այս հինգ տարիների ընթացքում:

Կարեն, Վալերի, Եղիշե, Հովիկ, Մայիս և Արթուր: Նրանց մեծ մասին առաջին անգամ տեսել եմ զինվորական համազգեստով: Այսօր ես տեսնում եմ նրանց իրենց կանանց կողքին և ծանոթանում եմ վերջին երկու տարում այս մեծ ընտանիքին ավելացած երեք երեխաների հետ:

Ես ամառային գիշերներ եմ անցկացրել Ղարաբաղում նրանց հետ՝ կռվելով մոծակների դեմ և ամուրիական ճաշեր ուտելով: Այսօրվա օրը բոլորովին ուրիշ է:

Նրանք այսօր ունեն եթե ոչ կարիերա, ապա գոնե աշխատանք, և այսօր խմեցին նաև այն բախտավորության կենացը, որ այս զույգերից երկուսն ունեն իրենց սեփական բնակարանները:

Այս մարդիկ հարուստ չեն, ոչ էլ առանձնապես տարբերվում են ժողովրդի մեծամասնությունից: Նրանք օգտվում են երթուղային տաքսիներից կամ համեստ մեքենաներ ունեն, և եթե նրանց սեղանները միշտ այսպես լիքը չեն, ապա նրանք գոնե հնարավորություն ունեն նման սեղաններ գցել այսօրվա նման առիթներով:

Ինձ հաճախ են հարցնում, արդյոք Հայաստանում վիճակը բարելավվում է: Այս տանն այս օրով ամեն ինչ հիանալի է: