Կրթության և գիտության նախարարության տվյալներով,
հանրապետությունում գործում է 1392 դպրոց: Դպրոցներից
53-ը գիշերօթիկ են, 35-ը՝ արհեստագործական, իսկ
1304-ը հանրակրթական կրթօջախներ են: Կրթական համակարգում
ներգրավված են ավելի քան 55000 ուսուցիչներ:
Հայաստանում
դպրոց է հաճախում մոտ 530000 աշակերտ: Ի տարբերություն
խորհրդային ժամանակաշրջանի, երբ կրթությունը պարտադիր
էր, այսօր մոտ 14000 երեխաներ չեն հաճախում դպրոց
սոցիալ-տնտեսական ծանր պայմանների պատճառով:
«Տարիներ առաջ մենք ունեինք հզոր կրթական համակարգ՝
խորհրդայինը, որը ճանաչված էր աշխարհում որպես լավագույններից
մեկը. այսօր ամեն ինչ փոխվել է», - ասում է 65-ամյա
մանկավարժ Համլետ Նահատակյանը:
Էջմիածնի ճանաչված Ներսիսյան վարժարանի հիմնադիր
Նահատակյանն իր կյանքը նվիրել է աճող սերնդի կրթությանը
և ասում է, որ կրթական համակարգը երբևէ նման անմխիթար
վիճակում չի տեսել:
«Երկրի փրկությունը կրթության մեջ է, - ասում
է Նահատակյանը, - Այսօր շատ է խոսվում կրթական համակարգի
բարեփոխումների մասին, սակայն ամեն ինչ մնում է
գրեթե անփոփոխ: Պատճառն անտարբերությունն է»:
Մասնագետների հավաստմամբ, Հայաստանի կրթական համակարգի
նման վիճակը մի քանի պատճառներ ունի:
«Ողջ աշխարհում կրթական համակարգերի նորացման
ու հարստացման գործընթացներ են տեղի ունենում, իսկ
մեզ մոտ ամեն ինչ դոփում է տեղում», - ասում է Էջմիածնի
բնակիչ Էդգար Խաչատրյանը:
Երևանի բնակչուհի Անահիտ Հակոբյանն ասում է, որ
նախորդ տարիների համեմատ, երբ դպրոց էին հաճախում
իր ավագ որդիները, այսօր դրությունը կտրուկ փոխվել
է:
«Տասներկու տարի առաջ դպրոց էին հաճախում իմ երկու
ավագ երեխաները, այսօր դպրոցական է կրտսեր աղջիկս,
- ասում է նա, - Տարբերությունը չափազանց մեծ է
թե՛ դասագրքերի, և թե՛ դասավանդման մակարդակի առումով:
Նախկինում, եթե հնարավոր էր դպրոցից միանգամից բուհ
ընունվել, այսօր դա գրեթե անհնար է: Ուսուցիչների
ոգևորության պակասն էլ, հավանաբար, պայմանավորված
է ցածր աշխատավարձով»:
Ըստ Գիտության և կրթության նախարարության տվյալների,
2002 թվականին մանկավարժների միջին ամսական աշխատավարձը
կազմել է մոտ 18000 դրամ (մոտ 31 դոլար):
«Մանկավարժների լավ աշխատելու գրավականը պետք
է լինի բարձր աշխատավարձը: Եթե ուսուցիչը լավ չի
վարձատրվում, ստիպված դիմում է այլ միջոցների, -
ասում է Նահատակյանը, - Դասերից հետո կարող ես հանդիպել
ուսուցչի՝ շուկայում առևտուր անելիս: Եվ պատկերացնու՞մ
եք, թե ինչ զգացողություն ունեն աշակերտն ու ուսուցիչը,
երբ հանդիպում են միմյանց և՛ դասարանում, և՛ շուկայում»:
30-ամյա Նաիրա Վարդանյանն Էջմիածնից հավատացած
է, որ հենց ցածր աշխատավարձերի պատճառով էլ այսօր
դպրոցներում տարածված է կաշառակերությունը, որի
արդյունքում շատ երեխաների մոտ սովորելու ձգտումը
մարում է:
«Մի քանի տարի է, ինչ ձևավորվել է լրացուցիչ,
վճարովի պարապմունքների գաղափարը, - ասում է Արմինե
Գրիգորյանը, - Ուսուցիչները լրացուցիչ գումար վաստակելու
համար դպրոցի դասերից դուրս մասնավոր դասեր են անցկացնում
2000-3000 դրամ ամսավճարով, և ովքեր չեն հաճախում
այդ դասերը, ցածր գնահատականներ են ստանում: Նման
անարդարության արդյունքում երեխաներից շատերը չեն
ուզում դպրոց գնալ և կրթություն ստանալ»:
«Այս ամենի առաջին նախապայմանն այն է, որ մանկավարժներն
առավել մեծ ուշադրության արժանանան պետության կողմից
և իրենց պաշտպանված զգան, - ասում է ուսուցչուհի
Ալինա Թարոյանը, - Չէ որ այս ոլորտի բարգավաճումից
է կախված մեր ապագան»:
Համաձայն մեկ այլ տեսակետի, հանրակրթական դպրոցների
կրթական մակարդակի վերջին տարիների անկումը պայմանավորված
է նրանով, որ ուսուցիչների մեծ մասն այլ մասնագիտություն
ունեն և դպրոցում հայտնվում են միայն աշխատանք ստանալու
նպատակով:
«Այսօր կրթական համակարգը մղվել է հետին պլան,
- ասում է 30-ամյա Գայանե Բաբայանն Արմավիրի մարզի
Արտիմետ գյուղից, - Դրությունը հատկապես անմխիթար
է գյուղերում: Շատ ուսուցիչներ խուսափում են աշխատել
գյուղերում: Պետք է նպաստավոր պայմաններ ապահովել
ուսուցիչների համար, որպեսզի նրանց՝ այդտեղ աշխատելու
շահագրգռվածությունն ավելի մեծ լինի: Կրթությունը
պետք է թիվ առաջին խնդիրը լինի բարգավաճող երկրի
համար»:
|